Ünden bugüN

JEAN BOTTER KÖŞKLERİ

318

319

JEAN BOTTER KÖŞKLERİ

hol ile iki yanında salonlar (üst katta yatak odaları) olan klasik bir plan şeması vardır. İstanbul'un en güzel manzaralann-dan birini alan batı cephesine, giriş katında boydan boya bir veranda, üst katta da bir teras yerleştirilmiş; son katta orta aks öne çıkarılıp yükseltilerek balkonu ve be-zemesiyle vurgulanmıştır.

Cepheler, düzgün aralıklı yivli pilastr-larla klasik bir düzen içinde bölümlenmiş-tir. Pilastr ve bezemeler, derinliği az kaplamalar biçimindedir ve çizgisel etkilidir. Giriş katı verandasının renkli camla kaplı kemerlerinde simetrik ama 2/3/4 birimlik bir dizilişle yerleşmiş pencereler vardır. Üst katın, "piano nobile"nin hol ve salonları geniş kapılarla terasa açılır. Bu ahşap panjurlu ve camlı kapılarda ve öteki camlı kapı veya pencerelerde de döneme özgü küçük kare kayıtlı ve renkli camlı üstlükler bulunur. "Piano nobile" fazla geniş olmayan bir saçakla son bulur.

Üst katın, kartal figürlü bir konsola o-turan çıkmasının saçak altı üçgeninde tim-pan bölümü, kırık kemerler içinde barok volütler ve kıvrım dalların eşlik ettiği bir genç kız başı ve çiçeksi dallardan oluşan art nouveau bir kompozisyonla bezenmiştir. Saçağın akroterinde de bir çiçek çe-

için tasarladığı ıslah projesidir (Ağustos 1893). Beyoğlu bölgesi için 1/10.000, Kasımpaşa için 1/200 ve kanal ayrıntıları için de 1/100 ve 1/20 ölçekli olarak tasarlanmış ve çok özenle çalışılmış olan projenin uygulanıp uygulanmadığı henüz bilinmemektedir.

Jasmund, Bağdat ve Dedeağaç'ta inşası tasarlanan gümrük antrepolarının da plan ve keşiflerim hazırlamıştır. Bunların da uygulanıp uygulanmadığı bilinmemektedir.

Jasmund'a 1894 başında modern cezaevi sistemine uygun bir merkezi hapishane projesi bir irade ile sipariş edildi. Ye-dikule civanndaki 5.000 m2'lik bir hazine arazisine kurulması düşünülen hapishanede bir hastane, memur ve gardiyan lojmanı, mutfaklar, kışla, hamam ve çeşitli dinler için ibadethanelerin yer alması düşünülüyordu. Jasmund'un hazırladığı ve keşfini yaptığı proje, uygulanmamıştır. Jasmund, 1894'te önemli bir sorun haline geldiği anlaşılan gümrük antrepolarının sağlamlaştırılması için kurulan komisyonda görevlendirilmiş ve ayrıntılı raporlar hazırlamıştır.

Jasmund'un önemli bir çalışması da 10 Temmuz 1894 depreminde zarar görmüş olan Kariye Camii'nin onarım çalışmalarıdır. Müze-i Hümayun Müdürü Osman Hamdi Bey'in sorumluluğundaki restorasyonda Jasmund, konsolidasyon çalışmaları yapmış olmalıdır.

istanbul'da yayımlanan Moniteur Ori-ental gazetesi 19 Ekim 1894 tarihli nüshasında irade-i seniye uyarınca Şam'da Arap stilinde bir cami yapılacağının haberini vermektedir. 60.000 liranın tahsis edildiği caminin yapımı için Jasmund, askeri yapılar komisyonu üyesi izzet Paşa ile birlikte ertesi gün Şam'a hareket edecektir. Bu caminin de yapılıp yapılmadığı bilinmemektedir.

Türkiye mimarlık tarihinde Jasmund, en önemli üç yapısının müellifi olmanın dışında tanınmış mimar A. Kemaleddin Bey' in hocası ve koruyucusu olarak da bilinmektedir. Yeteneğini fark ederek Sirkeci Garı binasının inşaatı sırasında bürosuna yardımcı olarak aldığı Kemaleddin Bey'in daha sonra Almanya'ya gitmesini sağlamış ve olasılıkla onun neoottoman bir üsluba yönelmesinde etkili olmuştur.

Bibi. C. Can , "istanbul'da 19. Yüzyıl Batılı ve Levanten Mimarların Yapıları ve Koruma Sorunları", (Yıldız Teknik Üniversitesi, basılmamış doktora tezi), ist., 1993; M. Cezar, Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi, ist., 1971; Z. Çelik, The.Remaking of istanbul: Portrait of An Ottoman City in the Nineteenth Century, Washington, 1986; S. Çetintaş, "Mimar Kemaleddin, Mesleği ve Sanat Ülküsü", Güzel Sanatlar, no. 5, 1944, s. 160-173: Y. Demiriz, "Caddebostan'da, Mabeyinci Ragıp Paşa'nın, Kızı îçin Yaptırdığı Köşk Hakkında Bazı Notlar", Semavi Eyice Armağanı istanbul Yazılan, İst., 1992, s. 363-380; A. Nasır, "Türk Mimarlığında Yabancı Mimarlar Üzerine Bir Deneme", (istanbul Teknik Üniversitesi, basılmamış doktora tezi), ist., 1991; Y. Yavuz-S. Özkan, "Osmanlı Mimarlığının Son Yıllan", TCTA, s. 1078-1086; ay, "The Final Years of Ottoman Empire", Modern Turkish Architecture, UPP, 1984, s. 36. AFiFE BATUR