Ünden bugüN

İMRAHOR MEVLEVÎHANESİ

bak. ÜSKÜDAR MEVLEVÎHANESİ

İNADİYE TEKKESİ

bak. HAŞİM EFENDİ TEKKESİ

İNAL, İBNÜLEMİN MAHMUD KEMAL

(1870, istanbul - 24 Mayıs 1957, İstanbul) Tarihçi.

Tanzimat dönemi sadrazamlarından Yusuf Kâmil Paşa'nın akrabası ve mühürdarı Mehmed Emin Paşa'nın oğludur. Bu yüzden "ibnülemin" sözcüğünü adının başına eklemiştir. Rüştiyeyi bitirdikten sonra girdiği Mekteb-i Mülkiye'deki öğrenimini rahatsızlığı yüzünden yarım bıraktı. Dini ilimler, Arapça, Fransızca, hat sanatı gibi alanlarda özel dersler alarak kendini yetiştirdi. 1889'da Babıâli'ye memur olarak girdi. Çeşitli dairelerde kâtip ve başkâtip olarak çalıştı. 1908'de eyalat-ı müm-taze kalemi müdürü oldu. 1909'da II. Ab-dülhamid'in tahttan indirilmesinden son-

ra Yıldız Sarayı'nda oluşturulan resmi belgeleri ve jurnalleri tasnif komisyonu üyeliğine getirildi. 19l4'te Evkaf-ı İslamiye Müzesi'nin (bugün Türk ve İslam Eserleri Müzesi) kuruluşunda görev aldı. Müdev-venat-ı Kanuniye müdürlüğü, Divan-ı Hümayun beylikçiliği yaptı. 1921'de bir süre Takvim-i Vekayi gazetesini yönetti. 1923' te Tarih-i Osmani Encümeni üyeliğine seçildi. Kurulun 1924'te Türk Tarih Encümeni adını almasından sonra da bu görevi devam etti. 1924-1927 arasında Vesaik-i Tarihiye Tasnif Heyeti başkanlığı yaptı. 1927-1935 arasında da Evkaf-ı İslamiye Müzesi müdürlüğünde bulundu. Bu görevden emekliye ayrıldı. Daha sonra kütüphaneler tasnif işleri ilmi müşavirliği yaptı.

Genç yaşta yazı hayatına atılan inal Tarik, Tercüman-ı Hakikat, Asır, Mütalaa, Beyanü'l-Hakgibi gazete ve dergilerde çeşitli konularda birçok yazı yayımladı. Sahih ve Rahşan adlı iki de roman denemesi bulunan înaPın daha sonra asıl ilgi alanı tarih, özellikle de biyografi olmuştur.

Şair Hersekli Arif Hikmet'in yaşamöy-küsünü içeren Kemalü'l-Hikme(l9lV) ve son dönemin ünlü biyografi yazarı Fındıklık İsmet Efendi'nin yaşamöyküsünü içeren Kemalü'l-lsme(1912) ile başlayan biyografi çalışmaları Evkaf-ı Hümayun Nezareti'nin Tarihçe-i Teşkilatı veNüz-zânn Teracim-i Ahvali (1916, Hüseyin Hüsameddin [Yasar] ile birlikte) ile sürmüş, hattatların yaşamöyküleri üstüne kaleme alınmış Gelibolulu Mustafa Âli'nin Menakıb-ı Hünerverân (1926) ve Müstakimzade Süleyman Sadeddin'in Tuhfe-i Hattatın (1928) adlı kitaplarım yayıma hazırlamış, asıl büyük eserlerini ise Cumhuriyet döneminde vermiştir.

Son Asır Türk Şairleri (1930-1942, 12 cüz), Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar (1940-1953, 14 cüz), Son Hattatlar (1955) ve ölümünden sonra yayımlanan Hoş Sadâ-Son Asır Türk Musikişinasları (1958) başlıklarını taşıyan ve Tanzimat, Meşrutiyet ve Cumhuriyet'in ilk döneminin siyaset, sanat ve kültür dünyasının biyografik açıdan geniş bir panoramasını veren bu eserler içerdiği özgün bilgilerle de dikkati çeker. İnal'ın kendisine has anlatımıyla kişilerin en ince özelliklerine