Vaqt tizimi reja: Yo‘ldosh texnologiyasida vaqtning funksiyasi Astronomik vaqt tizimi

Dinamik vaqt tizimi
Dinamik vaqt, nisbiylik umumiy nazariyasi ga mos ravishda gravitasion maydonda, jismlarning harakatlanish tenglamalaridagi, mustaqil o‘zgaruvchi hisoblanadi. Eng yaqin inersial sanoq tizimi, unga Quyosh tizimi (barisentr) massasi markazi boshlanishiga ega, orqali kirishdir. Dinamik vaqt, ushbu tizimda o‘lchanadigan, Barisentrik dinamik vaqt (Barycentric Dynamical Time, ) deb nomlanadi. Yerda joylashgan, soatlar, Quyosh gravitasion maydonida, Yerning harakatlanishi natijasida, ga nisbatan, 1.6 ms gacha davriy o‘zgarishlarni ko‘rsatadi. vaqti uchun muhim, bu yerda, yer observatoriyalari galaktikadan tashqaridagi radiomanbalarning signallarini yozib boradi. Yer yo‘ldoshlari harakati tenglamalarini yozish uchun, (Terrestrial Dynamical Time - )dan foydalanish yetarlidir, u Yerning gravitasion maydonida harakatlanishi uchun, yagona vaqt shkalasini taqdim etadi. U (aniqlanishi bo‘yicha) ham, Yerdagi atom soatlari tezligiga ega.
vaqti, Yer sirtida tizimida soatlar bo‘yicha sekundlar bilan o‘lchanadigan, Barisentrik vaqt uchun o‘xshashdek, 1976 yilda Xalqaro astronomik ittifoq da aniqlangan edi. vaqti xalqaro atom vaqti ning nazariy ideal ko‘rinishi bo‘lishi mumkin. Natijada, shunday yechim topdi, deb nomlanishi aniq emas, chunonchi, Quyosh tizimida, osmon jismlari harakat nazariyasining qandaydir dinamik vaqtiga mos kelmaydi. 1991 yilda Xalqaro astronomik ittifoq vaqtini yer vaqti (Terrestrial Time, ) ga qayta nomladi.
kelishuviga mos ravishda

bu yerda –Quyoshning o‘rtacha anomaliyasi,

esa yulian yuz yilliklari ga mos ravishda beriladi.
Yer vaqti, foydalanishdan chiqarilgan efemerid vaqtni o‘rnini egallagan, zamonaviy vaqt shkalasi hisoblanadi. Yer vaqti Xalqaro astronomik ittifoq tomonidan, Yer sirtidagi kuzatuvchi uchun, nisbiylik nazariyasi bilan kelishuvchi, koordinata vaqtidek kiritilgan edi. va vaqt shkalalari shunday aniqlanganki, ularning notekisligi faqat, Quyosh tizimi barisentriga nisbatan, Yerning orbital harakatlanishi natijasida, davriy xarakterga ega. Yer qachon perigeliy (Quyoshga yaqin)da joylashganda, bu jarayon yanvarda sodir bo‘ladi, maxsus va umumiy nisbiylik nazariyasi birgalikdagi, ta’sirlari natijasida ga qaraganda, sekin yuradi. Yer perigeliyda tez harakatlanadi, hamda Quyosh gravitasion maydoniga chuqurroq kirib borishida esa, bu ikki ta’sir Yerdagi soat yurishi tezligini sekinlashtiradi. Afeliyda (iyulda) teskari voqealar sodir bo‘ladi. Ko‘pchilik amaliy maqsadlar uchun, vaqtni quyidagi formula bilan hisoblash mumkin: