Ünden bugüN

JİMNASTİK

320

321

KABA HALİL EFENDİ

JİMNASTİK

Beden hareketlerini içeren spor dalı.

Aletlerle yapılan "aletli jimnastik" ve aletsiz olarak yapılan "isveç jimnastiği" o-larak iki ana bölüme ayrılır. Bugün sportif yarışmalar arasında bulunan ve olimpik sporlar arasında yer alan aletli jimnastik, barfiks, kasa, kulplu beygir, halka vb gibi aletlerle yapılan jimnastik türüdür, isveç jimnastiği ise okullarda uygulanan beden eğitimi programında yer almaktadır.

Aletli jimnastik Türkiye'ye, modern sporların ilki olarak girdi. "Batı'ya açılan pencere" adıyla anılan Mekteb-i Sultani (bugünkü Galatasaray Lisesi) 1868'de Fransa'dan getirtilen öğretmenlerle tedrisata başladığında, hocalar arasında M. Courel adında bir de jimnastik öğretmeni bulunuyordu. Onun hazırladığı program dahilinde okulda jimnastik dersleri için geniş bir salon tahsis edildi. M. Courel bu salonu Fransa'dan özel olarak getirttiği jimnastik aletleriyle donattı. Okulun tüm öğrencileri bu salonda jimnastik dersleri yaparlardı.

M. Courel, 1874'te görev süresini tamamlayıp memleketine dönerken onun yerine gelen M. Moiroux jimnastik faaliyetini sürdürdü. O da pek çok jimnastikçi yetiştirdi. Ancak öğrencileri içinde en yeteneklisi olan Ali Faik Bey ile özellikle uğraştığı gibi onun, mezun olduğu yıl okula jimnastik öğretmem olarak alınmasını da sağladı. Ali Faik Bey (Üstünidman) 40 yılı aşkın bir süre Galatasaray Lisesi'nde jimnastik öğretmenliği yaptı ve pek çok öğrenci yetiştirdi. Yine bu yıllarda askeri liseler ve Mekteb-i Harbiye'de Mazhar Hoca (Kazancı) da jimnastik öğretmeni olarak sayısız öğrenci yetiştirmişti. Sonraları Faik Üs-tünidman'm en yetenekli jimnastikçi öğrencilerinden biri olan Selim Sırrı Bey (Tarcan) yüksek beden eğitimi tahsili için gittiği isveç'te isveç jimnastiğim benimsemiş ve yurda dönüşünde Erkek Muallim Mekteb-i Âlisi (Yüksek Erkek Öğretmen Okulu) jimnastik öğretmenliğine atanınca isveç jimnastiğini Türkiye'ye sokmuştur. Bu nedenle Ali Faik Üstünidman ve Mazhar Kazancı ile aralarında fikir ayrılığı başlamıştır. Selim Sırrı Tarcan, okullara beden eğitimi öğretmeni yetiştiren kurumun başındaydı. Bu nedenle yurdun dört yanındaki okullara hep onun öğrencileri beden e-ğitimi öğretmeni olarak gittiler ve isveç jimnastiği tüm Türkiye okullarına hâkim oldu. Aletli jimnastik Türkiye'de, 1980'lere kadar uzun yıllar ihmal edildi. Bu sporu ancak birkaç gönüllü kişi ayakta tutabildi.

CEM ATABEYOĞLU