Ünden bugüN
Yüklə 8,87 Mb.
|
| JEAN BOTTER KÖŞKLERİ
Kadıköy llçesi'nde Fenerbahçe'de Kala-mış-Fener Caddesi üzerindedirler. Botter köşkleri günümüzde ikisi ayakta, duran dört konuttan oluşmaktadır. Diğer ikisi 1980-1982'de yıktırılarak yerine apartman yaptırılmıştır. Sarayın resmi terzisi olan Jean Botter' in kendisi ve kızları için yakın tarihlerde, olasılıkla farklı mimarlara yaptırdığı biri kagir, üçü ahşap yapım olan evler, her biri ayrı üslupta ama aynı ölçüde zarif sayfiye konutları idi. Aileyi tanıyan ve önemli bir semt tarihi çalışması yapmış olan M. Ekdal, köşklerin son derece bakımlı bahçeleri, heykelleri, tenis kortu vb yüksek yaşam düzeyini belirleyen konfor öğele-riyle donatılmış olduğunu belirtmektedir. Caddenin Fenerbahçe Burnu'na ulaştığı son kesimde dar cepheli ve derin parsellere yapılmış bu dört köşkten Jean Bot-ter'in kendisine ait ve doğallıkla en eski tarihli olanı (no: 89), yüksekçe bir bodrum üzerinde üç katlı ve giriş katı kagir, diğer iki katı ahşap bir yapıdır. Yaklaşık I4x 15 m boyutunda, kareye yakın bir dikdörtgen zemine oturur. Altı basamaklı bir merdivenle giriş katına ulaşılır. Ortasında bir I 1981'de
yıktırılan Marie Botter Köşkü (üstte) ve D'Aronco'nun köşke ait bir çizimi.
lengi üstünde aynı volüt, kıvrım ve çiçeklerden oluşan bir motif vardır. Çıkmanın iki yanında yatay yerleştirilmiş eliptik birer barok pencere kompozisyonu tamamlar. Louisa Botter Köşkü: Jean Botter'in kızı Louisa için yaptırdığı köşk, belirgin o-larak jugendstil tasarım anlayışını sergiler. Köşkün Orta Avrupa mimarlığını anımsatan oldukça kunt bir kitlesi vardır ve mimari öğeler, jugendstil'e özgü biçim ve motiflerle kompozisyona girer. Louisa Botter Köşkü, yüksek bir bodrum kat üzerine üç katlı bir yapıdır. Kagir zemin kat üzerindeki teras bölümü sonradan yapılan bir düzenlemeyle mermer kaplanmış ve eğrisel, eliptik dönüşlü bir merdiven eklenmiştir. Bu ek, malzemesi ve rengiyle olmasa da biçimiyle yapının konseptine uymuş görünmektedir. Louisa Botter Köşkü'nün karakteristik öğesi, sekizgen biçimli büyük ve hacimli kulesidir. Pencere vb gibi herhangi bir açıklığı olmayan ve yapıya kunt görünümünü veren kule, çatı hizasını da aşan yüksekliği ve saçaklıktan sonraki teras bölümünü çevreleyen dişli çıkıntılarıyla or-taçağcıl veya romanesk bir canlandırma motifidir. Kulenin varlığı asimetrik bir plan şemasına yol açmıştır. Birinci katta yer alan salonlar, öndeki terasa açılırlar, ikinci katta da yapıyı boydan boya çevreleyen bir teras ile dört yatak odası, üçüncü ve çekme katta iki yatak odası daha vardır. Yapının tüm köşeleri jugendstil biçimli pilastrlarla belirtilmiştir, ikinci katın terasa açılan pencerelerinin büyük ve yayvan kemerleri kaplama tekniğinde jugendstil motiflerle bezenmiştir. Bütün pencerelerin küçük kare kayıtlı ve renkli camlı üstlükleri vardır. Jugendstil biçimlenme üçüncü katın teras korkuluklarında da görülmekte, eliptik eğimli korkuluklar, daire motifli köşe babalarına bağlanmaktadır.
Jean Botter Köşkü'nün genç kız başı ve çiçeksi dallardan oluşan art nouveau kompozisyonla bezenmiş üst katından bir ayrıntı.
Erkin Emiroğlu co(->) tarafından 1906'da tasarlanıp inşa edildiği bilinmektedir. D'Aronco projelerinin toplu olarak bulunduğu Udine Kent Müzesi'nde (Civici Musei) "Casa Botter a Fanaraki" başlığı altında 38 adet tarihli ve imzalı özgün çizim bulunmaktadır, ilk kez 1982'de "Raimondo D'Aronco e i suoi tempi" (R. D'Aronco ve Dönemi) konulu uluslararası toplantıda tanıtılan Marie Botter Köşkü, 1981'de yerine apartman yapılmak üzere yıktırılmıştır. Marie Botter Köşkü, Udine Müzesi'nde-ki özgün çizimlerden oldukça farklı olarak inşa edilmiş görünmektedir. Yapının röle-vesini alma konusundaki girişimler, mal sahipleri tarafından sürekli olarak reddedildiği için bu farklar, ancak dış gözlemlerle sınırlı olarak bilinmektedir. Kabaca planda ve boyutlarda önemli bir değişiklik olmadığı, yapının projedeki gibi 13x14 m'lik, yaklaşık kare biçimli bir zemine oturduğu anlaşılmaktadır. Projede, ortada, çift kollu bir merdivene açılan büyük bir hol ile iki yanda salon ve odalardan o-luşan ve döneminde çok kullanılmış olan bir şema görülmektedir. Ancak köşkün güney cephesinde bir merdiven evine işaret eden, köşeleri yuvarlatılmış bir çıkma ile basamaklı pencereleri, eğer bu projedeki servis merdiveni değilse yapım sırasında merdivenin konumunun değiştiğine işaret etmektedir. Proje ile uygulama arasındaki asıl ö-nemli fark, kare zeminin üçüncü boyuttaki biçimlendirilmesinde projenin çok daha özgürce gelişmiş ve mimari öğelerin art nouveau/art deco biçimler için çok daha cesaretle kullanılmış olmasına karşılık uygulamanın daha konvansiyonel oluşudur. Gerçekten de projede örneğin üçgen çatı alınlıklarının alışılmışın dışında konsol olarak çıkmalar yaptığı, kuzeybatı köşesindeki kulenin, çıplak tuğla ve sıvalı yüzeylerinin biçimlenişindeki geometri veya kulenin üstte dairesel çıkması olan bir ciharmümaya dönüşmesi ve hele geniş dairesel saçağı vb gibi birçok incelikli buluş vardır. Bu buluşların, istanbul'un o yıllardaki sayfiye konutunun bilinen biçimlerini yeni önerilerle tazeleme potansiye- li taşıdığı da bellidir. Bilmediğimiz nedenlerle bu öneriler uygulanmamıştır. Marie Botter Köşkü, yükseltilmiş kagir bir bodrum kat üzerine üç katlı ahşap bir binadır. Planda aynı yerde bulunan ama projedeki biçimlenişinden farklı olarak ö-zelliksiz ve dümdüz yükselen bir merdivenle giriş katına ulaşılır. Bu katın camekânlı verandasının konumu da projeye göre değişiktir. Projede verandanın köşeli dönüşü güney tarafında olduğu halde, yapıda kuzey köşede yer almaktadır. Olasılıkla verandanın camekânla kapatılması sonraki bir karardır, ikinci katın salon ve odaları, camlı kapılarla cephede boydan boya uzanan bir terasa açılmaktadır. Yarım daire kemerli ve ahşap panjurlu kapıların tam üstünde birer kurt başı figürü vardır. Üçüncü katta güney odaları kaldırılmış, merkezdeki hol bir çatı odasına dönüşmüş; buna karşılık kuzeybatı odası, yükselen kuleyle birlikte ve yüksek pen-ceresiyle cihannüma gibi biçimlenmiştir. Yapının oranlı kitleleri dışında, D'Aronco tasarımının özelliklerine işaret eden birkaç ayrıntı belirtilebilir. Biri, güney cephesindeki merdiven evine ait olduğunu düşün-dürten basamaklı pencerelerdir. Diğeri ise kuzey cephesindeki pencereleri çerçeveleyen ve kaplama tekniğinde yapılmış soyut bitkisel bezeme motifleridir. Özellikle de çerçevenin en alt kesimindeki küçük yatay elips motifidir. D'Aronco'nun projesinin tam uygulanmaması önemli bir dezavantajı olsa da Marie Botter Köşkü'nün yıktırılmış ve bahçesinin ve ağaçlarının ortadan kaldırılmış olması yalnız önemli bir mimarın yapıtının kaybına değil istanbul' un bir döneminin yaşam izlerinin silinmesine de yol açmıştır.
AFiFE BATUR Yüklə 8,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|