Yeni DÜzenlem eve temel teşKİl el en sorunlar ve

EĞİTİM FAKÜLTELERİNDEKİ YENİ DÜZENLEME İLE İLGİLİ

UYGULAMA İLKELERİ

1. Eğitim Fakültesi öğretim elemanları tarafından yürütülecek olan öğretmen yetiştirme tezsiz yüksek lisans programları ile eğitimin çeşitli alanlarındaki Tezsiz Yüksek Lisans, Tezli Yüksek Lisans ve Doktora programları bünyesinde Eğitim Bilimleri Enstitüsü bulunmayan üniversitelerimizde ise yukarıda adı geçen lisansüstü programlar şimdilik mevcut Fen Bilimleri Enstitüleri veya Sosyal Bilimler Enstitüsü altında sürdürülecektir. Ancak YÖK tarafından devam eden hazırlık çalışmaları tamamlanıp yeni yasa yürürlüğe girdikten sonra söz konusu lisansüstü programları, Eğitim fakültesi bulunan her üniversitede kurulacak olan Eğitim Bilimleri Enstitüsü altında yürütülmeye devam edecektir.

2. Eğitim Fakültelerinde uygulanacak öğretmenlik programlarında yer alacak dersleri, bu derslerin tanımlarını, kredilerini ve okutulacağı dönemleri belirten doküman Ocak 1998 ayı içerisinde Fakültelerimize gönderilecektir. Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programı 3 yarıyıl süreyi kapsayan bir programdır. Yaz okulu uygulaması bulunan üniversitelerimizde bu programın yaz döneminde başlatılması öngörülmektedir. Gerek lisans gerekse tezsiz yüksek lisans programlarında yer alan derslerde kullanılmak üzere YÖK/Dünya Bankası Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Projesi çerçevesinde geliştirilen kaynak materyaller Fakültelerimize gönderilmiştir. Yine aynı proje çerçevesinde, söz konusu derslerde öngörülen ek kitap ve materyaller en kısa zamanda temin edilerek Fakültelerimize gönderilecektir:

3. Mevcut kadroların yeni bölüm ve anabilim dallarına dağılımını dekanlıklar, açılacak programların gerektirdiği ihtiyaçları göz önüne alarak yapacaklar ve rektörlükler kanalıyla YÖK Başkanlığı’na göndereceklerdir.

4. Yeni düzenleme yürürlüğe girdiğinde öğrenimlerine devam eden öğrenciler takip ettikleri mevcut programı tamamlayacaklar ve bu programların öngördüğü ünvanları alarak mezun olacaklardır.

5. Mevcut programlara kayıtlı öğrencilerin statüleri korunacak, onlarla ilgili idari ve akademik işler yeni yapılanmada önerilen ilgili bölümler tarafından yürütülecektir.

6. Mevcut programlara kayıtlı öğrenciler, takip ettikleri programın gerekliliklerini yerine getirerek mezun olmaya hak kazanacaklardır.

7. Programlara öğrenci kabulü;

a. Öğretmen yetiştiren lisans programına öğrenci kabulü merkezi yerleştirme sınavı ÖYS ile yapılacaktır.

b. Ortaöğretime öğretmen yetiştirmek üzere 3,5+1,5 bütünleştirilmiş tezsiz yüksek lisans programları Eğitim Fakültesi altında yer alacak ve

bu programlara öğrenci kabulü yine ÖYS ile yapılacaktır.

c. Ortaöğretime öğretmen yetiştirmek üzere ilgili enstitünün anabilim dallarında yürütülen 4+1,5 tezsiz yüksek lisans programlarına öğrenci kabulü ile ilgili alan fakülte mezunları arasından Lisans Üstü Eğitim Sınavı(LES) sonucu ve mezuniyet ortalaması göz önüne alınarak yapılacaktır. Başvuruyla ilgili diğer bilgiler daha sonra duyurulacaktır.

8. Öğretmenlik formasyonu dersleri arasında yer alan Okul Deneyimi ve Öğretmenlik Uygulaması gibi dersler için her fakültemizin öğrenci sayısına göre tespit edeceği ilk ve ortaöğretim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı(MEB) tarafından uygulama okulu olarak belirlenecek ve bu okullarla fakülteler arasında güçlü bir işbirliğinin oluşturulması sağlanacaktır. Bu okullardaki öğretmenlerin ve yöneticilerin hizmet içi eğitim ihtiyaçları ve akademik hizmetler Fakültelerimiz tarafından karşılanacaktır. Bu kapsamda, öğretmen adaylarının uygulama etkinlikleri sırasında, okullarda kendilerine rehberlik yapacak olan uygulama öğretmenlerinin Fakültelerimizde açılacak özel öğretim yöntemleri ve diğer ilgili derslerde ek görevli olarak görevlendirilmeleri öngörülmektedir. Uygulama öğretmenleri arasından Fakültelerde lisansüstü çalışma yapmak isteyenler için üniversiteler tarafından harç muafiyeti gibi teşvik tedbirleri alınması gerekli görülmektedir.

9. Doçentlik bilim dalları, yeni yapı çerçevesinde program adları olarak yeniden düzenlenecek ve üniversitelerarası Kurul’a önerilecektir.

10. Yeni düzenleme 1998-1999 öğretim yılından itibaren uygulanmaya başladıktan sonra mevcut öğretmenlik sertifikası programları uygulamasına aşamalı olarak son verilerek, ihtiyaç duyulan alanlar dışında programlar açılmayacaktır. Bu alanları YÖK belirleyecektir.

11. Yeni düzenleme Eğitim Fakültelerinin işlevlerinden biri olan öğretmen yetiştirme ile ilgilidir. Eğitim Fakültelerindeki mevcut lisansüstü programlar devam edecek ve öğretim elemanları da görevlerini sürdüreceklerdir.

12. Eğitim Fakültelerindeki öğretim elemanları yeni düzenlemeden etkilenmeyeceklerdir. Esas olarak Eğitim Fakültesi öğretmen yetiştirme programlarında yer alan derslerin Fen-Edebiyat Fakültesi kodu ile verilmesi öngörülmektedir. Ancak Fen-Edebiyat Fakültelerinin bulunmadığı veya yeterli olmadığı durumlarda alan dersleri Eğitim Fakülteleri öğretim elemanları tarafından da verilebilecektir.

13. Tezsiz Yüksek lisans Programı diplomasına sahip olanlar ilgili alandaki doktora programına başvurabilirler.

1 4. Akreditasyon, öğretmen eğitimi programlarının denetlenmesi ve değerlendirilmesi, yeni öğretmen yetiştirme programlarının açılması, öğretmen eğitiminde kısa ve uzun vadeli planlama, öğretmen ihtiyacının belirlenmesi ve buna göre kontenjanların belirlenmesi konularında YÖK Başkanlığı’na önerilerde bulunmak üzere bir Öğretmen Yetiştirme Milli Komitesi kurulacaktır.

YENİ DÜZENLEMENİN GETİRDİKLERİ

Eğitim Fakültelerimizin en öncelikli misyonlarından birisi, ülkemizin geleceği gençleri yetiştirmek gibi çok önemli ve ulvi bir sorumluluğu üstlenecek öğretmenleri yetiştirmektir. Öğretmenlik mesleği kendine özgü ilke, yöntem ve uygulamaları olan profesyonel bir meslek alanıdır. Bu ilkeyi harekete geçirebilecek ve birinci bölümde sözü edilen sorunlara etkili çözümler üretebilecek bir yapılaşmayı sağlamak yeni düzenlemenin temel amacını oluşturmaktadır. Aşağıda bu düzenlemenin getirdiği bazı önemli yenilikler gerekçeleri ile birlikte açıklanmaktadır.

1. Eğitim Fakültelerindeki bölüm yapılanması, Milli Eğitim sistemimizdeki okul yapılanmasına paralel hale getirilmiştir. Bir başka deyişle, Eğitim Fakültelerinde her okul düzeyine uygun öğretmen yetiştiren bölüm ve programlar açılması öngörülmektedir. Özellikle, fakültelerde yeni kurulacak olan İlköğretim Bölümünde uygulanacak programlar yoluyla sekiz yıllık kesintisiz temel eğitimde görev alacak öğretmenlerin yetiştirilmesi mümkün olacaktır. Eğitim Fakültelerinin mevcut programları incelendiğinde, birkaç fakülte dışında Eğitim Fakültelerinin, ihtiyaç olmasına rağmen, ilköğretimin ikinci kademesi olan 6-8. sınıflar için alan öğretmeni yetiştirmedikleri görülmektedir. Eğitim Fakültelerinin, ortaöğretim (9-1 1) için yetiştirdikleri alan öğretmenlerinin 6-8. sınıflarda da görev almalarını beklemektedir ve şu ana kadarki uygulama da bu şekilde olmuştur. İnsan gelişimi ve öğrenme alanındaki kuramları ve bilimsel araştırma bulgularını dikkate almayan bu uygulama öğretmen yetiştirme etkinliklerinde olumsuz sonuçlara yol açmaktadır. Bu nedenle, yeni düzenleme ile fakültelerimizde 6-8. sınıflar için alan öğretmenleri yetiştirilecek olması olumlu ve gerekli bir adım olarak görülmektedir. Ayrıca, aynı okul çatısı altında görev yapması beklenen bu tür öğretmenlerin, hizmet öncesi eğitimleri sırasında da okuldakine benzer bir yapı olan İlköğretim Bölümü içerisinde yetişmeleri, etkileşim ve yardımlaşmayı güçlendirerek nitelikli öğretmenler yetiştirilmesini sağlayacaktır.

2. Yeni düzenlemede, ülkenin kısa ve uzun vadede ve alanlara göre öğretmen ihtiyacı dikkate alınarak, fakültelerin bu ihtiyacı nitelik ve nicelik olarak karşılamalarını mümkün kılacak bir yapılaşmaya gidilmektedir. MEB öğretmen ihtiyacı planlaması ile alanlara göre Eğitim Fakültelerinin kontenjanları karşılaştırmalı olarak incelendiğinde plansız ve çarpık gelişmenin olduğu kolayca farkedilecektir. Örneğin, daha çok ihtiyaç duyulan Fen bilgisi öğretmenliği (6-8) program kontenjanı fakültelerde 1996 yılında toplam 240 iken, daha az ihtiyaç duyulan Fizik, Kimya, Biyoloji (9-11) programları kontenjanı aynı yıl için toplam 3.050’dir. Öte yandan, MEB öğretmen ihtiyacı planlaması çalışmasında, Fizik, Kimya ve Biyoloji branşlarında fazlalık nedeniyle bu alanlarda öğretmen ihtiyacı göstermemiştir. Bir önceki bölümde vurgulandığı gibi, sağlıklı bir öğretmen ihtiyacı planlaması yapılamaması sonucu 6-8. sınıflar alan öğretmenlerinin yanı sıra, özellikle okulöncesi öğretmeni, sınıf öğretmeni ve İngilizce öğretmeni ihtiyacı son yıllarda had safhaya ulaşmıştır. Bu nedenle, yeni düzenlemede bu programların her fakültede lisans düzeyinde en kısa zamanda açılıp uygulamaya konması özellikle teşvik edilmektedir. Kaldı ki, adı geçen alanlardaki öğretmen ihtiyacını kısa vadede karşılamak amacıyla, YÖK tarafından bu alanlar için hazırlanan öğretmenlik sertifikası programları da uygulanmak üzere 1996 yılı içinde Eğitim Fakültelerine gönderilmiştir.

3. Yeni düzenlemede öngörülen en önemli hususlardan bir diğeri de, özellikle ilköğretim okullarında görev alacak öğretmenleri yetiştirirken yan alan uygulamasını etkin bir şekilde işletmek yoluyla çeşitli alanlarda ortaya çıkabilecek öğretmen ihtiyacını giderecek tedbirlerin alınmış olmasıdır. Bu kapsamda, özellikle Türkçe’nin diğer bütün programlarda yan alan olarak yer alması önerisi ayrı bir önem taşımaktadır. Bütünlüğümüzü sağlayan temel iletişim aracı olan ana dilimiz Türkçemizin öğrencilerimize en iyi ve en doğru bir şekilde öğretilmesi tartışma götürmez bir olgudur. Anadilini etkin kullanmanın öğrencileri tüm yaşamlarında başarılı kılmasını yanı sıra, yabancı dil öğrenme ve kullanmadaki başarısını da önemli ölçüde artıracağı bir gerçektir. Bu nedenle, yeni düzenlemede Türkçe Öğretmenliği Programı (6-8), Türkçe öğretmenlerini yetiştirmekle birlikte, diğer programlara da ortak yan alan derslerini vermek üzere ayrı bir bölüm olarak yapılandırılmıştır.

4. Yeni düzenleme ile getirilen bir diğer önemli değişiklik ise ortaöğretim alan öğretmenlerinin yetiştirilmesi ile ilgilidir. Mevcut uygulamadan farklı olarak, yeni düzenlemede söz konusu öğretmenlerin tezsiz yüksek lisans programları yoluyla yetiştirilmeleri öngörülmektedir. Aşağıda böyle bir uygulamanın temel gerekçeleri tartışılacaktır:

4.1. Ortaöğretim alan öğretmenlerinin daha güçlü alan bilgi, ve becerileri ile birlikte çağdaş öğretim teknolojilerini içine alan, öğretmen yetiştirme alanındaki en etkin yaklaşımları içeren ve kültürümüze uygun daha güçlü bir öğretmenlik formasyonuna sahip olmalarının gerekliliği.

Yeniden düzenlenmesi öngörülen söz konusu öğretmenlik formasyonu programının başlıca özellikleri aşağıda sıralanmıştır:

4.1.1. Alan ile ilgili özel öğretim yöntemleri konusuna özel bir önem verilecek ve buna ayrılan zaman artırılacaktır. Bu çerçevede YÖK Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi kapsamında özel öğretim yöntemleri konusunda yüksek lisans, doktora, doktora sonrası ve kısa dönem statülerinde yurtdışında eğitime tabi tutulan personel önemli roller üstlenecektir. Özel öğretim yöntemleri konusunda çeşitli alanlarda sözü edilen proje tarafından geliştirilen materyal ve diğer kaynaklar ile, yine ilgili proje yoluyla sağlanacak uygun ekipmanla tüm Eğitim Fakültelerine dağıtılacaktır.

4.1.2. Eğitim Fakültelerinin Uygulama okulları ile olan ilişkisi daha sistematik, dinamik ve sürekli hale getirilecektir. Bu kapsamda, öğretmen adaylarına uygulama aşamasından önce okulu daha yakından tanıyabilmelerini sağlamak amacıyla “okul deneyimi” adı altında ek bir uygulama programı başlatılacaktır. Ayrıca okul ve fakülte arasındaki işbirliğini güçlendirmek amacıyla, özel öğretim yöntemleri ve uygulama derslerini, okullarda görevlendirilecek “usta öğretmenler” ile fakültelerde bu dersleri veren ilgili öğretim elemanlarının birlikte vermeleri sağlanacaktır. Bu amaçla okullardaki “usta öğretmenlerin” fakültelerde ek görevli öğretim elemanı olarak görevlendirilmeleri yeni düzenlemede özellikle vurgulanmaktadır.

4.1.3. Hazırlıkları sürdürülen yeni öğretmenlik formasyonu programında, mevcut derslerden farklı olarak öğretmenin sınıf içi etkililiğini önemli ölçüde artıracak Sınıf Yönetimi, iletişim, Motivasyon, Öğrenme gibi konulara yer verilmesi öngörülmektedir. Derslerin işlenişinde kuramsal bilgileri aktarmaktan çok, bu bilgilerin uygulamada karşılaşılan sorunların çözümünde nasıl kullanılabileceğini göstermek amaçlanmaktadır.

4.1.4. Her öğretmenin çağdaş öğretim teknolojilerini bilmesi ve derslerinde kullanması öğretmen niteliğinin yükseltilmesine olumlu katkılarda bulunacağından, bu alanlara yeni öğretmenlik formasyonu programı kapsamında yer verilecektir. Özellikle bilgisayar okur-yazarlığı, bilgisayar yoluyla bilgiye erişim ve yayma (internet) ve bu yolla ders materyalleri üretme veya geliştirme, hizmet öncesi öğretmen yetiştirmede temel hedeflerden biri olarak öngörülmektedir.

4.2. Yeni düzenleme yoluyla Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakülteleri arasında yaşanan iş tekrarı sorununu ortadan kaldırarak kaynakların daha ekonomik ve verimli kullanımını sağlamak

Daha önceki bölümde ayrıntılı bir biçimde açıklanan bu sorunun çözümüne yardımcı olmak üzere Eğitim Fakültelerinin ortaöğretim alan öğretmeni yetiştiren bölümlerinde görevlendirilecek öğretim elemanlarının bundan sonra eğitim-öğretim, araştırma ve hizmet işlevlerini özel öğretim yöntemleri üzerine yoğunlaştırmaları gereği öngörülmektedir. Böylece her fakülte kendi misyonu çerçevesinde çalışmalarını sürdürebilecektir. Bunun sonucu olarak, bugüne kadar ciddi bir şekilde ihmal edilmiş olan özel öğretim yöntemleri alanının bir disiplin olarak tanınması, bu alanda bilgi birikimi sağlanması ve insan gücü yetiştirilmesi beklenmektedir.

4.3. Alanların çoğunda mevcut ortaöğretim öğretmeni kontenjanlarının bu öğretmenleri istihdam eden kuruluşların ihtiyacından fazla olması.

‘Özellikle YÖK, MEB ve üniversiteler arasında şimdiye kadar yetersiz kalan iletişim ve koordinasyon sorunları nedeniyle öğretmen arz ve talep dengesinde ciddi dengesizlikler yaşandığı daha önceki bölümlerde ayrıntılı bir şekilde tartışılmıştı. Bunun bir sonucu olarak, MEB’in öğretmen ihtiyacı yeteri kadar ve sistemli bir biçimde öğretmen yetiştiren kurumlar tarafından bilinemediği için, çeşitli alanlarda yoğun olarak ortaöğretime alan öğretmeni yetiştirilmiştir. Öte yandan, özellikle son yıllarda birçok fakülte maddi nedenlerle ortaöğretime öğretmen yetiştirmek üzere öğretmenlik sertifikası programları uygulamaktadırlar. MEB’in ihtiyacı, gözardı edilerek gerçekleştirilen bu tür uygulamalar birkaç alan dışında azımsanamayacak sayıda ortaöğretim alan öğretmeni fazlalığının oluşmasına sebep olmuştur. Bu nedenle, yeni düzenlemede öngörülen ortaöğretim alan öğretmenlerinin yüksek lisans yoluyla yetiştirilmesi uygulamasının öğretmen açığına neden olabileceğini iddia etmek en azından kısa vadede geçerli görünmektedir. Özellikle öğretmen yetiştirme alanında bu görevin daha sistematik ve koordineli bir şekilde gerçekleştirilmesi ayrı bir önem arz etmektedir.

YENİ YAPILANMANIN UYGULAMALARI
Yeni düzenlemenin başarılı bir biçimde uygulanabilmesi için Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı bir dizi önlem almıştır. İlk olarak, 1994 yılı sonunda başlayan ve 1998 yılının sonunda bitirilmesi planlanan YÖK/Dünya Bankası Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Projesinin kaynakları ve proje çerçevesinde gerçekleştirilen çeşitli etkinlikler, yeni düzenleme ilkeleri ve amaçları doğrultusunda yönlendirilmiştir. Bu çerçevede, (a) çeşitli konu alanlarında program geliştirme çalışmaları yapılmış ve üretilen kaynak öğretim materyalleri Eğitim Fakültelerine ilgili derslerde kullanılmak üzere gönderilmiş; (b) Eğitim Fakülteleri öğretim elemanlarının yetiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla proje çerçevesinde çeşitli Eğitim Fakültelerinden öğretim elemanları yüksek lisans, doktora ve doktora sonrası çalışmalar için yurt dışına gönderilmiş (bunların bir bölümü çalışmalarını tamamlayarak fakültelerine geri dönmüşler ve bir bölümü ise halen öğrenimlerine devam etmektedirler); (c) Eğitim Fakültelerine, genel kullanıma ve konu alanlarına ilişkin olmak üzere çeşitli araç-gereçler satın alınmış ve bu şekilde fakültelerin altyapısının güçlendirilmesine çalışılmış; (ç) Eğitim Fakülteleri ile okullar arasındaki işbirliğini ve koordinasyonu geliştirmek üzere bir “Eğitim Fakültesi-Uygulama Okulu İşbirliği Programı” başlatılmış ve bu çerçevede Eğitim Fakülteleri ve Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı okullardan seçilen uygulama öğretmenleri ile seminer çalışmaları yapılmıştır. Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Projesi etkinliklerine ek olarak Yükseöğretim Kurulu Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği halinde 750 yurt dışı öğrenim bursunun Eğitim Fakültelerine tahsis edilmesini sağlamış ve bu çerçevede yurtdışına Eğitim Fakülteleri adına öğrenci gönderme işlemleri başlatılmıştır. Ayrıca, 19.9.1997 tarih 97.8.144 sayılı Yükseöğretim Kurulu Genel Kurulu kararıyla Eğitim Fakültelerinde uygulanan programları denetlemek, değerlendirmek ve geliştirmek amacıyla bir “Öğretmen Yetiştirme Milli Komitesi” kurulmuştur. Tüm bu etkinlikler, Eğitim Fakültesi programlarında yapılan yeni düzenlemenin başarılı bir biçimde uygulanması açısından büyük bir önem taşımaktadır.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Eğitim Fakülteleri öğretmen yetiştirme programlarının yeniden geliştirilmesi için 1997 yılı yaz aylarında bir çalışma başlatmıştır. Eğitim Fakülteleri öğretim elemanlarından oluşan komisyonlar konu alanlarına göre yoğun bir çalışma yaparak geliştirilen programların taslak yapısını ortaya çıkartmışlardır. Daha sonra bu programlar çeşitli Eğitim Fakültelerine gönderilerek görüş istenmiş ve bu görüşlere göre birtakım değişiklikler yapılarak programlara son hali verilmiştir. Bazı programlarla ilgili olarak Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde yapılan program çalışmaları da dikkate alınmıştır.

Sonuç olarak, lisans düzeyinde toplam 16 öğretmen yetiştirme programı geliştirilmiştir. Lisans programlarına ek olarak diğer fakültelerde alan eğitimini tamamlayan mezunlardan öğretmen olmak isteyenler için Eğitim Fakültesi bünyesinde açılacak tezsiz yüksek lisans programı da geliştirilmiştir. Aşağıda, geliştirilen yeni programların önemli bazı özellikleri sıralanmaktadır.

1. Program geliştirme çalışmalarında, okullarımızda uygulanan ders programları Milli Eğitim Bakanlığı'ndan temin edilerek gözden geçirilmiş, ilgili öğrenci grubunun eğitim ve öğrenme ihtiyaçları dikkate alınmış ve buna göre geliştirilen programlarla ilgili okul düzeyindeki ders programları ve eğitim-öğretim süreci arasında paralellik kurulmaya çalışılmıştır. Programlardaki bu paralellik boyutunu desteklemek amacıyla gerek okullardaki ders programlarını ve kitaplarını gerekse bunların çeşitli yönleriyle incelenmesi ve uygulanmasını içeren derslere ve uygulamalara yer verilmiştir.

2. Fakültelerin “Öğretmenlik Formasyonu Programı”nı oluşturan derslerin nitelikli öğretmen yetiştirmede yetersiz kalışından yola çıkılarak, öğretmenlik formasyonu dersleri yeniden geliştirilmiştir. Geçmişte kullanılan öğretmenlik formasyonu dersleri daha çok, eğitim bilimleri alanındaki teorik bilgilerden oluşmuş ve öğretmene meslekte ihtiyaç duyacağı uygulamaya dönük bilgi, beceri ve bakış açılarını kazandırmakta yetersiz kalmıştır. Bu nedenle yeni öğretmenlik formasyonu dersleri teorik bilgiler yanında gerçek okul ortamına ve öğretmenlik mesleğine ilişkin bilgi ve becerileri ön plana alarak hazırlanmıştır. Bu formasyon dersleri lisans programlarına dengeli bir biçimde, aşamalılık ve bütünlük ilkeleri doğrultusunda dağıtılmıştır. Bu şekilde öğretmen adaylarının bir taraftan kendi konu alanlarındaki dersleri öğrenirken diğer taraftan öğretmenlik formasyonu dersleri ile öğretmenlik mesleğine ve anlayışına hazırlanmaları amaçlanmıştır. Bu kapsamda;
a. Bu derslerin sayısı ve kredi miktarı, geçmişteki “Öğretmenlik Formasyonu” derslerine göre önemli ölçüde arttırılmıştır. Bu şekilde öğretmen eğitiminde oldukça önemli bir yer tutan bilgi, beceri ve uygulamalar için yeterli zaman ayrılmıştır.
b. Bu derslerin, alan dersleri ile paralellik göstermesine ve özellikle alan derslerinde öğrenilen bilgi ve becerilerin öğrenme-öğretme sürecinde uygulanmasına yönelik olarak düzenlenmesine özen gösterilmiştir. Bu şekilde, öğretmenlik formasyonu derslerinin alan dersleriyle ilişkili ve bu dersleri destekler nitelikte olması sağlanmıştır.
c. Gerek mesleğe giriş niteliğindeki dersler gerekse uygulama dersleri yoluyla öğretmen adaylarının, öğretmenlik mesleğinin temel özelliklerini, gerçeklerini, güçlüklerini, zevkli yanlarını çeşitli boyutlarıyla anlamaları ve tartışmaları öngörülmüştür. Bunun için öğretmen adaylarının okullarda yaptıkları uygulamalar mümkün olduğu ölçüde erken başlatılmış ve bu şekilde öğretmen adaylarının okul ve sınıf ortamına alışmasına ve öğretmenlik mesleğini yakından tanımalarına yardımcı olacak okul deneyimleri sağlanmaya çalışılmıştır.
ç. Öğretimin planlı yürütülmesi, çeşitli düzeylerde yapılan program geliştirme etkinliklerinin sınıf içi öğretim ve değerlendirme ile ilişkilendirilmesi ilkelerinden yola çıkarak öğretimde planlama ve değerlendirmeye ilişkin bir ders programa yerleştirilmiştir. Bu şekilde, geçmiş “Öğretmenlik Sertifikası Programında” ayrı derslerde verilmeye çalışılan öğretim programlarının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesine ilişkin bilgi ve becerilerin birbirleriyle ilişkili ve uygulamalı olarak belirli bir bütünlük içinde verilmesi amaçlanmıştır.
d. Okullarda yapılan uygulamaların öğretmenlik eğitiminin merkezini oluşturduğu anlayışından hareketle programda yer alan formasyon derslerinin çoğuna uygulama saatleri konulmuş ve bu şekilde öğretmen adaylarının derslerde öğrendiği bilgi ve becerileri gerçek okul ortamı ve eğitim-öğretim süreci ile ilişkilendirmesinin ve uygulamaya aktarmasının sağlanması amaçlanmıştır.
e. Gelişen bilgi teknolojilerinin okulda kullanımını ve öğretimde gerekli olan çeşitli materyallerin geliştirilmesini ön plana alan dersler yoluyla öğretmen adaylarının bilgisayar, internet, çoklu ortam, televizyon, video, projektör makinaları gibi çeşitli teknolojileri tanımaları ve öğretimde kullanmaları amaçlanmıştır. Bu şekilde geleceğin öğretmeninin, teknolojiyi tanıyan ve öğretimde etkili ve verimli bir şekilde işe koşabilen nitelikte olması öngörülmüştür.
f. İyi öğretmenin sınıfını etkili ve verimli bir biçimde yönetmesi ve sınıfta öğrenmeye uygun bir ortam oluşturması gerektiği anlayışından hareketle, sınıf yönetimi ve disiplini ön plana alan bir ders yeni formasyon programına yerleştirilmiştir. Hızla değişen bir toplumda çok farklı kesimlerden gelen ve değişik özelliklere sahip öğrencilerin bir arada ortak bir amaca yönelik olarak eğitilmeleri ve yönlendirilmeleri için öğretmelerin sınıf kontrolü ve disiplini anlamında bu derste öğrenecekleri bilgi ve becerilerin önemli olacağı düşünülmüştür.
g. Konu alanının öğretimine ayrılan saatler arttırılmış ve uygulamalı olarak öğretmen adaylarının konu alanına özgü çeşitli öğretim yöntem ve stratejilerini, öğrenme-öğretme süreçlerini, materyallerini, planlama ve değerlendirme etkinliklerini öğrenmeleri ve denemeleri amaçlanmıştır. Geçmişte, öğretmen yetiştirme programlarında en fazla ihmal edilen boyutlardan biri olan “konu alanı öğretim yöntemlerine” bu şekilde yeterli zamanın ayrılmasının ve öğretmen adaylarının kendi branşlarında uzman öğretmenler olma yönünde etkili bir başlangıç yapmasının önemli olduğu öngörülmüştür.
ğ. Öğretmen adaylarına, çeşitli konu alanı ve formasyon derslerinde öğrendikleri bilgi ve becerileri, okul ve sınıf ortamında uygulamaya aktarma ve sonuçlarını görme fırsatı tanımak amacıyla uygulama derslerinin sayısı ve saatleri arttırılmış ve bu dersler birbirleriyle ilişkilendirilmiştir. Buna göre öğretmen adaylarının öncelikle küçük kapsamlı uygulamalar yaparak çeşitli öğretmenlik becerilerini geliştirmeleri (çeşitli yöntemlerle öğretim, soru sorma, grup çalışması, materyal kullanma, sınav yazma, değerlendirme, toplantılara katılma, öğrencilere bireysel yardım, sınıf gözlemleri gibi), daha sonra da bir sınıfın sorumluluğunu alarak bizzat öğretmenlik yapmaları ve değişik öğretim tekniklerini uygulamaları mümkün olacaktır. Bu şekilde öğretmen adaylarının okullarda yapacakları uygulamalarda başarılı olmalarına yönelik bir düzenlemenin getirildiği düşünülmektedir.
h. Gerek günümüzün değişen okul yapısı gerekse öğrencilerin farklı özellikleri, öğretmenlerin öğretmenlik becerileri yanında rehberlik ve farklı kapasitelere sahip öğrencilerle birlikte çalışma becerilerine de sahip olmasını gerekli kılmaktadır. Özellikle ilköğretim düzeyinde öğretmenlik yapacak öğretmenlerden artık öğrencileri kendi ilgi ve becerilerine göre yönlendirmeleri ve özel eğitim ihtiyaçlarını ortaya çıkarmaları beklenmektedir. Bu kapsamda öğretmenlere, rehberlik ve özel eğitim alanlarına ilişkin giriş düzeyinde de olsa belirli bilgi ve becerilerin kazandırılması zorunlu hale gelmiştir.
3. Yeni programlarda zorunlu Türkçe dersleri kredili olarak yer almış ve ders tanımları ayrıntılı bir biçimde yapılmıştır. Türkçe I: Yazılı Anlatım ve Türkçe II: Sözlü Anlatım dersleri ile tüm programlardaki öğretmen adaylarının kendi dillerinde etkili bir iletişim becerisine sahip olmaları amaçlanmıştır. Etkili iletişim becerisi her öğretmen için vazgeçilmez öneme sahiptir. Gerek yazılı gerekse sözlü iletişimde öğretmenin okul ve sınıf ortamına iyi bir model olması beklenir. Bu beceriye sahip öğretmenin sınıf içi öğretimde daha etkili olacağı açıktır. Dili kullanma becerisinin aynı zamanda etkili düşünmeyi ve öğrenmeyi önemli ölçüde belirlediği dikkate alınırsa, öğretmenlikte anadilin düzgün, doğru, akıcı ve etkili kullanımının ne derece önemli olduğu ortaya çıkar. Bu nedenle yukarıda sözü edilen bu iki dersin, geleceğin öğretmenlerini yetiştirmede kritik bir aşama oluşturduğu unutulmamalı ve bu derslere gereken önem verilmelidir.

Dili kullanma becerisinin önemi, sadece yukarıda sözü edilen derslerde değil, öğretmen yetiştirme programlarında yer alan diğer derslerde de vurgulanmalıdır. Öğrencilerin yapacağı sunular, grup çalışmaları, yazılı ödevler, sınavlar gibi etkinlikler yoluyla yazılı ve sözlü anlatım becerilerinin geliştirilebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle etkili iletişimin önemi tüm derslerde vurgulanmalı ve dersin asıl amacını ihmal etmemek kaydıyla dilin yazılı ve sözlü kullanımı konusunda duyarlı olunmalıdır.

4. Yeni programların bir kısmında yan alan uygulamasına yer verilmiştir. Örneğin İlköğretim II. kademeye öğretmen yetiştirecek olan Türkçe Öğretmenliği için Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği için Türkçe, Fen Bilgisi Öğretmenliği için Matematik ve Matematik Öğretmenliği için Fen Bilgisi yan alan olarak belirlenmiştir. Benzer şekilde Özel Eğitim Bölümü lisans programlarında da yan alan uygulaması yer almıştır. Yan alan uygulamasına göre, öğretmen adaylarının kendi ana branşları yanında ek bir branşta yetişmeleri öngörülmektedir. Bu şekilde ihtiyaç duyulduğunda bir öğretmen iki ayrı branş derslerini öğretebilecektir. Bu nedenle öğretmen açığının giderilmesinde önemli bir önlem olarak düşünülen yan alan uygulamasının başarılı olması eğitim sistemimiz açısından büyük önem taşımaktadır.
5. Yeni programlarda mümkün olduğu ölçüde seçmeli derslere yer verilmiş ve öğretmen adaylarının kendi ilgi, ihtiyaç ve becerileri doğrultusunda asıl alanları dışındaki dersleri alabilmeleri sağlanmıştır. Bu şekilde öğretmen adaylarının, sınırlı da olsa kendilerinin belirleyeceği bir veya birkaç alanda bilgi ve beceri sahibi olmasının yararlı olacağı düşünülmüştür. Seçmeli dersler yoluyla, modern üniversite anlayışında önemli bir yer tutan genel kültürün öğretmen adaylarında oluşturulmasına katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
6. Yeni programlarda ders yüklerinin dönemlere göre dağılımlarında belirli bir denge gözetilmiştir. Sadece son dönemde öğrencilerin ders yükü bir derece hafifletilmeye çalışılmıştır. Bu şekilde öğrencilerin artan uygulama saatlerinin ve sınıf içi öğretmenlik uygulamasının getirdiği yükü daha etkili ve verimli bir biçimde kaldırabilecekleri düşünülmüştür.
7. Tüm öğretmen yetiştirme programlarına olabildiğince erken bir dönemde zorunlu Bilgisayar dersi yerleştirilmiştir. Bu ders yoluyla öğretmen adaylarının temel bilgisayar kullanma becerilerini kazanmaları ve bilgi teknolojilerini yakından tanımaları amaçlanmıştır. Öğretmenlik formasyonu dersleri arasında yer alan Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme dersi bu temel bilgisayar dersinin devamı niteliğindedir ve gelişen teknolojilerin öğretim ortamına çeşitli biçimlerde uygulanmasını kapsamaktadır.