Ünden bugüN

KAPTAN PAŞA CAMÜ

bak. KAYMAK MUSTAFA PAŞA CAMİİ

KAPTAN PAŞA KONAĞI

Eminönü İlçesi'nde, Beyazıt'ta, Süleymani-ye Mahallesi'nde, Besim Ömer Paşa Caddesi üzerindeki Kaptan İbrahim Paşa Ca-mii'nin(->) karşısında (güneyinde) yer almaktaydı.

Halen yerinde İstanbul Üniversitesi merkez binalarının bulunduğu Eski Saray'ın sınırında, sarayın harem kapısının karşısında yer alan bu konak Kaptan-ı Deıya Hacı İbrahim Paşa (ö. 1725) tarafından yaptırılmıştır. İstanbul'da devlet ricaline ait birçok hayır eserinde olduğu gibi, burada da Hacı İbrahim Paşa'ya ait geniş bir arazinin kısmen cami ile yanındaki sebile ve hazireye tahsis edildiği, bir kısmının ü-zerine de konağın inşa edildiği anlaşılmaktadır. Konağın inşa tarihi 18. yy'ın başlarında yer alsa gerektir.

J. Robertson'un 1853-1855'te Beyazıt Yangın Kulesi'nden çekmiş olduğu panoramik fotoğraflardan ikisinde Kaptan Paşa Konağı'nın sokak cephesinin üst kesimi ile çatısı görülebilmekte, S. H. Eldem de bu görüntülerden hareketle konağın plan ve cephe restitüsyonlanm hazırlamış bulunmaktadır. 1-2 yıl arayla çekilen bu fotoğraflardan ilkinde, konağın 18. yy'daki özgün biçimini büyük ölçüde koruduğu, i-kinci fotoğrafta ise, geçirdiği onarım sonucunda, cephelerinin dönemin zevkine uygun tarzda tadil edildiği dikkati çeker.

İki katlı ahşap konakta, S. H. Eldem'in "iki orta sofalı" olarak tanımladığı plan tipi uygulanmıştır. Biri hareme, diğeri selamlığa ait olan sofalar dikdörtgen planlı olup üç yönde sedirli eyvanlarla kuşatılmış, eyvanların arasına yerleştirilen odaların kapıları, çeyrek dairelerle yumşatılan iç köşelere açılmıştır. Sokak ve arka bahçe yönİe-rindeki evyanların dış hattı kavisli olarak tasarlanmış, sofalar birbirine iki geçitle bağlanmış, bu geçitlerin üzerinde, harem ve selamlık bölümlerinin arasındaki aydınlığa bakan helalar ve kahve ocağı sıralanmıştır. Yüklükler ve sedirlerle donatıl-

mış olan odalar eliböğründelere oturan çıkmalarla genişletilmiş, dikdörtgen açık-lıklı çift sıra pencerelerle aydınlatılmıştır. Sofalara bağlanan eyvanlarda da aynı pencere düzeninin, daha büyük boyutlarda uygulandığı dikkati çekmektedir. Harem kanadında, arka bahçe tarafındaki köşe oda hamam bölümü ile bağlantılı olup soğukluk (camekân) niteliğindedir. Onarım sırasında geleneksel pencere düzeninin bozularak cephelere tek sıra halinde dikdörtgen pencerelerin konduğu, bazı çıkmaların da ampir üslubunda üçgen a-Imlıklar (frontonlar) ile taçlandınldığı görülür.