Ünden bugüN

İKTİSADİ VE TİCARİ İLİMLER AKADEMİSİ

"Hamidiye Ticaret Mekteb-i Âlisi" (1884), 'Ticaret Mekteb-i Âlisi" (1909), "Ulûm-ı Âliye-i Ticariye Mektebi" (1925), "Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu" (1936), "İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi" (1959) adlarım taşımış, 20 Temmuz 1982' de Marmara Üniversitesi'ne(->) dönüştürülmüştür.

İstanbul'da Yeniköy'de bir yalıda 20 Aralık 1879'da açılması tasarlanan Ticaret Mektebi gerçekleşmedi. İkinci girişim Ticaret Nazırı Subhi Paşa'nın öncülüğünde-dir. Babıâli'de Kapalıfırın'da kiralanan İzzet Efendi'nin evinde 29 Rebiülevvel 1301/ 28 Ocak 1884'te Hamidiye Ticaret Mekteb-i Âlisi adıyla okulun açılması gerçekleşti. 2 yıl idadi, 2 yıl fenni olarak 4 yıl süreli olan okulda kültür derslerinin yanın-

da ticaret riyaziyesi, muhasebe, mal bilgisi, hukuk, iktisat dersleri de vardı. Fransızca zorunlu, İngilizce, İtalyanca, Arapça, Rumca ise isteğe bağlı seçmeli yabancı dillerdi. Rüştiye mezunlarının alındığı o-kula, 25 yaşını geçmiş yetişkinler "müs-temi" (dinleyici) olarak devam edebilmekteydiler.

Okulun ilk müdürü Avusturya uyruklu Granti Efendi'den başka yabancı uyruklu öğretmenler de ders vermekteydiler. Münif Paşa ile pek çok devlet adamı da fahri öğretmendiler. 1883-1884 arasında toplam 95 Müslim, gayrimüslim öğrenci, 30 da öğretim üyesi bulunuyordu. Hafta tatili cuma ve pazar, dersler de öğleden önceydi. 17 Kasım 1884'te yayımlanan nizamname ile okulun 200 mevcudu olması, her öğrenciden ayda yarım lira (altın) ücret alınması, 20 yoksul öğrencinin de o-kula ücretsiz devam ettirilmesi öngörülmüştü. Hamidiye Ticaret Mekteb-i Âlisi, 1887'de Maarif Nezareti'ne bağlandı. İdarecilerin ortaya çıkan bir yolsuzluğu üzerine de 1890'da kapatıldı.

İkinci kez açılışı, 2.200 altın liraya satın alınan Beyazıt'taki Hakkı Bey Konağı'n-da 21 Ekim 1893'tedir. Bu açılışta okul müdürlüğüne Gelenbevizade Said Bey atandı. Meslek derslerine ağırlık veren yeni bir program uygulamaya konuldu. Fransızca inşa ve kitabet, tercüme, coğrafya-yı ticari, ilm-i maadin ve tabakatü'1-arz, hikmet, kimyanın ticarette tatbiki, hüsn-i hat, ka-venin-i saltanat-ı seniyyenin ticarete taalluk eden cihetleri, ticaret-i berriye kanunu, borsa ve sigorta kumpanyaları, techi-zat-ı bahriye, şimendiferler hakkında malumat, emtia-i ticariye, ticaretgâh idaresi program kapsamındaydı. Bu dersler, İstanbul'daki yoğun ticaret yaşamının gereksinimlerine cevap verecek tarzda hazırlanmıştı. 3 yıl süreli olan okulda Fransızca bilmeyenler için l yıllık hazırlık sınıfı da

bulunuyordu. 1900-1901'de öğrenci mevcudu 48'i Müslüman olmak üzere 56'ydı. 9 da öğretmen vardı. 1900'deki 8 mezun da birer kamu görevlisiydiler.

1909'da, II. Abdülhamid tahttan indirilince okulun adındaki "Hamidiye" sözcüğü kaldırıldı. Programa ise stenografi, daktilografi dersleri eklendi. 1910'da kütüphane ve kimya laboratuvarları kuruldu. Yarım gün olan günlük eğitim de tam güne çıkarıldı. 1914'te yetişkinler için, serbest ticaret dersleri konuldu. 1915'teki düzenlemede ise 3'er yıllık "kısm-ı evvel" (lise) ve "kısm-ı sani" (yüksek) kademeleri getirildi. Kısm-ı saninin son sınıfı ise şehbenderlik, bankacılık, sanayi uzmanlık dallarına ayrıldı. 1917'de kısm-ı evvele bağlı "ameli" (pratik) ticaret şubesi ile kızlar için de l yıllık ameli ticaret inas şubesi açıldı.

Okul, 1924'te İktisat Vekâleti'ne bağlandı. İdadi (lise) ve ticaret mektebi mezunlarının kabul edildiği 3 yıllık bir yüksekokul olarak kalırken bünyesindeki kısm-ı evvel, İstanbul Ticaret Mektebi adıyla ayrıldı. Sultanahmet'teki eski Ziraat Orman ve Maadin Nezareti binasına(->) taşınan okulda 1925'teki bir program değişikliğiyle iktisat, muhasebe, bankacılık ve sigorta şubeleri oluşturuldu. Okulun adi da Ulum-ı Âliye-i Ticariye Mektebi oldu. 1936'da sömestr yöntemi yerine sınıf yöntemi benimsendi. Sınav yöntemleri de değiştirildi. Bu yeniliklerle birlikte kuruma da Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu adı verildi. 1938'de Maarif Vekâleti'ne bağlandı. 1940'ta yeni talimatname yayımlandı. Buna göre son sınıf, iç ticaret ve maliye, dış ticaret ve konsolosluk, bankacılık ve muhasebe şubelerine ayrıldı. Lisans programına ekonomi, işletme ekonomisi, ekonomik coğrafya, ticaret aritmetiği, ticaret tarihi, umumi muhasebe, yüksek matematik, medeni hukuk, mal bilgisi-teknoloji, yabancı dil, maliye, mali cebir, kara ve de-