Gsc “Azərbaycan Hava Yolları”

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

“Azərbaycan Hava Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin

Milli Aviasiya Akademiyası

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mülki Aviasiya Administrasiyası tərəfindən bəyənilmişdir Direktor müavini__________H.M. Əliyev “___”___________2016-cı il.

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin _____saylı “___”_______ 2016-cı il tarixli qərarı ilə təsdiq edilmişdir (protokol № ___)

“Operativ meteoroloji məlumatlar və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər” fənninin proqramı

(magistratura səviyyəsi üçün)


İxtisas: 060507-Hidrometeorologiya

İxtisaslaşma: Aviasiya meteorologiyası

İxtisas kafedrası: Aviasiya meteorologiyası

Fənni tədris edən kafedra: Aviasiya meteorologiyası
Kurs: 1

Semestr: 1

Kredit sayı: 10

Fənnə ayrılan ümumi saatlar: 300 saat

Auditoriya saatlarının cəmi: 75 saat

o cümlədən:

Mühazirələr: 45 saat

Laboratoriya: -saat

Seminar, praktiki məşğələ: 30 saat

Magistrantın auditoriyadan kənar işi: -225 saat


BAKI - 2016

“Operativ meteoroloji məlumatlar və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər fənninin proqramı

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən
“31”avqust 2012-ci ildə təsdiq edilmiş Ali Təhsil Pilləsinin Dövlət Standartı və
“14” aprel 2016-cı ildə (protokol 131 )MAA-nın Elmi Şurası tərəfindən təsdiq edilmiş

060507 “Hidrometeorologiya” ixtisasının tədris planı əsasında tərtib olunmuşdur.

Fənn proqramını tərtib edənlər:

“Aviasiya meteorologiyası” kafedrasının professoru____________ N.Ş. Hüseynov

Fənn proqramı “Aviasiya meteorologiyası” kafedrasının iclasında müzakirə olunmuşdur
( “___”_______2016-cı il tarixli iclas “_____” №-li protokol)

Kafedra müdiri, t.e.d., prof.____________ N.Ş.Hüseynov

MAA-nın “Magistratura və doktorantura” şöbəsinin müdiri, t.e.n., dos._________ X.İ.Abdullayev
Fənn proqramı MAA-nın Elmi-Metodiki Şurasında bəyənilmişdir.
( “____”____________2016-cı il tarixli iclas “____” №-li protokol)
Sədr, MAA-nın tədris işləri üzrə prorektoru, prof. _______________Ə.S.Səmədov

Mündəricat

Giriş

1. 
   Ümumi qaydalar
   
   0. 
      1.1. Fənnin tədrisinin məqsədi
      
   1. 
      1.2. Fənnin məsələləri
      

1.3. Fənn üzrə bilik və bacarıqlara olan tələblər

1.4. Fənnin digər fənlərlə əlaqəsi və tədris prosesində yeri

2. Fənnin məzmunu

2.1. Fənn üzrə saatların bölüşdürülməsi

2.2. Fənnin mövzular üzrə planı

2.2.1. Fənnin dəırs növləri üzrə paylanması

2.2.2. Mühazirə dərslərinin mövzuları və həcmi

2.2.3. Məşgələ dərslərinin mövzuları və həcmi

2.2.3. Magistarntın sərbəst işinin-referatının mövzuları və həcmi

3. Fənn üzrə tədris-metodiki materiallar və ədəbiyyat

3.1. Əyani və digər tədris-metodiki vəsaitlərin, metodiki materialların siyahısı

Giriş
Fənn proqramı Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 24.12.2013-cü il tarixli 348 saylı Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Ali təhsil müəssisələrinin bakalavriat və magistratura səviyyələrində kredit sistemi ilə tədrisin təşkili Qaydaları” əsasında işlənib hazırlanmışdır. Fənn proqramı Milli Aviasiya Akademiyasının 060507 “Hidrometeorologiya” ixtisasının “Aviasiya meteorologiyası” ixtisaslaşması üzrə magistr hazırlığı üçün tərtib olunmuşdur. Proqrama fənnin tədrisinin mərhələlər üzrə məzmunu və həcmi daxildir.

Fənn proqramı əsasında işçi proqram (sillabus) hazırlanır.

Fənn proqramı müəllim və magistrantların istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
1. Ümumi qaydalar

1.1. Fənnin tədrisinin məqsədi

“Operativ meteoroloji məlumatlar və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər” fənninin tədrisi 060507 “Hidrometeorologiya” ixtisası üzrə magistratura səviyyəsində təhsil alan magistrantlara OPMET məlumatlarının alınmasında istifadə olunan mənbələr, onların hazırlanması məsələləri və istifadəçilərə ötürülməsinə qoyulan beynəlxalq tələblər haqqında ümumi nəzəri və praktiki biliklər verir və onlardan gələcəkdə praktiki işlərdə istifadə etməni istiqamətləndirir.

1.2. Fənnin məsələləri:

1. 
   Aviasiyanın meteoroloji təminatı zamanı istifadə edilən operativ meteoroloji məlumatlardan səmərəli istifadəni təkmilləşdirmək;
   
2. 
   İCAO-nun müvafiq tövsiyə və standartlarını nəzərə almaqla, müasir operativ meteoroloji məlumatların operativ praktikada tətbiqi məsələlərini tələbələrə aşılamaq;
   
3. 
   Rəhbər sənədlər və müvafiq prosedurlara uyğun meteoroloji müşahidələrin aparılmasını təmin etmək məqsədilə müasir biliklərin mənimsənilməsi.
   

1.3 Fənn üzrə bilik və bacarıqlara olan tələblər

Magistratura səviyyəsində təhsil alan tələbələr fənnin öyrənilməsi nəticəsində aşağıdakıları

• 
  Beynəlxalq aeronaviqasiyanın meteoroloji təminat orqanlarına qoyulan tələbləri;
  
• 
  OPMET məlumatlarının alınması üçün aparılan meteoroloji müşahidələrin növlərini;
  
• 
  OPMET-də faktiki məlumatların və proqnozların tərtibinə qoyulan beynəlxalq tələbləri;
  
• 
  OPMET-in tərkibinə daxil olan kodların məzmununu;
  
• 
  Təhlükəli meteoroloji hadisələr barədə məlumatların hazırlanması xüsusiyyətlərini;
  
• 
  Uçuş heyətinin və istehlakçıların meteoroloji məlumatlarla təminatı zamanı OPMET məlumatlarına qoyulan tələbləri;
  
• 
  Aviasiya uçuş sənədlərinin hazırlanmasında OPMET məlumatlarından istifadəni və onların yayımlanmasına qoyulan tələbləri.
  

bilməlidir

(Magistr ixtisasının Dövlət Standartına uyğun olaraq)

• 
  METAR (SPECI) kodlarının tərtib olunmasını və oxunmasını;
  
• 
  TAF, SIGMET, GAMET və AIRMET kodlarının tərtib olunmasını və oxunmasını;
  
• 
  Aviasiya uçuş sənədlərinin hazırlanmasını;
  
• 
  OPMET məlumatlarının müxtəlif vasitələrlə yayımlanmasını.
  

bacarmalıdır.


1.4. Fənnin digər fənlərlə əlaqəsi və tədris prosesində yeri

Fənnin müvəffəqiyyətlə öyrənilməsi üçün tələbələr tərəfindən bakalavriat və magistratura səviyyəsində tədris olunan müvafiq ixtisaslaşma fənləri tam və uğurla mənimsəməlidirlər.

Fənnin öyrənilməsi nəticəsində əldə olunan biliklərin və bacarıqların daha sonra tədris olunan ixtisaslaşma fənlərin öyrənilməsində və magistr dissertasiyasının hazırlanmasında zəruri olaraq istifadə olunması nəzərdə tutulur.

2. 
   Fənnin məzmunu
   

2.1 Fənn üzrə saatların bölüşdürülməsi
“Hidrometeorologiya” ixtisasının (Hidrometeorologiya) tədris planına uyğun olaraq «Operativ meteoroloji məlumatlar və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər» fənni üzrə tədris yükü 75 saat həcmində nəzərdə tutulmuşdur. Magistrantın sərbəst işi (MSİ) 225 saat təşkil edir. Buraya daxildir: Sİ – sərbəst işin (referatın) yerinə yetirilməsi və təhvil verilməsi, mühazirə dərslərinə hazırlıq. Sərbəst iş (referat) magistr dissertasiyasının məqsədinə müvafiq qoyulan müəyyən məsələlərin həlli icmalını və perspektivlərinin özündə ehtiva edir və semestr ərzində yerinə yetirilərək cəmi 10 bal ilə qiymətləndirilir. Semestrin sonunda tələbənin fənn üzrə dərsə davamiyyəti maksimum 10 balla, mühazirə dərsləri isə 30 balla qiymətləndirilir.

Tədris planına uyğun olaraq fənn üzrə qalan 50 bal imtahana ayrılır.

Tədris yükünün 1-ci semestrdə yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Fənnin tədrisi imtahan ilə nəticələnir. Fənn üzrə kreditlərin sayı 10-dur.
2.2. Fənnin mövzular üzrə planı

№	Mövzunun adı	Cəmi	Müha- zirə	Məşğələ	Labora­toriya	MSİ	Sİ^**-in yerinə yetirilməsi
1	2	3	4	5	6	7	8
1	Mövzu №01. Kursun məqsəd və vəzifələri. Kursun məqsəd və vəzifələri. Giriş. OPMET məlumatlarında istifadə edilən ixtisarlar və terminlərin izahı.	8	2	-		4	2
2	Mövzu №02. EUR OPMET təlimatının əsas məqsədi və tarixi. Avropada operativ telerabitə şəbəkəsi və onun strukturu, idarə edilməsi (MOTNE). Bülletenlərin idarəedilməsi qrupu və onun fəaliyyəti.	7	2	-		4	1
3	Mövzu №03. OPMET məlumatlarının mübadilə qaydaları (EUR RODEX). EUR RODEX-in tərkibi. OPMET Milli Mərkəzi (NOC). OPMET Regional Mərkəzi (ROC). OPMET məlumatlarının regional bankları (RODB). Beynəlxalq Meteorologiya Təşkilatı (WMO) və fəaliyyət mərkəzləri.	8	2	-		4	2
4	Mövzu №04. Müntəzəm və qeyri-müntəzəm OPMET məlumatları və onların yayımlanması. Rabitə vasitələri. Müntəzəm operativ meteoroloji məlumatlar və onların identifikatorları. Qeyri-müntəzəm operativ meteoroloji məlumatlar və onların identifikatorları. OPMET bülletenləri. SADİS peyk sistemi. AFTN şəbəkəsi.	10	2	2		4	2
5	Mövzu №05. Aerodrom üzrə müntəzəm, faktiki meteoroloji müşahidələr (METAR) və onların yayımlanması. METAR- aerodrom üzrə müntəzəm faktiki meteoroloji kodun məzmunu. Meteoroloji element və hadisələrin METAR kodu vasitəsilə kodlaşdırılması və beynəlxalq tələblər. METAR məlumatlarının yayımlanması zamanı zəruri beynəlxalq tələblər. RMK məlumat bloku. RMK vasitəsilə yayımlanan meteoroloji məlumatlar və onların məzmunu. Gecikən və ya səhv yayımlanan METAR məlumatlarının yenidən yayımlanma qaydaları.	12	2	2		6	2
6	Mövzu №06. Aerodrom üzrə yayımlanan xüsusi meteorolji müşahidələr (SPECİ). Aerodrom üzrə xüsusi xədərdarlıqlar və onların yayımlanması. SPECİ kodunun məzmunu və onun yayımlanmasına qoyulan beynəlxalq tələblər. Aviasiya üçün xüsusi təhlükəli hava təzahürlərinin təsnifatı.	8	2	2		2	2
7	Mövzu №07. Aerodrom üzrə yayımlanan xüsusi meteorolji müşahidələrin (SPECİ) mühüm kriteriyaları və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər. Külək məlumatlarına dair tərtib edilən SPECİ müşahidələri və onlara qoyulan tələblər. Məhdud meteoroloji görünüş məsafəsinə görə tərtib edilən SPECİ məlumatlarının məzmunu və zəruri şərtlər. Təhlükəli meteoroloji hadisələrinə görə tərtib edilən SPECİ xəbərdarlıqları və onların yayımlanmasına qoyulan beynəlxalq tələblər.	9	2	2		4	1
	Kollokvium №1.	2	-	2
8	Mövzu №08. Regional OPMET mərkəzlərinin məsuliyyəti və müvafiq prosedurlar. OPMET Regional Mərkəzi (ROC). Əsas regional OPMET mərkəzləri. Avropada fəaliyyətdə olan regional OPMET mərkəzləri və onların fəaliyyəti.	10	2	2		4	2
9	Mövzu №09. TAF hava proqnozlarının yayımlanması, mübadiləsi və müvafiq prosedurlar. Aviasiya hava proqnozlarının növləri və formatı. TAF kodu operativ meteoroloji məlumat kimi. TAF hava proqnozlarının tərtib edilməsi qaydaları və beynəlxalq tələblər. Meteoroloji element və hadisələrin ardıcıllığı və mövcud standartlar (SARPS). TAF aerodrom proqnozunun məzmunu, formatı. Ümumdünya Zonal Proqnozlar Mərkəzi (WAFC).	11	3	2		4	2
10	Mövzu №10. Aerodrom üzrə yayımlanan xəbərdarlıqlar, onların yayımlanması və beynəlxalq tələblər. Aerodrom üzrə xüsusi meteoroloji təzahürlərlə bağlı yayımlanan məlumatların məzmunu. Aerodrom rayonunda güclü küləklərlə bağlı yayımlanan meteoroloji xəbərdarlıqlar, onların kodlaşması qaydaları, tələblər və standartlar.	8	2	-		5	1
11	Mövzu №11. Aerodrom və külək sürüşmələri üzrə xəbərdarlıqlar (WS WRNG) və onların yayımlanması və mübadiləsi. Külək sürüşmələrinin yaranmasının əsas meteoroloji-sinoptik şəraiti və əlamətlər. Külək sürüşmələri ilə əlaqədar yayımlanan xəbərdarlıqlar və onların kodlaşması. Külək sürüşməsi haqqında tərtib edilən aerodrom üzrə xəbərdarlıqların yayımlanması qaydaları, beynəlxalq tələblər və standartlar.	8	2	2		3	1
12	Mövzu №12. İldırım fəaliyyəti ilə əlaqədar yayımlanan aerodrom xəbərdarlıqları, onların yayımlanması və mübadiləsi. Aerodromda ildırım fəaliyyəti ilə bağlı yayımlanan xəbərdarlıqların məzmunu, zəruri tövsiyyələr və beynəlxalq standartlar. Aerodromda ildırım fəaliyyəti ilə bağlı yayımlanan xəbərdarlıqların kodlaşması.	9	2	2		4	1
13	Mövzu №13. Aerodrom rayonunda atmosfer yağıntıları, dolu, dağ dalğaları, mənfi temperatur şəraiti ilə əlaqədar yayımlanan xəbərdarlıqlar, onların yayımlanması və mübadiləsi. Xəbərdarlıqların kodlaşması zamanı istifadə edilən xüsusi ixtisarlar. Xəbərdarlıqların tərtib edilməsi qaydaları, tövsiyyə və standartlar.	6	2	-		3	1
	Kollokvium №2.	2	-	2
14	Mövzu №14. SİGMET məlumatlarının yayımlanması, mübadiləsi və müfafiq prosedurlar. SİGMET məlumatlarının yayımlanmasına qoyulan beynəlxalq tələblər. SİGMET məlumatlarının məzmunu. SİGMET məlumatlarının tərtibatı və yayımlanması zamanı istifadə edilən indekslər və ixtisarlar.	11	2	2		5	2
15	Mövzu №15. SİGMET məlumatlarının növləri. İldıırm fəaliyyəti zamanı yayımlanan SİGMET məlumatları və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər (WS). Vulkan külü buludları haqqında yayımlanan SİGMET məlumatları onlara qoyulan və beynəlxalq tələblər (WV). Tropik siklonlar haqqında yayımlanan SİGMET məlumatları onlara qoyulan və beynəlxalq tələblər (TC).	9	2	2		4	1
16	Mövzu №16. AİREP məlumatları və onların mübadiləsi. Ümumi müddəalar. AİREP məlumatlarının tərkibi və müvafiq prosedurlar. Hava gəmisinin göyətrəsindən yayımlanan meteoroloji məlumatlar. Hava gəmilərinin bortundan ötürülən məlumatın məzmunu. Uçuş vaxtı HG-nin bortundan müşahidə məlumatlarının ötürülməsi. HG-nin bortundan aparılan müntəzəm müşahidələr. Məlumatların ötürülməsi tezliyi. Hava gəmilərinin bortundan aparılan xüsusi və qeyri-müntəzəm müşahidələr. Hava gəmilərinin bortundan ötürülən məlumatların mübadiləsi.	7	2	-		4	1
17	Mövzu №17. Monitorinq keçirilməsi üçün test SİGMET operativ meteoroloji məlumatlarının yayımlanması və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər. Monitorinq keçirilməsi üçün test SİGMET operativ meteoroloji məlumatlarının yayımlanmasının formatı və tələb olunan qaydalar.	7	2	-		4	1
18	Mövzu №18. AİRMET məlumatları. AİRMET məlumatlarının yayımlanması və müvafiq prosedurlar. AİRMET məlumatlarının yayımlanmasına qoyulan beynəlxalq tələblər. AİRMET məlumatlarının yayımlanması üçün zəruri meteoroloji şərait. AİRMET məlumatlarının məzmunu. AİRMET məlumatlarının tərtibatı və yayımlanması zamanı istifadə edilən indekslər və ixtisarlar.	8	2	2		3	1
19	Mövzu №19. GAMET zonal hava proqnozu və onların yayımlanmasına qoyulan tələblər. GAMET məlumatlarının məzmunu və müvafiq prosedurlar. GAMET zonal hava proqnozunun yayımlanması. GAMET məlumatlarının yayımlanmasına qoyulan beynəlxalq tələblər. GAMET məlumatlarının məzmunu. GAMET zonal hava proqnozunun əsas hissələri. GAMET zonal hava proqnozunun birinci hissəsi. GAMET zonal hava proqnozunun ikinci hissəsi. GAMET məlumatlarının tərtibatı və yayımlanması zamanı istifadə edilən indekslər və ixtisarlar.	10	2	2		5	1
20	Mövzu №20. OPMET məlumatlarının monitorinqi. OPMET məlumatlarının yayımlanması və mübadiləsi zamanı aşkar edilən uyğunsuzluqların və xətaların qeydiyyatı və verifikasiyası. Müntəzəm və qeyri-müntəzəm hava məlumatlarında aşkar edilən uyğunsuzluqlar və onların aradan qaldırılması. Məlumatların etibarlılığının yoxlanılması və qaydalar.	7	2	-		4	1
21	Mövzu №21. OPMET məlumatlarının yayımlanması və mübadiləsi üçün istifadə edilən avtomatik sistemlər. OPMET məlumatlarının AFTN sistemi ilə yayımlanması. ATİS, VOLMET sistemləri vasitəsilə yayımlanan operativ meteoroloji məlumatlar. OPMET məlumatlarının internet vasitəsilə yayımlanması. OPMET məlumatlarının beynəlxalq meteoroloji banklardan informasiya sorğusunun prosedurları.	8	2	-		5	1
22	Mövzu №22. Uçuş sənədlərinin hazırlanmasında OPMET məlumatlarından istifadə və onlara qoyulan tələblər. Uçuş sənədləri. Uçuş sənədlərinin hazırlanması. Uçuş sənədlərinə daxil olan OPMET məlumatları. Ehtiyyat hava limanlarına dair OPMET məlumatları. Hava xəritələri. Köməkçi hava xəritələri. Hava xəritələrində istifadə edilən şərti işarə və kodlar və onların oxunması.	8	2	-		5	1
	Kollokvium №3	2	-	2
	Cəmi	195	45	30		90	30

2.3. Fənnin dərs növləri üzrə paylanması

2.3. 1. Mühazirə dərslərinin mövzuları və həcmi

№	Mövzunun adı	Auditor saatlar	MSİ (mühazirələrə hazırlıq)
1	Kursun məqsəd və vəzifələri	2	3
2	EUR OPMET təlimatının əsas məqsədi və tarixi.	2	3
3	OPMET məlumatlarının mübadilə qaydaları (EUR RODEX).	2	3
4	Müntəzəm və qeyri-müntəzəm OPMET məlumatları və onların yayımlanması. Rabitə vasitələri	2	3
5	Aerodrom üzrə müntəzəm, faktiki meteoroloji müşahidələr (METAR) və onların yayımlanması.	2	3
6	Aerodrom üzrə yayımlanan xüsusi meteorolji müşahidələr (SPECİ). Aerodrom üzrə xüsusi xədərdarlıqlar və onların yayımlanması.	2	3
7	Aerodrom üzrə yayımlanan xüsusi meteorolji müşahidələrin (SPECİ) mühüm kriteriyaları və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər.	2	3
8	Regional OPMET mərkəzlərinin məsuliyyəti və müvafiq prosedurlar. OPMET Regional Mərkəzi (ROC). Əsas regional OPMET mərkəzləri. Avropada fəaliyyətdə olan regional OPMET mərkəzləri və onların fəaliyyəti.	2	3
9	TAF hava proqnozlarının yayımlanması, mübadiləsi və müvafiq prosedurlar.	3	3
10	Aerodrom üzrə yayımlanan xəbərdarlıqlar, onların yayımlanması və beynəlxalq tələblər.	2	3
11	Aerodrom və külək sürüşmələri üzrə xəbərdarlıqlar (WS WRNG) və onların mübadiləsi.	2	3
12	İldırım fəaliyyəti ilə əlaqədar yayımlanan aerodrom xəbərdarlıqları və onların mübadiləsi	2	3
13	Aerodrom rayonunda atmosfer yağıntıları, dolu, dağ dalğaları, mənfi temperatur şəraiti ilə əlaqədar yayımlanan xəbərdarlıqlar və onların mübadiləsi	2	3
14	SİGMET məlumatları. SİGMET məlumatlarının yayımlanması və mübadiləsi.	2	3
15	SİGMET məlumatlarının növləri.	2	3
16	AİREP məlumatları və onların mübadiləsi.	2	3
17	Monitorinq keçirilməsi üçün test SİGMET operativ meteoroloji məlumatlarının yayımlanması və onlara qoyulan beynəlxalq tələblər.	2	3
18	AİRMET məlumatları. AİRMET məlumatlarının yayımlanması və müvafiq prosedurlar	2	2
19	GAMET zonal hava proqnozu və onların yayımlanmasına qoyulan tələblər. GAMET məlumatlarının məzmunu və müvafiq prosedurlar	2	2
20	OPMET məlumatlarının monitorinqi. OPMET məlumatlarının yayımlanması və mübadiləsi zamanı aşkar edilən uyğunsuzluqların və xətaların qeydiyyatı və verifikasiyası.	2	2
21	OPMET məlumatlarının yayımlanması və mübadiləsi üçün istifadə edilən avtomatik sistemlər	2	2
22	Uçuş sənədlərinin hazırlanmasında OPMET məlumatlarından istifadə və onlara qoyulan tələblər	2	1
	Cəmi	45	60

2.3.2. Məşğələ dərslərinin mövzuları və həcmi

№	Mövzunun adı	Auditor saatlar	MSİ (seminarlara hazırlıq)
1	Müntəzəm operativ meteoroloji məlumatlar və onların identifikatorları. Qeyri-müntəzəm operativ meteoroloji məlumatlar və onların identifikatorları. OPMET bülletenləri.	2	3
2	METAR- aerodrom üzrə müntəzəm faktiki meteoroloji kodun məzmunu.	2	3
3	RMK məlumat bloku. RMK vasitəsilə yayımlanan meteoroloji məlumatlar və onların məzmunu. Gecikən və ya səhv yayımlanan METAR məlumatlarının yenidən yayımlanma qaydaları.	2	3
4	SPECİ kodunun məzmunu və onun yayımlanmasına qoyulan beynəlxalq tələblər. Aviasiya üçün xüsusi təhlükəli hava təzahürlərinin təsnifatı.	2	2
	Kollokvium №1.	2	-
5	Meteoroloji element və hadisələrin TAF kodu vasitəsilə proqnozlaşdırılması. Gecikmiş və ya səhv yayımlanan TAF məlumatlarının yayımlanma qaydaları. Dəyişkənlik qrupları və onların müvafiq tətbiq edilmə qaydaları. TAF hava proqnozlarının ödənişliyinin qiymətləndirilməsi və verifikasiyası qaydası.	2	3
6	Meteoroloji element və hadisələrin ardıcıllığı və mövcud standartlar (SARPS). TAF aerodrom proqnozunun məzmunu, formatı.	2	3
7	Külək sürüşmələri ilə əlaqədar yayımlanan xəbərdarlıqlar və onların kodlaşması.	2	2
8	Aerodromda ildırım fəaliyyəti ilə bağlı yayımlanan xəbərdarlıqların kodlaşması.	2	3
	Kollokvium №2.	2	-
9	GAMET məlumatlarının məzmunu. GAMET zonal hava proqnozunun əsas hissələri. GAMET zonal hava proqnozunun birinci hissəsi. GAMET zonal hava proqnozunun ikinci hissəsi. GAMET məlumatlarının tərtibatı və yayımlanması zamanı istifadə edilən indekslər və ixtisarlar.	2	2
10	Vulkan külü buludları haqqında yayımlanan SİGMET məlumatları onlara qoyulan və beynəlxalq tələblər (WV). Tropik siklonlar haqqında yayımlanan SİGMET məlumatları onlara qoyulan və beynəlxalq tələblər (TC).	2	2
11	AİRMET məlumatlarının məzmunu. AİRMET məlumatlarının tərtibatı və yayımlanması zamanı istifadə edilən indekslər və ixtisarlar.	2	2
12	SİGMET məlumatlarının məzmunu. SİGMET məlumatlarının tərtibatı və yayımlanması zamanı istifadə edilən indekslər və ixtisarlar.	2	2
	Kollokvium №3.	2	-
	Cəmi	30	30

2.3.3. Magistrantin sərbəst işinin - referatinın mövzulari və həcmi

Fənn proqramında nəzərdə tutulmuş mövzuların mənimsənilməsini möhkəmləndirmək məqsədi ilə sərbəst iş - referat yerinə yetirilməlidir. Fənnin öyrənilməsi nəticəsində əldə olunan bilik və bacarıqlar magistr dissertasiyasının mövzusuna uyğun referatın hazırlanmasına köməklik məqsədini daşıyır.

Referatın həcmi, tərtibatı və qiymətləndirilməsinin meyarları sillabusda izah olunur.

Tələbəyə fənn üzrə semestr ərzində 1 referatın yerinə yetirilməsi üzrə tapşırıqlar verilir. Referatın tapşırıqları müxtəlif formada (mühazirə mövzuları üzrə problem və praktiki xarakterli tapşırıqlar, məsələ, misallar, sxemlərin və ya modellərin işlənilməsi, fənn üzrə hesablama cədvəlləri, qrafiki işlər və s.) ola bilər. Həmin tapşırıqlar fənni tədris edən müəllim tərəfindən müəyyənləşdirilir, kafedra iclasında müzakirə edilir.

Referat üzrə məqbullar fənni tədris edən müəllim tərəfindən auditor saatlardan kənar saatlarda keçirilir.

Referatın məqsədi mülki aviasiya uçuşlarının meteoroloji təminatı zamanı operativ praktikada istifadə edilən, o cümlədən, aerodrom üzrə təhlükəli meteoroloji hadisələr haqqında xəbərdarlıqların düzgün formatda mənimsənilməsi və tərtib edilməsi

Referatın nümunəvi məzmunu:

• 
  Aerodromda müntəzəm meteoroloji müşahidələrin aparılması metodologiyası;
  
• 
  Aerodromda qeyri-müntəzəm meteoroloji müşahidələrin aparılması metodologiyası;
  
• 
  Aerodrom üzrə hava proqnozlarının tərtib edilmə metodologiyası;
  
• 
  Uçuş marşrutları boyunca müşahidə edilən təhlükəli meteoroloji hadisələr haqqında operativ meteoroloji məlumatların tərtib edilmə metedologiyası;
  
• 
  Aşağı uçuş eşelonlarında müşahidə edilən təhlükəli meteoroloji hadisələr haqqında operativ meteoroloji məlumatların tərtib edilmə metedologiyası;
  

Referatın elmi-tədqiqat hissəsi:

• 
  Aerodromda müntəzəm meteoroloji müşahidələrin aparılması üçün müasir tövsiyə və standartların işlənməsi;
  
• 
  Aerodromda qeyri-müntəzəm meteoroloji müşahidələrin aparılması üçün müasir rəhbər isitnad sənədlərinin tələblərinin operativ praktikada tətbiqi;
  
• 
  Aerodrom üzrə hava proqnozlarının ödənişliyinin müəyyən edilməsi məqsədilə hesablamaların və yeni metodikaların işlənməsi;
  
• 
  Aerodrom zəbərdarlıqlarının tərtib edilməsi və onların hava gəmilərinin uçuş qrafiklərinə təsirlərinin öyrənilməsi;
  
• 
  Aşağı uçuş eşelonlarında müşahidə edilən təhlükəli meteoroloji hadisələrin helikopter uçuşlarına təsirinin araşdırılması;
  

Referatın tam həcmi 20-25 səhifə hesab-izahat yazıdan ibarətdir və nəticələri sonrakı tədris prosesində nəzərdə tutulan fənlər üzrə müxtəlif məsələlərin həllində istifadə olunur.


Referatın nümunəvi mövzuları

№	Mövzunun adı	Sİ (saat)
1	METAR (SPECI) məlumatlarının tərtib edilməsi və yayımlanmasına qoyulan beynəlxalq tələblər	5
2	Müntəzəm və qeyri-müntəzəm OPMET məlumatları və onların yayımlanması qaydaları	5
3	Külək və məhdud meteoroloji görünüş məsafəsinə dair tərtib edilən xəbərdarlıqların hazırlanması qaydaları	5
4	SİGMET məlumatının tərtibatı və yayımlanmasına qoyulan beynəlxalq tələblər	5
5	TAF aviasiya hava proqnozunun tərtib edilməsində beynəlxalq standart və tələblər	5
6	GAMET zonal hava proqnozu məlumatının tərtibat qaydaları və müvafiq standartlar	5
	Cəmi	30

3. Fənn üzrə tədris-metodiki materiallar və ədəbiyyat

3.1. Əyani və digər tədris-metodiki vəsaitlərin, metodiki materialların siyahısı

№	Adı	Mövzu planı üzrə mövzunun şifri	Miqdarı
1.	Slaydlar	1-22	Elektron
2.	Fənnin öyrənilməsinə dair metodiki göstərişlər	1-22	Elektron və çap nüsxəsi

Tövsiyə olunan ədəbiyyat

1) EUR ДАННЫХ ОРМЕТ. Руководство по управлению. Четвертое издание. 2010.

2) EUR Банк ОРМЕТ Руководство по управлению. Взаимодействие в управлении Документов. 2010.

3) EUR БЮЛЛЕТЕНЬ. Группа Управления. Порядок мониторинга данных ОРМЕТ. 2010.

4) Лещенко Г.П. Авиационная метеорология. Кировоград – 2009 г.

5) Метеорологическое Обеспечение Международной Аэронавигации. Приложение 3 к конвенции о международной гражданской авиации 2010 г.

6) Новые требования Приложения ИКАО в части, касающейся содержания сообщений SIGMET. 2007.

7) Руководство по авиационной метеорологии /Международная Организация Гражданской Авиации. Восьмое издание. 2008.

8) Гусейнов Н.Ш. Диспетчеру управления воздушным движением о лётчику о метеорологии. Баку, Ширваннешр, 1999.

9) Богаткин О.Г. Авиационные прогнозы погоды, Санкт-Петербург, 2007.

10) Сборник международный метеорологических авиационных кодов (METAR, SPECI, TAF)., Москва 1995.