Ünden bugüN

Yavuz Çelenk, 1994

zey yönündeki üç kenarda yer alan girişlerin üzerinde hünkâr mahfiline ve müezzin mahfiline ait kavisli çıkmalar bulunur. Yanlarda, ziyaret galerilerine açılan, büyük boyutlu ve yuvarlak kemerli pencerelerin parmaklıklarında neogotik öğeler dikkati çeker. Beyaz mermer ve breşle meydana getirilmiş, kadeh biçimindeki vaaz kürsüsünde de karşılaşılan neogotik motifler, yakın bir gelecekte Osmanlı mimarisi üzerinde egemenlik kuracak olan eklektik zevkin habercileridir. Vaaz kürsüsü gibi, iki ayrı taş cinsinin kullanıldığı minber ile mihrapta da barok ve ampir üsluplarının bir sentezi yapılmak istenmiştir. Minber kapısındaki sülüs hatlı kelime-i tevhid Abdülmecid'in imzasını taşır.

Harim mekânını oluşturan sekizgen prizmanın bitimi konsollu bir silme ile belirtilmiş, konsolların arasına Kazasker Mustafa izzet Efendi'nin eseri olan, sülüs hatlı ayet panoları yerleştirilmiş, bu silmeden itibaren başlayan kubbe kasnağına, her kenara birer tane gelecek şekilde yuvarlak kemer açılmıştır. Bu kemerlerin arasında, siyah zemin üzerine altın yaldızla yazılmış Allah, Muhammed, Dört Halife ve Hase-neyn ibarelerini içeren yuvarlak levhalar sıralanır. Sekizgenin köşelerinde yükselen pilastrlarm yüzeyi ile pencerelerin iç yüzeyleri ve kubbe, kartonpiyer tekniğinin kullanıldığı, ampir üslubunda bir süsleme programı sergiler. Karimden soyutlanarak kuzeydeki kanadın köşelerine yerleştirilmiş olan minarelerin kaideleri saçak hizasına kadar yükselmektedir. Cepheden hafifçe dışarı taşan kaideler, cephede devam eden kat arası silmesi ile ikiye bölünerek ve yuvarlak kemerli pencere biçiminde nişlerle donatılarak yapı kitlesi ile kaynaş-tırılmıştır. Silindir biçimindeki minare göv: deleri Korint nizamında başlıkları andıran şerefelerle donatılmış, kurşun kaplı ahşap külahlarla taçlandırılmışım

Hırka-i Şerif Camii'nin cephelerine ampir üslubunun egemen olduğu gözlenir. Girişler antik Yunan tapınaklarını hatırlatan Dor nizamında sütun dizileri ile donatılmış, cephelerde hemen hiçbir süslemeye yer verilmemiştir.

Caminin kuzey yönünde, avlu üzerinde bulunan eski Hırka-i Şerif Dairesi'nin duvarında, II. Mahmud tarafından 1227' de yaptırıldığını belgeleyen kitabe yer a-lır. Manzum kitabenin metni Vasıf'a (ö. 1824), ta'lik hattı Mehmed Şahabeddin'e aittir. Söz konusu mekânın duvarları Batı kökenli çinileri taklit eden Kütahya işi mavi-beyaz çinilerle kaplanmıştır.

Bibi. (Konyalı), Abideler; Eyice, İstanbul, 83; Öz, istanbul Camileri, I, 71; H. Köprülü (Üveysî), Hırkaigerif ve Veysel Karanı, ist., 1975; 1KSA, IV, 1911-1912; O. Aslanapa, Os-manh Devri Mimarisi, ist., 1986, s. 440-442; A. Sönmez, Veysel Karanı ve Hırka-i Şerif, ist., 1987, s. 136-141; K. Kufralı, "Hırka-i Şerif", 1A, V/I, 450-452; S. Ögel, "istanbul'da 19. Yüzyılın Sekizgen Camileri", Sanat Tarihinde Doğudan Batıya/Unsal Yücel Anısına Sempozyum Bildirileri, ist., 1989, s. 65-66; Fatih Anıtları, 117-118; Fatih Camileri, 125-127.

M. BAHA TANMAN