Ünden bugüN

Şehir Hatları İşletmesi'ne Ait İstanbul İskelelerinden Geçen Yolcuların Ocak 1994'e Ait Bir Günlük Ortalama Sayısı

	Jeton	Kan	Toplam
Eminönü-Kadıköy (2)	20.348	5.387	25.735
Eski Kadıköy-Eminönü (2)	21.108	3.730	24.838
Eminönü-Üsküdar (1)	15.541	8.147	23.688
Üsküdar-Eminönü (Haliç dahil)	15.604	6.803	22.407
Üsküdar-Beşiktaş	2.820	1.983	4.803
Beşiktaş-Üsküdar	2.515	1.687	4.202
Üsküdar-Kabataş	704	559	1.263
Kabataş-Üsküdar	918	519	1.437
Karaköy-H. Paşa-Kadıköy	18.501	5.246	23.747
Kadıköy-H. Paşa-Karaköy	28.057	7.465	35.522
Haydarpaşa-Karaköy	4.719	1.583	6.302
B. Hayrettin Paşa-Y.Kadıköy	6.424	3.555	9.979
Sirkeci-Harem	4.633	1.231	5.864
Harem-Sirkeci	4.805	1.095	5.900
Sirkeci-Adalar, Yalova, Çınarcık	849	599	1.448
Bostancı-Adalar	1.290	1.488	2.778
Eminönü (3)	1.548	912	2.460
Ortaköy	54	29	83
Kuzguncuk	253	332	585
Beylerbeyi	308	191	499
Çengelköy	450	356	806
Arnavutköy	31	27	58
Bebek	170	59	229
Kandilli	109	81	190
Anadoluhisan	295	157	452
Kanlıca	101	52	153
Çubuklu	54	28	82
îstinye	53	141	194
Paşabahçe	342	307	649
Beykoz	257	226	483
Yeniköy	94	29	123
Büyükdere	32	17	49
Sarıyer	212	75	287
Rumelikavağı	52	6	58
Anadolukavağı	212	76	288
Köprü-Haliç	262	238	500
Kasımpaşa	521	244	765
Fener	172	41	213
Balat	111	63	174
Hasköy	163	80	243
Ayvansaray	100	59	159
Toplam	154.792	54.903	209.695

dır. Salon uzunlamasına üç bölüme ayrılmıştır; Bostancı, Yalova ve Büyükada yolcuları ayrı bekleme salonlarına alınmaktadır. Denize bakan uçta, bina dışına bir sundurma yapılmıştır. Bina önünde, kıyıya paralel uzanan bir betonarme yanaşma yeri vardır. Buraya aynı anda iki deniz otobüsü yanaşabilmektedir.

Kabataş Deniz Otobüsü îskelesi'nin kara tarafındaki yolda, yolcuları ücretsiz olarak Taksim'e götüren otobüsler beklemektedir.

Beşiktaş iskeleleri: Barbaros Hayrettin

İSKELELER

202

203

İSKELELER

solda ise yolcu çıkış sundurması yer almaktadır. İskelenin kırma çatısı kiremitle örtülüdür. Yanaşma yeri 17 m uzunlukta, 6 m genişliktedir. Uzun kenarı binaya paraleldir.

Anadoluhisan iskelesi, neredeyse Kanlıca Iskelesi'nin kopyası gibidir. Tek farkı, pencerelerinin kemerli oluşudur denebilir. İskele yanaşma yeri de 8 m genişlikte, 21 m uzunluktadır. Uzun kenarı binaya paraleldir. 1989'da betonarme üzerine ahşap kaplama olarak yeniden inşa edilmiştir.

Kandilli İskelesi, Şirket-i Hayriye zamanında inşa edildikten birkaç yıl sonra 1916' da yanmış, yapılan ikinci iskele ise 1978' de Liberya bandıralı bir geminin çarpması sonucu parçalanmıştı. Üçüncü kez in-

iskelesi, Kabataş ile Beşiktaş iskeleleri a-rasında yer almaktadır. Beşiktaş iskelesi' ne 100 m uzaklıktadır. Aynı yerde, eskiden ahşap bir iskele vardı. Zamanla yıkılan bu iskelenin yerine, 1982'de betonarme olarak yenisi inşa edilmiştir. Uzun kenarı denize paralel, haç planlı yapılan tek kadı iskele binasının en büyük bölümü, karadan bakılınca soldadır ve yolcu bekleme salonuna ayrılmıştır. Sağda ise gişeler, bir büfe ve personel odaları bulunmaktadır. Dar bir şerit olarak binanın önünde yapılmış yanaşma yeri 25 m uzunluktadır. Bir hesap hatası sonucu yüksek inşa edilen iskele ile gemilerin güverte düzeyi arasında uyumsuzluk vardır. Barbaros Hayrettin İskele-si'ne Kadıköy vapurları yanaşmaktadır.

Beşiktaş lskelesi(->), Galata Köprüsü' ne 2,32 mil uzaklıktadır. 1913'te inşa edilmiş bir yapıdır. Bina iki katlı ve dikdörtgen planlıdır. Alt kat, bekleme salonuna ayrılmıştır, iskelenin kara yönünde, dikdörtgen planlı iki bina karşılıklı durmaktadır. Bunlar başmemur, memur, çımacı o-dalan ile gişelere ayrılmıştır. Beşiktaş tske-lesi'ne, Boğaz ve Üsküdar vapurlan yanaşmaktadır, iskelenin yanaşma yeri beton-

20. yy'ın başında Eminönü iskelesi (üstte) ve Eminönü iskelelerinin günümüzden bir görünümü. Tuğrul Acar fotoğraf arşivi (üst), Erdal Yazıcı

dur. Uzunluğu 25,5 m'dir. Beşiktaş Iskele-si'nin az ilerisindeki küçük yanaşma yeri ise, Üsküdar'a yolcu taşıyan özel dolmuş motorlarına aittir.

Rumeli Yakası Boğaziçi iskeleleri: Beşiktaş'tan sonra, Rumeli yakası Boğaziçi iskelelerinden hizmete açık olanlar, şöyle sıralanmaktadır:

Ortaköy iskelesi, ilk kez Şirket-i Hayriye tarafından 20. yy'ın başlarında yaptırılmıştır. Kare planlı küçük bina, tek katlı ve ahşaptır. Geniş kemerli pencereleriyle dikkati çekmektedir. Kara yönünde giriş kapısı ve gişe bulunmaktadır. İç kısmında bekleme salonu, memur ve çımacı o-daları vardır. Dışarıdaki yolcu çıkış mahalli, denizden bakınca soldadır. Ortaköy İskelesi'nin yanaşma yeri de ahşaptır ve Boğaz vapurlarına hizmet vermektedir.

Arnavutköy'e yapılan kazıklı kıyı yolu inşaatı sırasında eski iskele yıkılınca, 1988'de yeni bir iskele inşa edilmişti. Beton üzerine ahşap kaplama tekniği ile yapılan Arnavutköy iskelesi, dikdörtgen planlıdır. İçinde bekleme salonu, depo, memur ve çımacı odaları ile gişe bulunmaktadır.

Bebek Parkı'nda, Bebek Camii yanında bulunan Bebek İskelesi binası ahşap iki ayn küçük yapıdan oluşmaktadır: Kare planlı yolcu bekleme salonunun bulunduğu ilk bina ile memur odası ve gişeyi içeren daha küçük ikinci kulübe. Daha önce bu iki yapı ortadaki çımacı odasıyla birbirine bağlıydı. Ancak, park düzenlenirken aradaki çımacı odası yıkılmıştır. Bebek Iskelesi'nin yanaşma yeri ahşap kazık tipindedir ve 10,5 m uzunluktadır. Bebek iskelesi, tarifeli Boğaz vapurlan ile, Anadolu yakasına ring seferleri yapan motorbotlara hizmet vermektedir.

İstinye Koyu'nda yer alan iskele binası, istanbul'un en küçük iskele yapılarından biridir. Toplam kapalı alam 95 m2'dir. Betonarme İstinye iskele binasının yanaşma yeri 13 m uzunluktadır. Binada bekleme salonu, memur, çımacı odaları, hela ve gişe bulunmaktadır.

Yeniköy iskele binası Boğaz'a paralel inşa edilmiş, dikdörtgen planlı tek katlı ahşap bir yapıdır. Kara yönünden bakılınca, duvarın ortasında çıkıntılı bir giriş bulunmaktadır. Kırmızı kiremitli kırma tarzı çatı altında, binanın iç bölümleri ortadaki bekleme salonu ile solda depo, hela, sağda ise gişe ve memur odasından oluşmaktadır. Yeniköy tskelesi'nin yanaşma yeri, binanın önünde 7,5 m genişlikte, 16 m uzunlukta dar bir şerit biçimindedir. Boğaz'ın Marmara yönünde kalan yolcu çıkış mahalli, sundurma biçimindedir.

Büyükdere iskelesi, istanbul Boğazı' nın en geniş yerinde bulunmaktadır. Şirket-i Hayriye zamanında çift katil olarak inşa edilen bu kagir bina, kemerli cephesiyle dikkati çekmektedir. Kazıklı sahil yolu üzerinde yapılan yeni iskele, dikdörtgen planlı ve betonarme üzerine ahşap kaplama olarak 1989'da inşa edilmiştir. Karadan bakıldığında iç bölümler, sağda bekleme salonu, solda memur, çımacı o-dalan, hela, depo, kalorifer dairesi ve gişeden oluşmaktadır, iskelenin deniz cephesinde bulunan dar yanaşma yeri 21 m'dir.

Sarıyer İskelesi, ilk yapılış tarihi bakımından en eski iskele binalarındandır. Dar kenarı denize bakan dikdörtgen planlı bu iskele, kırma çatısı altında, bekleme salonu, memur, çımacı odaları ile hela ve gişeyi toplamaktadır. Ahşap olan yapının Marmara yönündeki yolcu çıkış ve giriş mahalli ortadan ayrılmıştır. İki koridor biçimindeki sundurma, iki kapıyla dışarı bağlanmaktadır. Bunlardan içte bulunan bölüm giriş, dıştaki ise çıkış içindir. Uzayan çatı, yolcu giriş bölümünü örtmekte, çıkışın üstü açık bulunmaktadır. Çatıyı ahşap direkler taşımaktadır. Sarıyer îskelesi'nin denize doğru 10 m uzayan ahşap yanaşma yeri, 13 m genişliktedir.

Rumelikavağı İskelesi, Boğaziçi'nin Rumeli yakasındaki son iskelesidir. Dikdörtgen planlı ahşap iskelenin geniş kenarı denize paralel olarak inşa edilmiştir. Bina, bekleme salonu, memur, çımacı odaları ile gişeyi içermektedir. Sundurmalı yolcu çıkış mahalli binanın Karadeniz yönündedir. 13 m boyundaki yanaşma yeri ahşaptır. Rumelikavağı Iskelesi'nden ayn-

lan vapurlar Anadolukavağı'na gitmek ü-zere Boğaz'ın karşı kıyısına yönelir. . Anadolu Yakası Boğaziçi iskeleleri: İstanbul Boğazı'nın Anadolu yakasındaki son iskelesi olan Anadolukavağı, eski iskelenin yıkılmasından sonra 1987'de betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir. Klasik ahşap iskele modeline uygun olan yapı, betonarme üzerine ahşap kaplamadır. Dikdörtgen planlı, kırma çatılıdır, iç kısmında, bekleme salonu ortada "T" biçiminde yer alırken geri kalan bölümler memur odası, hela, depo ve gişeye ayrılmıştır. Denizden bakılınca, üstü uzayan çatıyla örtülü sağ kısmında yolcu çıkış mahalli vardır. Anadolukavağı Iskelesi'nin beton yanaşma yeri, 21 m kenarlı bir kare biçimindedir. Anadolukavağı Iskelesi'ne Boğaz vapurlan uğramakta, aynca karşı kıyıya Şehir Hatları'nın motorbotlarıyla ring seferleri yapılmaktadır.

Beykoz'daki eski iskele binası belediye tarafından yıktırıldıktan sonra, 1989'da yenisi inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı, tek katlı betonarme bina, ahşapla kaplanarak hizmete açılmıştır. Yolcu çıkış mahalli bina dışında açık olarak yapılan iskelenin en dikkati çeken yanı, çok büyük olan beton yanaşma yeridir. Denize doğru uzunluğu 42 m, genişliği 30 m'dir.

Paşabahçe iskelesi, 1989'da, yetersiz kalan eski ahşap iskelenin terk edilmesinden sonra Tekel içki Fabrikası önünde inşa edilmiştir, iskele binası betonarme yerine ahşap kaplama olarak yapılmıştır. Dikdörtgen planlı yapının çatısı, kırma tarzında ve kiremit kaplıdır.

Uzun kenarı denize paralel olan binaya karadan bakıldığında, gişe ve personel odaları sağda, yolcu bekleme salonu soldadır. Yolcu çıkış yeri sağda yer almakla birlikte, üstü kapalı bir sundurması yoktur. Paşabahçe Iskelesi'nin beton yanaşma yeri 21,5 m'dir.

Çubuklu iskelesi, bu semte yapılan ü-

Fener İskelesi

Nazım Timuroğlu

çüncü iskeledir, ilk iskele 1912'de Şirket-i Hayriye zamanında yapılmıştı. Sonuncusu ise 1991'de tamamlanarak hizmete giren betonarme iskeledir, iskele binası dikdörtgen planlı, betonarme üzerine ahşap kaplamadır. Karadan bakılınca, solda yolcu çıkış sundurması, ortada gişe, memur odası, salon, sağda ise çımacı odası yer almaktadır. Çubuklu Iskelesi'nin beton yanaşma yeri, denize 17,5 m uzanmaktadır.

Kanlıca iskelesi, 1990'da aynı plan ve biçimde yeniden inşa edilmiş, ancak bu kez betonarme üzerine ahşap kaplama o-larak yapılmıştır. Meydanıyla bütünleşen iskelelere en iyi örnek sayılan Kanlıca, eski özelliklerini az farkla da olsa korumaktadır. Karadan binaya girilince, sağda bekleme salonu, ortada personel odaları, en

Boğaz iskelelerinden Anadolukavağı (solda) ve Beylerbeyi iskeleleri. Erdoğan Koseoğlu (sol), Nazım Timuroğlu (üst)