Ünden bugüN

HÜSAMEDDİN AĞA ÇEŞMESİ

"Başşahinci Çeşmesi" diye de bilinen bu çeşme, Üsküdar İlçesi'nde, Murat Reis Ma-hallesi'nde, Nuhkuyusu Caddesi'ne yakın bir yerde ve onun batı kısmında bulunuyordu. Bu caddeyi dik olarak kesen Top-taşı Caddesi ve Alaca Minare Sokağı kavşağında, Alaca Minare Mescidi'nin (Murad Kaptan Mescidi) arsasının üst tarafından, Alacaminare Tekkesi'nin(~») kapısının bulunduğu cepheye komşu idi. Bugün ortadan kalkmış bulunan çeşmenin akıbeti hakkında bilgi sahibi olunamamıştır.

Özellikleri, kaynaklardaki bilgilerden ve eski fotoğraflardan tespit edilebilen çeşmenin, 5 beyitten oluşan kitabesi Karaferi-yeli Rüşdü Ali Efendi tarafından hazırlanmış olup, 1206/1791 tarihini taşımakta idi. Osmanlı baroğunun, çeşme mimarisinde önemli bir örneği olarak gösterebileceğimiz bu çeşmede tasarımın, klasik çağın yalın görüntüsünden sıyrılıp, süslemenin ağırlık kazandığı, daha değişik bir çehreye büründüğü dikkati çeker. Fakat süslemenin fazla yoğun olmadığı bu çeşmede sade bir zarafet bulunduğu gözden kaçmaz.

Çeşmenin cephesi, Batı tarzı başlıkları olan ince uzun sütunçeler ile hareketlen-dirilmişti. Zarif aynataşı bu sütunçeler a-rasında, basık kemerli bir nişin içinde yer alıyordu. Mermerden oyulmuş ve zengin bir dekorasyona sahip olan aynataşında Osmanlı baroğuna özgü süs öğeleri vardı. Lülesi, içi istiridye şeklinde oyulan kademeli nişler içine alınmış, bunun üstü ile kemer altı da yine aynı tarzda bezenmişti. Testi setleri ve su teknesi bu zarif çeşmenin gösteriş ve ahengini tamamlamakta idi. Çeşmenin, ahşap olan saçağı dışında, tamamında mermer malzeme kullanılmıştı.

Bibi. Tanışık, istanbul Çeşmeleri, II, 386; Konyalı, Üsküdar Tarihi, II, 20; A. Egemen, istanbul'un Çeşme ve Sebilleri, ist., 1993, s. 279-280. ENİS KARAKAYA