Yillik sonuç raporu



Yüklə 1,09 Mb.
səhifə6/12
tarix17.11.2018
ölçüsü1,09 Mb.
#83328
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

Sigorta

Tarım, nüfusun temel ihtiyaç maddelerini üreten bir kesim olması nedeni ile büyük öneme sahiptir ve diğer sektörlerle karşılaştırıldığında doğal, ekonomik, sosyal ve kişisel risklerden en çok etkilenen sektördür. Tarımda, teknik tedbirler ile önlenmesi mümkün olmayan riskler sık sık görülmekte ve Türkiye’deki gibi gelir düzeyi genellikle çok düşük olan çiftçiler için her yıl büyük felaketlere neden olmaktadır. Bütün gelişmiş ve birçok gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi, ancak tarım sigortaları uygulamasıyla bu felaketlerin neden olduğu zararlar karşılanabilmektedir.

Gelişmiş ülkelerin yıllar önce başlatmış oldukları “tarımda risk yönetim teknikleri” uygulamaları ve alt yapı çalışmaları sonucu “doğa” olayları büyük ölçüde “afet” olmaktan çıkarılmıştır. Bu ülkeler kendi doğal, sosyal, temel ekonomik yapılarıyla tarım politikaları dikkate alınarak bilinçlendirilmiş tarımsal ürün sigorta sistemlerini kurmuşlar ve böylece çiftçilerinin çok az bir masrafla zararlarını karşılayarak muhtaç oldukları ekonomik ve sosyal güvence kavuşmalarını sağlamışlardır (Dinler, 2000).

Tarımda risk ve belirsizliklerden oluşacak zararların ödenmesini esas alan ve “tarım sigortaları” olarak tanımlanan risk transferi programları çerçevesinde yürütülen araştırmalar sonucunda “doğa” olaylarının büyük ölçüde “afet” olmaktan çıkarılması amaçlanmaktadır. Aslında, bu gelişmiş bazı ülkelerde önemli ölçüde başarılmış ve ciddi sonuçlar elde edilmiştir.

Türkiye’nin gelişmekte olan bir ülke olması nedeniyle, tarım sektörünün GSMH içindeki oranı gelişmiş ülkelere göre yüksektir. Bu kesimin çiftçi de dahil, tüm risklere karşı güvencesiz bırakılması, bu alanda yaşanan ekonomik kayıpların telafi olanağının olmaması, ülke için önemli boyutlarda ekonomik kayıplara neden olduğu gibi sosyo-ekonomik çöküntülerin ekonomik ve politik istikrarsızlıkların yaşanmasına da neden olmaktadır. Tarım sektörü ile ilgili hasarların büyüklüğü ve tarım kesimi insanının tümden güvencesiz oluşu, devletin yükümlülükleri gereği sorunlara çözüm getirmesini gerektirmektedir. Devletin, her yıl sel, fırtına, deprem vb. doğal afetler nedeniyle, banka borçlarını sildiği, kredi geri ödeme sürelerini uzattığı çiftçilerin ekonomiye getirdiği yük az değildir. Bu nedenle tarım sigortalarıyla ilgili olarak; alt yapının geliştirilmesi, üretimin yaygınlaştırılması, reasürans anlaşmalarıyla desteklenen ve muafiyetli de olsa bir çok riski kapsamına alan zorunlu sigorta sisteminin tesisi ile isteğe bağlı tarım sigortaları sisteminin tesisi, hem devleti bu yüklerden kurtaracak, hem tarım kesiminde insanın sosyo-ekonomik ve politik açılardan istikrara kavuşmasına ve yerleşik kalmasına olanak sağlayacaktır. Tarımsal üretim gerçekleştirilirken, teknik tedbirler ile önlenmesi mümkün olmayan pek çok risk ile karşılaşılmakta ve bu riskler yüzünden gelir düzeyi düşük olan pek çok çiftçi ürün ve gelir kaybı sorunu yaşamaktadır. Tarım sektörünün, doğal riskler başta olmak üzere, ekonomik, sosyal ve kişisel risklerden fazla etkilenmesi, bu sektörün risk ve belirsizliklere karşı dayanıklı olabilmesini ve meydana gelecek zararlara karşı da üreticinin korunabilmesini gerektirmektedir. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde, çiftçinin ve tarımsal üretimin risk ve belirsizliklere karşı korunabilmesinde en etkili güvence sistemi olarak tarım sigortası görünmektedir. Don, kuraklık, sel, yangın veya salgın hayvan hastalıklarının ortaya çıkması durumunda ürünün zarara uğraması, o bölgede yaşayan tarımsal nüfusun kıtlık ve yoksulluk çekmesine, mevcut varlıklarının kaybına veya uzun süre borçlu kalmalarına neden olabilmektedir. Fakat tarım sigortası yoluyla ürününü, hayvanını veya diğer tarımsal varlıklarını sigorta ettiren çiftçiler çeşitli riskler ile karşı karşıya kaldıklarında zararlarının ödeneceğini ve mali sıkıntıya düşmeyeceklerini bildikleri için, faaliyetlerini daha güvenli olarak yapmakta ve üretimlerini artırmak için de teknik bilgi ve araçlardan daha fazla yararlanmaya istekli olmaktadırlar. Tarım sigortası yaptırmış olan çiftçiler, doğal afetlerin meydana geldiği yıllarda emek ve sermayelerinin karşılığını sigortadan alabileceği için işletmenin gelir dengesi olumsuz yönde bozulmamaktadır (Uralcan, 2004).

Türkiye de bitkisel ürün sigortası yapan şirketler tarafından bitkisel ürünlerde, 2004 yılında 3 159 324 da alanda 883.4 milyon TL değerinde 73 çeşit ürün sigorta edilmiştir. Sigortalı ürünlerin 142 372 da hasar ihbarı yapılmış, hasarların sonucunda sigorta şirketleri tarafından çiftçilere 86.4 milyon TL ödeme yapılmıştır (TSV, Veri Bankası, 2004) (Çizelge 4.15).


Çizelge 4.15. 2004 Yılına Ait Yapılan Poliçe Adedi, Alanı ve Sigorta Bedelleri

ÜRETİM




Poliçe


Poliçe Sayısı

(adet)


Alan

(da)


Sigorta Bedeli

(milyon TL)



Açık alan

(dolu)


Toplam poliçe


62 397

588 002

375.0

Hasar ihbarı

yapılan poliçe



8 241

126 950

48.5

Açık alan

(dolu + yangın)



Toplam poliçe


46 370

2 507 136

257.8

Hasar ihbarı

yapılan poliçe



32

538

0.4

Açık alan

(don)


Toplam poliçe

2 090

24 332

26.0


Hasar ihbarı

yapılan poliçe



1 738

14 309

20.0

Sera

Toplam poliçe


6 879

39 854

224.6

Hasar ihbarı

yapılan poliçe



375

575

17.6

Toplam

Toplam poliçe

117 736

3 159 324

883.4


Hasar ihbarı

yapılan poliçe



10 386

142 372

86.4


2004 yılında hasar ihbarı ve tespiti yapılan 73 çeşit üründen 10 386 hasar ihbarı yapılan poliçe adedi içerisinde en çok hasar ihbar yapılan ürün olarak %45.56’lık bir değerle ilk sırayı alan ürün buğday olmuştur.

İncelenen işletmelerden %57’si 6 yıldan fazla sürede, %27’si 3-5 yıl arası ve %16’sı ise 2 yıldan az sürede sigorta yaptırdıklarını belirtmişlerdir (Çizelge 4.16).
Çizelge 4.16. İncelenen İşletmelerde Sigorta Yaptırma Süresi (%)

Süre (yıl)

Adıyaman

Diyarbakır

Şanlıurfa

Ortalama

0-2

4

8

36

16

3 - 5

16

32

32

27

6 ve üzeri

80

60

32

57

Görüşme yapılan üreticilerin %100’ü paket 1 olarak belirtilen “Tüm bitkisel ürünler için Dolu +  Fırtına, Hortum, Yangın, Deprem ve Heyelan risklerinin neden olduğu miktar kaybı” sigorta kapsamını tercih etmektedirler. Tarımsal ürün sigortası yaptıran işletmeler en fazla buğday, arpa ve mercimek için sürekli sigorta yaptırmaktadırlar (Çizelge 4.17).


Çizelge 4.17. İklimden Olumsuz Etkilenen Ürünler (%)

ÜRÜNLER

Adıyaman

Diyarbakır

Şanlıurfa

Ortalama

Buğday

60

67

72

66

Pamuk

0

7

12

6.3

Buğday+Mercimek

24

15

4

14

Arpa

16

12

12

13

Toplam

100

100

100

100

Sigorta yaptıran üreticilere sigorta poliçesini okuma durumları sorulmuştur. Üreticilerin %71’i evet, %29’u ise hayır cevabını vermiştir. Sigorta poliçesini tam olarak okuma durumu sırasıyla Şanlıurfa, Diyarbakır ve Adıyaman ilinde gerçekleşmiştir (Çizelge 4.18).


Çizelge 4.18. Sigorta Poliçesini Tam Okuma Durumu (%)

İLLER

Evet

Hayır

Adıyaman

40

60

Diyarbakır

85

15

Şanlıurfa

87

13

Ortalama

71

29

Tarım; tüm ülkeler için olduğu kadar Türkiye için de stratejik öneme sahip bir sektördür. Yine, diğer sektörlerle kıyaslandığında doğa koşullarına bağlı olduğundan riski en fazla olan sektördür. Özellikle gelir düzeyi düşük olan ve umudunu yılda bir kez hasad edeceği ürüne bağlayan üreticilerin taşıdığı risk; felaketlerine neden olabilecek düzeylerde olabilmektedir.

Ürün sigortası yaptıran üreticilerin %50’si gibi önemli biri bölümü geçmişte kendinin zararla karşılaşması sonucu, %14’ü devlet desteğinin olması, %9’u komşusunun zararla karşılaşması ve kendisinin bunu görmesi, %16’sı sigorta tanıtım elamanlarının önerileri, %10’u ise zarardan etkilenme ve devlet desteğinin olmasından dolayı sigorta yaptırdıklarını belirtmişlerdir (Çizelge 4.19).
Çizelge 4.19. Sigorta Yaptırma Nedenleri (%)

SİGORTA YAPTIRMA NEDENLERİ


Adıyaman

Diyarbakır

Şanlıurfa

Ortalama

Geçmişte Kendinin Zararla Karşılaşması

76

41

34

50

Komşusunun Zararla Karşılaşması Ve Kendisinin Bunu Görmesi

8

8

12

9

Sigorta Tanıtım Elamanlarının Önerileri

4

26

19

16

Devlet Desteğinin Olması

8

10

23

14

Zararı Görme + Devlet Desteği Olması

4

15

12

10

Üreticilere ürünlerini sigortalama nedenleri sorulmuştur. Üreticilerin %640’ı gelir güvenliliğinin devamı, %18’i iklimden etkilenme durumu, %5’i tarımsal üretimi geliştirme ve %17’si ise diğer nedenlerden dolayı ürününü sigortaladığını belirtmiştir (Çizelge 4.20).


Çizelge 4.20. Ürünleri Sürekli Sigortalama Nedeni (%)



ÜRÜNLERİ SÜREKLİ SİGORTALAMA NEDENİ

Adıyaman

Diyarbakır

Şanlıurfa

Ortalama

Sürekli gelir garantisi

65

70

45

60

İklimden Etkilenme Durumu

19

13

21

18

Tarımsal Üretimi Geliştirme

3

2

11

5

Diğer

12

15

24

17

Üreticilere devlet destekli tarım sigortacılığı ile ilgili bilgiye hangi kaynaktan öğrendikleri sorulduğunda, üreticilerin %46’sı bilgilendirme toplantılarında, %21’i çevresinden, %12’si televizyon ve toplantılardan, %11’i sadece televizyondan ve %10’u radyodan duyduğunu belirtmişlerdir (Çizelge 4.21).


Çizelge 4.21. Devlet Destekli Tarım Sigortacılığı Konusunda Bilgi Edinme Kaynakları (%)

DUYMA KANALI

Adıyaman

Diyarbakır

Şanlıurfa

Ortalama

Bilgilendirme toplantıları

44

42

51

46

Çevreden

20

20

22

21

Tv+Toplantıları

16

10

11

12

Tv

12

15

7

11

Radyo

8

12

9

10

İşletmecilerin tarım sigortası konusunda en fazla haberdar olma durumu incelendiğinde Diyarbakır (%63) ilk sırayı alırken, bu ili Şanlıurfa (%47) ve Adıyaman (%20) izlemektedir. Bilgilendirme toplantılarında tarım kredi kooperatiflerinin de rolü büyüktür (Çizelge 4.22).


Çizelge 4.22. İşletmecilerin Tarım Sigortası Konusunda Bilgi Alıp-almama Durumu (%)

 

Adıyaman

Diyarbakır

Şanlıurfa

Ortalama

Evet

20

63

47

43

Hayır

80

37

53

57

Toplam

100

100

100

100

Araştırmada kullanılan logit model parametre çıktıları Çizelge 4.23. ve 4.24’de verilmiştir. Sonuçlara göre Eğitim, İkametgâh, tam/yarım zamanlı çalışma durumu ve SGK kurumuna kayıt durumu faktörlerinin, istatistikî açıdan çiftçilerin sigortalanma tercihine herhangi bir katkıları bulunmamaktadır. Zira bu değişkenlerin, modelin bağımlı değişken varyasyonuna etkileri istatistikî açıdan önemsiz bulunmaktadır. Ancak modelin açıklayıcı etkisi genel anlamda kabul edilebilir bir ölçüdedir. Nitekim, modelin Khi-kare istatistiği 46,97 olarak hesaplanmıştır ve bu değer, tüm parametrelerin sıfıra eşit olacağına dair null (başlangıç) hipotezinin red edilmesi için yeter büyüklüktedir. Bu durumda modelin açıklayıcı etkisi ön plana çıkmaktadır.



Çizelge 4.23. Açıklayıcı İstatistikler


DEĞİŞKENLER

Ortalama

Standart sapma

Min

Max

Lokasyon

2.153

0.718

1.000

3.000

Sigorta durumu

0.500

0.500

0.000

1.000

yaş

49.484

12.338

27.000

79.000

eğitim

3.238

0.907

1.000

5.000

Hane nüfusu

5.492

2.900

1.000

15.00

İkametgah yeri

1.726

0.846

1.000

3.000

Tam / yarım zamanı üretim durumu

0.200

0.400

0.000

1.000

Üyelik durumu

0.753

0.431

0.000

1.000

SGK durumu

0.569

0.496

0.000

1.000

Verimde dalgalanma durumu

0.603

0.490

0.000

1.000

Fiyatta dalgalanma durumu

0.503

0.500

0.000

1.000

İşletme dışı yatırım

0.353

0.479

0.000

1.000

Yenilikleri kabullenme durumu

0.557

0.497

0.000

1.000

Tarım sigortası konusunda bilgilendirilme

0.403

0.491

0.000

1.000

Riske karşı tutumu

0.634

0.482

0.000

1.000

Başarısızlıktan korkma

0.438

0.497

0.000

1.000

Şans oyunları oynama

0.276

0.448

0.000

1.000

İşletme genişliği

335.096

377.016

13.000

3000.00

Mülkiyet durumu

0.846

0.361

0.000

1.000

Sulama durumu

0.500

0.500

0.000

1.000

N 260

Araştırma bölgesinde tarım sigortası yayım çalışmaları sistemli bir şekilde yürütülmemektedir. Sigorta şirketleri elemanları genellikle tohum ekim zamanlarında ve bahar dönemlerinde köylere seyahatleri yoğunlaştırmakta, çiftçilerin yaşı, eğitim düzeyi v.b. niteliklerine bakılmaksızın köy kahvelerinde veya çiftçilerin evlerinde olabildiğince tarım sigortası poliçesi satmaya çalışmaktadırlar.

Sigorta yapılmasında sigorta şirketleri elemanları etkili olmakla beraber çiftçilerin geçmişte uğradıkları zararlar, diğer çiftçilerin uğradıkları zararlar, devlet desteğinin olması ve tarım teşkilatındaki elamanlar da çiftçilerin bu davranışını etkileyen etmenler arasındadır.

Çalışmada üreticilerin bu etmenlerden etkilenerek sigorta yaptırmaya başlamasında eğitim düzeyinin etkili olabileceği varsayılmıştır. Zira eğitim düzeyinin bir toplumda yeniliklerin benimsenmesinde olumlu katkıları bulunan bir olgu olduğu düşünülebilir. Araştırma sahasındaki üreticilerin çoğunluğunun okuma-yazma bilen ve ilkokul mezunu olan üreticilerden oluşarak belirli bir homojenlik göstermesi eğitim düzeyinin sigortanın benimsenmesi üzerine nedenli etkili olduğunu ortaya çıkarma olanağını bu araştırma bölgesinde azaltmaktadır. Bu yüzden araştırmada tarım sigortası yaptırma ile deneklerin eğitim düzeyleri arasında istatistiksel olarak önemli bir bağlantının bulunmaması olağandır.


Çizelge 4.24. Binomiyal Logit Model Parametre Tahminleri; Sigorta Verileri 2008-2009



PARAMETRELER

Tahmini değer

Standart hata

Khi kare

Olasılık değeri

t istatiği

Regresyon sabiti

1.7126*

1.0374

2.73

0.098

1.651

Yaş

0.0293**

0.0135

4.70

0.0301

2.170

Eğitim

-0.2522

0.1664

2.30

0.1296

-1.516

Hane nüfusu

-0.1427**

0.0582

6.00

0.0143

-2.452

İkametgah

0.1816

0.1682

1.17

0.2802

1.080

Tam / yarım zamanı

0.2220

0.3549

0.39

0.5316

0.626

Üyelik durumu

-1.1866***

0.3345

12.58

0.0004

-3.547

SGK durumu

-0.4128

0.2976

1.92

0.1654

-1.387

Verimde dalgalanma durumu

-0.4988*

0.2895

2.97 0.2895

0.0848

-1.723

İşletme genişiliği

-0.00151***

0.000487

9.60

0.0019

-3.101

Khi kare 46,97

*** = %1 önem derecesi; ** = %5 önem derecesi; * = %10 önem derecesi

Çizelge 4.24’de gösterilen logit model sonuçlarına göre, yaş, hane nüfusu, üyelik durumu, verimde dalgalanma ve işletme genişliği değişkenleri ise, değişen önem derecelerinde istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur. Yaş değişkeni olasılıkta doğrusal olmayan bir özellik taşıdığı için ilk etapta olasılığa pozitif etki yapıyor görünse de, daha ileriki yaşlarda bu etki negatif yöne kayabilmektedir. Dolayısıyla, yaş değişkenine ait logit regresyon sonuçlarıyla betimleyici istatistiklerdeki yaş değişkenine ait bilgiler aslında örtüşmektedir.

Öte taraftan, hanede bulunan kişi sayısı değişkeni sigortalanma olasılığına negatif yönde etkide bulunmaktadır. Bu ilişkinin de teoriyle örtüşeceğini söylemek mümkündür. Zira hane nüfusu arttıkça aile bütçesinden sigorta pirim ödemeleri için ayrılacak pay azalacağı için sigortalanmanın, nüfusu kalabalık aileler arasında pek yaygın olmayacağı söylenebilir. Aynı şekilde işletme genişliğinin sigortalanma olasılığa olan etkileri de negatif yönde ve anlamlı bulunmuştur. Bu sonucunda teoriye uyumlu olduğundan bahsedilebilir. İşlenen arazi büyüdükçe çiftçinin finansal güvencesi de artma eğiliminde olacaktır. Nitekim büyük çiftçilerin afetlerden fazla zarar görmeden çıkma olasılıkları anlamlı derecede yüksek olacaktır. Bu durum onları sigortalanmaya karşı duyarsız bir tutuma yönlendirecektir.

Çiftçilerin herhangi bir kuruluşa (kooperatif, sulama birliği v.b.) üye olma durumlarıyla verimde dalgalanma durumları tezat oluşturacak şekilde teoriyle örtüşmemektedir. Hâlbuki sigortalanmanın bir kuruma üye olan çiftçiler arasında daha yaygın bulunması beklenecek mantıklı bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü bir kuruluşa üye olan çiftçilerin sigorta yaptırmaya karşı tutumlarının üye olunan kuruluş tarafından bilinçlendirilmesi söz konusu olabilmektedir. Aynı şekilde, verimde dalgalanmanın artma durumu, çiftçinin geleceğini görememesi anlamına gelir ve geleceğin tahmin edilemediği yerde geliri garanti etmek mümkün değildir. Bu durumda sigortalanmanın, verimi dalgalanan tarla sahipleri arasında daha yaygın çıkması beklenirdi. Ancak tahmin sonuçları bunun aksini işaret etmektedir. Bu iki değişkenin sigortalanma olasılığına anlamlı derecede negatif etkilerinin karmaşık bir yapı ihtiva ettiği ve bu bağlamda açıklamasının zor olduğu söylenebilir.

Veriye ait lojistik dağılım fonksiyonu görsel olarak Şekil 1’de verilmektedir. Şekilden de görüldüğü üzere modelin tahmini değerlerine ait olasılıklar, logit modeli teorisiyle uyum içerisinde bulunmaktadır. Diğer bir deyişle, bağımlı değişkendeki varyasyonu açıklamada logit modelinin kendisinden beklenen performansı gösterdiği ileri sürülebilir.

Şekil 1. Sigorta Verilerinin Lojistik Dağılım Fonksiyonu





  1. Sonuç ve Öneriler

Türkiye ekonomisinde büyük öneme sahip GAP bölgesinde çeşitli yıllarda yaşanan iklim koşulları ve özellikle don olayları nedeniyle üreticiler açısından ekonomik kayıplar ortaya çıkmaktadır. Buna karşın, araştırma alanında yer alan işletmelerin büyük çoğunluğunun ürün sigortası yaptırmadığı belirlenmiş, bunun en önemli nedeninin ise üreticinin bütçesine ek masraf getirmesi ile sigorta şirketlerine geçmişte duyulan güvensizlik olduğu vurgulanmıştır. İncelenen işletmelerde üreticilerin riski önlemede sigortaya bakış açılarının olumlu olduğu söylenebilir.

2005 yılında çıkarılan yeni sigorta yasası tarımsal sigorta alanında birçok yeniliği ve düzenlemeyi beraberinde getirmektedir. Bu yasa ile tarımda risk yönetim uygulamaları çerçevesinde iklim ve doğa koşullardan oluşan riskler önemli ölçüde azaltılmaktadır. Ayrıca yasanın getirdiği en önemli nokta, çiftçi kayıt sistemine kayıtlı oldukları takdirde üreticilerin ödediği primin yarısının devlet tarafından karşılanmasıdır (Çukur ve ark., 2008). Ancak üreticilerin büyük bir çoğunluğu bu konudan haberdar olduğu halde yeni sigorta yasası sonrası sigorta yaptıran üretici sayısı henüz yeterli değildir. Bu noktada üreticilerin tarımsal sigorta sistemine güveninin sağlanması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca üreticilerin tarımsal sigorta yaptırma eğilimlerini arttırıcı eğitim ve yayım çalışmalarının yapılması, özellikle görsel kitle iletişim araçları yoluyla da üreticinin sigorta bilincinin yerleştirilmesi gerekmektedir.

Araştırma sonuçlarına göre, anket uygulanan işletmelerin %50’si 6 yıldan fazla sürede, %27’si 3-5 yıl arası ve %22’si ise 2 yıldan az süre sigorta yaptırdıklarını belirtmişlerdir. Görüşme yapılan üreticilerin %100’ü paket 1 olarak belirtilen “Tüm bitkisel ürünler için Dolu +  Fırtına, Hortum, Yangın, Deprem ve Heyelan risklerinin neden olduğu miktar kaybı” sigorta kapsamını tercih etmektedirler. Tarımsal ürün sigortası yaptıran işletmeler en fazla buğday, arpa ve mercimek için sürekli sigorta yaptırmaktadırlar.

Tarımsal üretimde risklerin meydana getirdiği hasar istatistiklerinin doğru olarak elde edilmesi ile üreticinin ödemesi gereken prim miktarının rasyonel ve ödeme güçlerine uygun olarak belirlenmesi mümkün olabilecektir. Tarım sigortasının üreticiler tarafından benimsenmesi için hasar belirleme aşamasında bu konuda uzman kişilerin görev alması, yanlış uygulamaları ortadan kaldıracak ve üreticilerin sigorta şirketlerine karşı güven duymasını sağlayacaktır. Tarım sigortası uygulamalarının yaygınlaşması ile büyüklüğü tahmin edilemeyen risklerin oluşturduğu kayıplar sözleşme koşulları çerçevesinde tazmin edilerek üretici gelirlerinde istikrar sağlanabilecektir. Bunun yanında, tarım sigortası karşılıklı yardımlaşmaya dayalı bir sistem olması nedeniyle toplumsal gelişmeye katkı yapacak ve sigorta primleri ile diğer kesimlere finansman olanakları yaratılacaktır (Akçaöz ve ark., 2006).

Tarım Sigortalarının yaygınlaşmasıyla, üretimdeki risk ve belirsizlikler giderileceğinden, tarımda ihtisaslaşma başlayacak, verimlilik ve üretim hacmi büyüme gösterecektir. Tarım sigortası, üreticinin gelir düzeyindeki dalgalanmaları azaltacaktır.

Tarım sigortalarının yaygınlaşması, üreticilerin sigorta alternatifleri konusunda yeterince bilgi sahibi olmamaları ve karşı karşıya oldukları riskleri objektif olarak değerlendirememeleri gibi nedenlerle her zaman zor olmaktadır. Bu alandaki yetersiz sigorta talebi, sigorta şirketlerinin tarım sigortalarına yatırım yapmalarını engellemekte, böylece bir kısır döngü oluşmaktadır (Meuwissen et al., 2003; Anonymous, 2001). Nitekim, Türkiye’de de tarım sigortaları alanında yapılmış çeşitli çalışmalarda elde edilen bulgular, üreticilerin tarım sigortaları konusunda yeterince bilgi sahibi olmadıklarını ve sigortanın karşılaştıkları zararları gidereceği yönündeki güvensizliklerinin önemli düzeyde olduğunu ortaya koymaktadır. Henüz yeterince yaygın bir uygulaması olmayan tarım sigortaları, üreticiler için bir yenilik olduğundan, onların gözünde belirli düzeydeki riski de içermektedir (Uysal, 2002).

Devlet, üreticinin priminin yarısını ödese bile sigorta primi bazı üreticilerin ödeme gücünün üzerinde olabilmektedir. Sigorta yaptıramayacak durumda olan küçük ölçekli işletmelerin sigorta amaçlı veya öncelikli kooperatifleri kurmaları ve bu durumda olanlar için tarım sigortaları kredisi açılması önerilebilir Ayrıca sigorta hizmetlerinin köylere kadar ulaşmasını sağlamak için sigorta şirketlerinin acente ağlarını genişletmeleri gerekmektedir(Saner, 2009) .Diğer taraftan yeni sistem ile birlikte tarımsal sigorta uygulamaları açısından AB’ye uyumda önemli adımlar atılmış olması sigorta sektörünün geleceği açısından da önem arz etmektedir.

Tarım sigortaları çok detaylı bilgi ve uzmanlık isteyen bir branş olduğundan acentelerin, çiftçilerin ve onlara bilgi götüren yayımcı ziraat mühendislerinin ayrı ayrı eğitilmeleri ve eksper eğitimlerinin hızlandırılması gerekmektedir. Bu noktada başta Üniversite, TSV, Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Odaları, Üretici Birliklerinin bu programları yürütürken, birbirleriyle işbirliği içinde çalışmaları gerekmektedir (Saner, 2009).


6. ÖZET

Tarım Sektörü bugüne kadar olduğu gibi günümüzde de, gelişmişlik düzeyleri ne olursa olsun, tüm ülkelerin ekonomik hayatında büyük bir öneme sahiptir. İnsanların beslenmesi için gerekli olan temel gıda maddelerini ve aynı zamanda sanayi sektörü için gerekli hammaddeleri üreten bir sektör olarak stratejik ve vazgeçilmezdir. Ayrıca gerek kendi bünyesinde ve gerekse de diğer sektörlerde istihdam yaratmaktadır. Önemini saymakla bitirelemiyecek tarım sektörü tamamen doğal koşullara bağlı olduğundan, diğer sektörlere oranla daha fazla risk ve belirsizliklerle karşı karşıyadır. Başka bir deyişle tarım üstü açık bir fabrikadır. Bu nedenle tarımın desteklenmesi gerekmektedir.

Ülkelere çok büyük faydalar sağlayan tarım sektörünün tam kapasite ile çalışması yani gelişmesi amacıyla tüm ülkeler ekonomik ve sosyal politikaları bütünlüğünde, kapsamlı tarım politikaları uygulamaktadır. Tarım politikaları içerisinde destekleme politikaları önemli bir yer tutmaktadır.

Destekleme politikalarını ülkeler çeşitli araçlarla uygulamaktadırlar. Ülkelerin uyguladığı destekleme politikalarından biriside tarım sektöründe doğal afetlerden dolayı meydana gelen risk ve belirsizliklere karşı üreticinin yaptırmış olduğu sigortanın priminin bir kısmının üreticiye destek olarak ödenmesidir.

Özellikle tarımı gelişmiş ülkeler tarımsal destekleme uygulamalarında gerek dolu, don, sel, fırtına, kuraklık gibi doğal afetlere karşı yapılan tarım sigortası, gerekse çiftlik hayvanlarına karşı yapılan hayvan hayat sigortası, primlerinin bir kısmını sigorta prim desteği olarak destekleme kapsamına yıllar önce almışlardır. Ülkemizde ise tarımda risk yönetiminde Devletin üreticinin sigorta primlerini desteklemesi 1995 yılına kadar hiçbir şekilde konu edilmemiştir. 1995 yılında kurulan Tarım Sigortaları Vakfı(TSV) Türkiye’de Tarım Sigortalarının geliştirilmesi, birden çok riske karşı ürünlerin sigortalanması, bitkisel ürünlerin yanı sıra çiftlik hayvanlarının da dahil olduğu devlet destekli Tarım Sigortaları Kanununun çıkarılması ve hasar tespit organizasyonunun kurulması gibi konularda başarılı çalışmalar yaparak nihayet 2005 yılında 5363 sayılı “Tarım Sigortaları Kanunu” nun çıkartılmasını sağlamıştır.


  1. SUMMARY

Agriculture sector is still important in our age as it has been until now for all the countries’ financial matters regardless of their level of development. It is both a strategic and indispensible sector which produces both the necessary raw materials for industry and the basic nutrition materials that are necessary for the nutrition of human beings. Besides, it creates employment for both its sector and for other sectors. As the agriculture sector, the importance of which cannot be limited to a few words, depends on natural factors, it is face to face with more risks and ambiguities in relation to other sectors. In other words, agriculture is like a factory that that does not have a roof. Therefore, agriculture sector should be supported.

All the countries carry out comprehensive agriculture policies in their economic and social policies with the aim of helping the agriculture sector, which enables them many opportunities, to work with its all capacity, namely helping it to develop. Among agriculture policies, support policies occupy a wide ground. Countries carry out supporting policies in different means. One of the policies that are carried out by countries to support the producers is the repayment of some of the insurance premium that has been paid in case of ambiguities and risks that are caused by natural disasters to the producers as a way of support.

Especially the countries the agriculture of which is developed now took the repayment of

some of the insurance premium, which the producers sign to insure their products against natural disasters like hail, frost, flood, storm, and drought and to insure their farm animals with animal life insurance, to the scope of their agriculture supporting policies years ago.

Agricultural Insurance Foundation (TSV) which was established in 1995 finally enabled the making of “Agricultural Insurance Law" No. 5363 in 2005 after some successful works like the Development of Agricultural Insurance, and the insurance of products against multiple risks, the making of the state-supported Agricultural Insurance Act that includes livestock as well as herbal products, and the establishment of damage notification organization.



8. LİTERATÜR LİSTESİ
Akçaöz, H., Kızılay H., 2004. Çeşitli Ülkelerde Tarım Sigortası Uygulamaları, TSV.
Akçaöz, H., Özkan, B., Kızılay, H., 2006. Antalya İlinde Tarımsal Üretimde Risk Yönetimi ve Tarım Sigortası Uygulamaları, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2006,3 (2), s. 93-103.
Akdemir, Ş., Binici, T., Şengül, H., Akçaöz, H., Karlı, B., Aktaş, E., Gizir, M., 2001. Bölge Bazlı Bitkisel Ürün Sigortasının (Area Based Index Insurance) Türkiye’de Seçilmiş Bölgeler İçin Potansiyel Sigorta Talebinin ve Talebin Karşılanabilirliğinin Belirlenmesi, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 60, Ankara.
Anonim,1987. Türkiye İçin Tarım Sigortalarını Geliştirme Planı.
Anonim,1997. Birinci Tarım Şurası Çalışma Belgesi -Tarım Bakanlığı Yayınları.
Anonim,2002. 58.Hükümet Acil Eylem Planı EDP 83 Hazine Müsteşarlığı.
Anonim,2004. Meteorolojik Risklerde Artış, Sigorta Dünyası Dergisi, Sayı: 521, Ekim 2004.
Barnett.B.J., K.H.Coble. , 1999. Undersanding Crop Insurance Principles: A Primer for Farm Leaders. Mississippi State University Research Report No.209. February 1999.
Boz, İ., 1993. Tarım Sigortasının Polatlı İlçesinde Yayılması Ve Benimsenmesi Üzerine Bir Çalışma. Ankara Üniversitesi Fen Bil. Ens.,Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1993.
Çağlayan, T., Dinler, T., 2002 . Tarım Sigortaları Konusunda 11-23 Kasım 2002 Tarihleri Arasında ABD, Meksika ve İspanya'da Yapılan İnceleme Gezisine İlişkin Türk Delegasyon Raporu. TSV
Çetin, B., Özsayın D.,2003. Tarım Sigortalarının Önemi ve Gelişimi, Türk Tarımı ve Köyişleri Bakanlığı Dergisi, Sayı 166, Kasım-Aralık 2003.
Çiçek, A. ve Erkan, A., 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:12, 1996, Tokat.
Çukur, F., Saner, G., Çukur, T., Uçar, K., 2008. Malatya İlinde Kayısı Üreticilerinin Riskin Transferinde Tarım Sigortasına Bakış Açılarının Değerlendirilmesi: Doğanşehir İlçesi Polatdere Köyü Örneği, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2008,45 (2), s. 103-111.
Dinler, T., 2000. Tarımda Risk Yönetimi ve Türkiye’de Tarım Sigortaları Uygulamaları, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası 5. Teknik Kongresi , Ankara.
Dinler, T., 2003. Tarımda Meteorolojik Karakterli Doğal Afetler ve Risk Yönetim Teknikleri, III. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu, İstanbul.
Dinler, T., 2004. Dünya’da ve Türkiye’de Tarım Sigortaları Uygulamaları.

Dinler, T., Yaltırık, A. , 2005. Tarımda Risk Yönetimi ve Tarım Sigortaları. ZMO, VI. Tekn. Kong. Bild. Notu, TSV


Dinler, T., 2006 .Tarımda Risk Yönetimi ve Türkiyede Tarım Sigortaları Uygulamaları. http://www.zmo.org.tr/etkinlikler/5tk02/50.pdf
Dizdar, Y., 1987. Topraklarımız. KHGM, Etüt ve Proje dairesi Başkanlığı, Ankara.
GAP BKİB, 2001. Güneydoğu Anadolu Projesi. 2000 yılı faaliyet raporu. ISBN: 975-19-2769- 2. Başbakanlık GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Ankara.
Greene, W., 2003. Econometric Analysis, fifth ed. Prentice Hall, New Jersey.
Gülçubuk, B., Örnek, Ü. Ve Dinler, T., 2004. Kırsal Alanda Riskler ve Tarım Sigortaları Uygulamaları, TZOB Tarım Sigortaları Çalışma Grubu
Güngör, M., 2006. Türkiye’de Tarım Sigortası Uygulamaları Ve Devlet Destekli Tarım Sigortası. Marmara Üniversitesi Bankacılık Ve Sigortacılık Enstitüsü Sigortacılık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006
Hazell.P., C.Pomerada. Ve A. Valdes, 1986. Crop Insurance for Agricultural Devolopment: Issue and Eperiences. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Pres. 1986.
Kaygısız, H., 2004. Elma Klon Anaçlarında Don Dayanıklılığı, Hasad Dergisi Sayı: 230, Temmuz 2004.
Kıymaz, T., 2002. Tarım Sigortaları ve Dünya’daki Gelişmeler, TSV Tarım Sigortaları Sektörü Değerlendirme Toplantısı, İstanbul.
Meuwıssen, M. P. M., Huirne, R. B. M., Skees, J.R., 2003. Income Insurance in European

Agriculture, Euro


Ören, N., Gültekin, U., Aslanoğlu, S., 1999. GAP Alanında Sulama Sonrası Tarımsal Yapıdaki Değişimler ve Ortaya Çıkan Sorunlar. GAP 1. Tarım kongresi, 26 - 28 Mayıs, Şanlıurfa.
Parsons, R.,1974. Statiscal Analysis, A Decision Making Approach Harper and Row Puplihers, New York, 1974.
Saner, G., Uysal, Ö.K., 2004. Tarımda Risk ve Tarım Sigortaları: Türkiye’de Tarım Sigortaları Hakkında Görüş ve Öneriler.
Sındır, K., Tüzün, M., Yenigün, R., Mutlu, N., Bölükoğlu, H. Ve Pekcan, İ., 2001. Güneydoğu Anadolu Projesi .2001 yılı faaliyet raporu. Başbakanlık GAP Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Ankara.
Swiss Re Sigma.,2005. European Insurance in Figures, CEA World Insurance 2004, No 2/2005.
Tanrıvermiş , H.,1993. tarımsal Sigortalarda Kıymet Takdiri ve Türkiye’deki Uygulamalarının Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. A.Ü. fen Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Tanrıvermiş , H.,1997.Türkiye’de Tarım kesiminin Sigorta Sorunu ve Çözüm Önerileri, Milli Reasürans T.A.Ş.,İstanbul. TKB, 2004. II. Tarım Şurası, Tarımsal Girdi ve Destekler VII. Komisyon Raporu, s,54-61, T.C. Tarım ve Köy işleri Bakanlığı, Ankara
TARSİM, 2009. Faaliyet Raporu, 2009. (www.tarsim.org.tr)
T.S.V., Veri Bankası., 2004 yılı sigortalı alan dağılımına ilişkin veriler, İstanbul.
Uralcan, G. Ş., 2004. Temel Sigorta Bilgileri ve Sigorta Sektörünün Yapısal Analizi, Beta, İstanbul
Uysal, Ö.K., 2002. Tarımda Üreticilerin Risk Karşısındaki Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Ege Bölgesi’nden Bir Örnek Olay, E.Ü. Fen Bil. Ens., Doktora Tezi, Bornova, İzmir.
Yaltırık, A., Dinler, T.,2003. Tarımda Makine Kullanımı, Risk Yönetimi ve Sigorta.

9. ÖZGEÇMİŞ
1. GENEL (*)


DÜZENLEME TARİHİ:



SOYADI, ADI : İPEKÇİOĞLU ŞEYDA

DOĞUM TARİHİ : 07.12.1977

YAZIŞMA ADRESİ: GAP TOPRAK - SU KAYNAKLARI VE TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ -ŞANLIURFA

TELEFON: 0414 3132883

FAKS: 0414 3132882

E-MAIL: seyda.ipekcioglu@hotmail.com


2. EĞİTİM


ÖĞRENİM DÖNEMİ

DERECE (**)

ÜNİVERSİTE

ÖĞRENİM ALANI

2003- 2006

Yük. lisans

Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı

1998-2002

Lisans

Harran Ünv. Şanlıurfa Ziraat Fak.

Bahçe Bitkileri


3. AKADEMİK DENEYİM (Öğretim üyelerince doldurulmalıdır)


GÖREV DÖNEMİ

ÜNVAN

BÖLÜM

ÜNİVERSİTE






























































4. MESLEKTE DENEYİM (Öğretim üyelerinin doldurması zorunlu değildir)


GÖREV DÖNEMİ

GÖREV TÜRÜ

KURULUŞ

2006-

Teknik Personel

GAP Toprak-Su Kaynakları ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü

2004-2006

Araştırma Görevlisi

Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü




























(*) İsim benzerliklerinden kaynaklanabilecek sorunların önlenebilmesi için bu bölümün eksiksiz

olarak doldurulması zorunludur.




5. YÖNETİM DENEYİMİ


GÖREV DÖNEMİ

YÖNETİM GÖREVİ

KURULUŞ




















6. DANIŞMANLIK DENEYİMİ


GÖREV DÖNEMİ

DANIŞMANLIK KONUSU

KURULUŞ
















































7. UZMANLIK ALANLARI


UZMANLIK ALANI

ANAHTAR SÖZCÜKLER

TEKNOLOJİ KODU

(Boş Bırakınız)



Tarım Ekonomisi Araştırmaları

Tarımsal işletme, Tarım Sigortası




Yüklə 1,09 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin