e
markazda; 56- shakl,
a
pastda kontaktsiz putevoy o 'chirgich
ko'rsatilgan, u kontrollashtiruvchi obyekt bilan (aloqa, mas
alan
induktivli) mexanik bog'lanishga ega emas (ichki kontakt
ga).
Bundan tashqari, uning sxemasi kontaktsiz elementdan tas
hkil
topgan bo'lib, ular drossellar, kondensatorlar, triodlar va
bosh-
qalardan tashkil topgan. Kontaktsiz putevoy o'chirgich pl
anda
yuqorida ko'rsatilgan tarzda ko'rsatiladi (56- shakl,
e
ustidan), lekin
sxemada to 'g'ri to 'rtburchak ko'rinishda ifodalab qo'yiladi v
a unga
manba o'tkazgichlari ulanadi (1 va
2)
hamda sxemaga ulash uchun
undan chiquvchi o'tkazgichlari (3, 4, 5) chiqarib qo'yiladi.
Bu yerda putevoy o'chirgich o'zining xususiy maxsus prinsip
ial
sxemasiga egaligini unutmaslik kerak.
Murakkab prinsipli sxemalariga ega bo'lgan boshqa uskun
alar
va murakkab elementlarning faqat kirish va chiqish qismlari
ko'r
satiladi. Standart bo'yicha bunday uskunalar sxemaning ele
mentlari
kabi ko'rib chiqiladi. 56- shakl,
f
da misol tariqasida kechiktirilgan
ijro raqamli element ko'rsatilishi tariqasida x — kirish va
y ly 2
va
y 3
chiqish nuqtalar belgilangan qo'shinncha maydonda kechiki
sh vaqti
ko'rsatkichlari, har bir chiqish bo'yicha kechikish vaqti k
o'rrat-
kichi ko'rsatilgan. (— ) belgisi «kechikkan» (logik operatsi
ya)ni
anglatadi.
Stabilizatorlar, kuchaytirgichlar, chastota generatorlari, quv
vat
manbalari va boshqalar soddalashtirilgan usulda detallashti
rilnnasdan
ko'rsatiladi. 56- shakl,
g
da misol tariqasida kuchlanishi 220 V bo'lgan
o'zgaruvchan tokning kuchlanishi 4 V ga teng doimiy to
kka
o'zgartirilb beruvchi quvvat manbasi ko'rsatilgan.
Agar standart bo'yicha kerak bo'lgan ko'rsatgich bo'lmas
a,
unda uning ishlash prinsipiga qarab tuzib chiqariladi yoki bo
'Imasa,
analogli ishlovchi apparatlar tuzilishiga ega bo'lgan usk
4. Unalar
3- Mavzu:Zamonaviy elektronika va sxemalardagi
diskret
qurilmalardan
integral
sxemalargacha
rivojlanishining tarixiy davrlari
va
rivojlanish
istiqbollari.
Elektronika- elektronlar bilan elektronlar o'rtasidagi o'zaro
ta'sirni va ma'lumotlarni uzatish, qayta ishlash va saqlash uchun
ishlatiladigan elektron qurilmalar va qurilmalarni yaratish
usullarini o'rganadigan fan. Elektronika birinchi navbatda inson
jamiyatining axborot ehtiyojlarini qondirish uchun mo'ljallangan.
Ishlab chiqarish kuchlari va ishlab chiqarish munosabatlarining
rivojlanishi yangi texnika va texnologiyalarni yaratishga
asoslangan va ommaviy axborot vositalarining rivojlanishi bilan
chambarchas bog'liq. Axborot almashish qurilnnalarining
rivojlanish tarixi bir necha bosqichdan iborat: yuz, ovoz, yozish,
kitoblarni chop etish, elektronika harakati va ifodasi.
Elektronika rivojlanishning to'rt bosqichidan o'tdi. Birinchi
bosqich 1895 yilda yakunlandi, A. S. Popov simsiz telegrafiya -
radio ixtirosi bilan boshlandi.
CHIROQ
ELEKTRONIGI
.
YARIM
SUPERO'TKAZUVCHILAR
ELEKTRONIKA . Nanoelektronika. FUNKTSIONAL ELEKTRONIKA.
Bioelektronika. Akustoelektronika. MAGNITELEKTRONIKA.
2.
Нано ва функционал электроникаларга изо* беринг.
100 nanometrdan kam bo'lgan elementlarning o’lchamlari bilan
integral elektron davrlarni qurishning texnologik va jismoniy
asoslarini ishlab chiqadigan elektronika maydoni
nanoelektronika deb ataladi. Nanoelektronika atamasi zamonaviy
yarinn o'tkazgichlarning mikroelektronikasidan o'tishni aks
ettiradi, bu erda elementlarning o’lchamlari mikrometr birliklari,
kichikroq elementlarga — o'nlab nanometr o’lchamlari bilan
o'lchanadi.
Nanorazmerlarga
o'tish
bilan,
sxemalar
ko'plab
yangi
xususiyatlarni ochib beruvchi kvant effektlari ustidan hukmronlik
qila boshlaydi va shuning uchun ularning foydali foydalanish
istiqbollarini belgilaydi. Va mikroelektronika uchun kvant ta'siri
ko'pincha parazit bo'lilb qolsa, masalan, tranzistorning hajnnini
pasayishi bilan uning ishi tunnel ta'siriga aralasha boshlaydi,
aksincha, nanoelektronika nanogeterastrukturali elektronika
uchun asos sifatida bunday ta'sirlardan foydalanish uchun
mo'ljallangan.
3.
Био ва акустоэлектрникаларга изох беринг.
Bioelektronika (biologik elektronika) - bu juda ishonchli,
ishonchli va aqlli hisoblash vositalarini yaratish uchun tirik
organizmlar tomonidan axborotni qayta ishlash usullari va
tamoyillarini o'rganadigan fan va texnologiya sohasi. Elektron
biotexnologiya sohasida Diosensorlar va qurilmalar,
biochip>larning zamonaviy turlarini yaratish uchun foydalanish
mumkin. Biotexnologiyada yarinn o'tkazgich asboblarini yaratish
mumkin.
Akustoelektronika- bu yuqori chastotali (20 Hz dan ortiq) akustik
to'lqinlarni elektr maydoniga va qattiq holatda elektronlarga
qo'llash jarayonini o'rganadigan fan va texnologiya sohasi.
Akustik elektronikaning 3 asosiy ta'siri bor: akustik to'lqinlarning
elektron emishi, akustik to'lqinning tezligini o'zgartirish, akustik
ta'sir.
Radioelektron
tizinnlarida
akustik
to'lqinlardagi
ma'lumotlarni uzatish va qayta ishlash akustik to'lqinlarni
kechiktirish liniyalarida va stabilizatsiya qilish uchun kvarts
rezonatorlarida qo'llaniladi. Quyidagi qurilnnalar sirt akustik
to'lqinlarda keng qo'llaniladi: televizor filtrlari, akustik tranzistor,
akustik to'lqin zaryad konvertori.
Магнитоэлектроника ва унинг кулланиш сохлари.
4
.
Magnitelektronika elektromagnetizm va magnit induksiyon
hodisalariga asoslangan katta asboblar guruhini o'z ichiga oladi.
Magnit elektron qurilmalar barcha zamonaviy usullarni bajarishi
mumkirn signallami kuchaytirish (kuchaytirgichlar, maserlar),
transformatorlar, drayvlar (aqlash qurilmalari), kanallarni qayta
ulash (sirkulyatorlar, o'rni). Magnitelektronikaning komponent
bazasi mikroinduktorlar, antennalar, magnit- rezonans
sensorlarni o'z ichiga oladi. Magnitelektronikani qo'llashning
asosiy yo'nalishlari radiotexnika, aloqa, televizor, radar, harbiy
texnika hisoblanadi.
5.
Биринчи интеграл микросхемалар (ИМС) к,ачон ва
кимлар томонидан яратилган?
Dostları ilə paylaş: |