GüveniLİRLİk mühendiSLİĞİ, Bİr sistemin güveniLİRLİK, bakim yapilabiLİRLİk ve kullanilabiLİRLİk giBİ ÖzellikleriNİ etkileyen tüm faktörleri İstatiSTİksel ve yönetimsel araçlar ile analiz ederek sistemin yeterliLİĞİNİ ve veriMLİLİĞİNİ



Yüklə 19 Kb.
tarix27.01.2018
ölçüsü19 Kb.
#40910

Güvenilirlik analizlerine

genel bakış



Serkan Erdural – SPAC Danışmanlık
GÜVENİLİRLİK MÜHENDİSLİĞİ, BİR SİSTEMİN GÜVENİLİRLİK, BAKIM YAPILABİLİRLİK VE KULLANILABİLİRLİK GİBİ ÖZELLİKLERİNİ ETKİLEYEN TÜM FAKTÖRLERİ İSTATİSTİKSEL VE YÖNETİMSEL ARAÇLAR İLE ANALİZ EDEREK SİSTEMİN YETERLİLİĞİNİ VE VERİMLİLİĞİNİ ARTTIRIR.
Özet

Güvenilirlik Analizleri (Reliability Analysis) ve Güvenilirlik Mühendisliği (Reliability Engineering) teknikleri başta Amerika ve Avrupa ülkeleri olmak üzere dünya'da kabul görmüş bir kavramdır. Bu tekniklerin Üretim sektörü başta olmak üzere inşaat, enerji, telekomünikasyon, medikal, savunma sektörleri gibi birçok sektörde çok geniş kullanım alanı vardır. Güvenilirlik analizleri, ürünün tasarım sürecinin başından müşteride kullanım süresinin sonuna kadar süre içindeki özelliklerini kontrol edebilmemizi sağlar. Bu analizler yardımıyla ürünlerin belli bir süre içindeki arızalanma olasılıkları, sistemlerin güvenilirlik endeksleri ve bakım optimizasyon çizelgeleri gibi bilgileri elde edebiliriz.

Güvenilirlik Analizlerinin geri planında çok fazla araç ve karmaşık algoritmalar vardır. Bu çalışmada bu karmaşık algoritmaların yerine genel hatlarıyla bu çeşitli analiz türlerinden bahsedeceğiz. Bu analizlerin altındaki araçların nasıl kullanılacağının yerine bu araçlar ile neler yapılabilir bize ne gibi faydalı olabilir gibi konuları üzerinde duracağız.

Giriş

Tarihin başlangıcından itibaren insanlar geleceği tahmin edebilmeyi arzulamışlardır. Kuşların uçuş yönü, yaprakların ağaçlardan düşüş şekli ve bunun gibi yöntemler ile bu arzularını gerçekleştirebilmek istemişlerdir. Malesef, günümüzün mühendisleri ürünlerinin “geleceğini” tahmin etmek için cadıların kristal kürelerine bakmaktan daha gerçekçi yöntemlere ihtiyaç duymaktalar. “Ömür verisi” analizleri ile güvenilirlik mühendisleri, parçaların, komponentlerin veya sistemlerin istenilen fonksiyonlarını istenilen zaman aralığında ve belirli çevre koşullarında hatasız olarak yerine getirme olasılığını ve yeterliliğini belirleyebilmektedirler.

Otomotiv, savunma, elektronik, beyaz eşya, enerji, havacılık başta olmak üzere birçok endüstriyel sektöründe ürün güvenilirliği çok önemli bir kavram haline gelmiştir. Bu sektörlerdeki dünya devi firmaların birçoğunun ürün ve süreçlerinde güvenilirlik uygulamalarını bir gereklilik haline getirmiş olduğunu görüyoruz.

• Üretici firmaların marka imajı

• Müşteri beklentilerinin artması

• Garanti maliyetlerini düşürebilmek ... gibi faktörler global dünya rekabetinde güvenilirlik unsurunu olmazsa olmaz unsurlardan biri olarak öne çıkmaktadır.



Neden Güvenilirlik?

Güvenilirlik denilince ilk önce hataların facialara neden olabileceği süreçlerdeki (Nükleer sızıntı, uçağın düşmesi, vs.) durumlar akla gelir. Fakat günlük kullandığımız ürünlerde oluşan hatalarda da belki binlerce kişinin hayatını kaybetmeyeceği ama firmalar için en çok kritik olan müşterinin memnuniyetinin kaybedilebileceği durumlar olabilir. (Mesela TV kumandasının bozulması.)

Günümüzün kullanıcıları geçmiştekilere göre giderek daha fazla ürün bilincine sahip olmaktadır ve bu kullanıcılar söz verildiği veya reklamı yapıldığı gibi güvenilir çalışmayan ürünlere tahammül etmeyecektir. Bir ürünün güvenilirliği ile ilgili müşteri memnuniyetsizliği üretici firma için büyük maliyetlere neden olabilir. Istatistiklere göre bir ürünün güvenilirliğinden memnun olan bir kullanıcı memnuniyetinden ortalama 8 kişiye bahsederken, memnun olmayan bir kişi ortalama 22 kişiye anlatmaktadır. Bu durum güvenilirliğin firmalar için önemini artırmaktadır.

Şekil-1 tüketicilerin otomobil alırken tercihlerini etkileyecek önemli faktörleri göstermektedir. Güvenilirlik faktörünün en önemli olduğunu bu tablodan görebiliyoruz. Güvenilirliğin önemini aşağıdaki maddelerle özetleyebiliriz:

• Günümüzün tüketicileri daha “akıllı” ve bilinçli

• Gelecekte ürünlerinin güvenilirliklerini kontrol edebilen şirketler sektörlerinde ayakta kalabilecek

• Güvenilirliği düşük olan ürünlerin firmalara bedeli çok ağır olabilir

Güvenilirlik Nedir?

Güvenilirliğin tanımı bir ürünün bir özelliğinin belirlenmiş durumlarda belirlenmiş sürelerde istenen bir fonksiyonunu yerine getirebilme yeterliliği ihtimalidir. Güvenilirlik Mühendisliği, bir sistemin güvenilirlik, bakım yapılabilirlik ve kullanılabilirlik gibi özelliklerini etkileyen tüm faktörleri istatiksel ve yönetimsel araçlar ile analiz ederek sistemin yeterliliğini ve verimliliğini arttırır.

En genel tanımı ile güvenilirlik mühendisliği programının amacı bir organizasyondaki ürünlerin güvenilirliğini sayısallaştırmak, test etmek ve raporlamaktır.

Güvenilirlik çalışmalarında aşağıdaki sorular için cevap aranır:

• Ürünün beklenen ömrü ne kadardır?

• Gelecek yıl kaç tane iade/arıza bekliyoruz?

• Bu ürünü geliştirip teknik destek vermek bize ne kadara malolur?

• Bu ürünü daha uygun maliyetli yapabilir miyiz?

Güvenilirlik analizlerinde bizim için ürünün hata yapma oranı (failure rate) davranışı oldukça önemlidir. Çoğu ürün ömrünün başında yüksek hata yapma oranına sahipken bu oran zaman geçtikçe belli bir seviyeye kadar sürekli azalış trendi gösterir. Bu noktadan sonra ürünün kullanım ömrü boyunca hata yapma oranı sabit bir noktada ilerler ve bu durum ürün yaşlanma dönemine (wear-out) ulaşana kadar devam eder. Yaşlanma döneminde ürünün kullanım ömrü dolmuştur ve dolaysıyla hata yapma oranı sürekli artar. Bu durum ideal şartlarda Küvet eğrisi (Bath-tub curve) ile ifade edilir. (Şekil-2) Çoğu ürün için durum bu eğri tam bu şekilde olmasa da, küvet eğrisine uyar.

Her organizasyon hangi bakım programının ne zaman uygulanacağının belirlenmesi sorunu ile karşılaşmaktadır. Güvenilirlik metodolojilerini kullanarak, sistemin çalışma zamanını maksimuma çıkaracak ve toplam masrafları minimuma düşürecek fırsatlar tanımlanabilir. Bu durum ürünün küvet eğrisine bakılarak da belirlenebilir. Genellikle ürün ya da komponentin kullanım ömrünün sonu ve yaşlanmaya başladığı nokta optimum bakım noktası seçilebilir. Böylece Önleyici Bakım (Preventive Maintenance) adı verilen bir yöntemle hatalar oluşmadan uygun bakım noktaları belirleyerek oluşabilecek hatalar engellenebilir. Şekil-3 Önleyici bakım ile küvet eğrisi ilişkisini göstermektedir. Bu durum tabiki tamir edilebilir sistemler için geçerlidir.



Güvenilmezlik Maliyeti

Güvenilmezlik (Unreliability) maliyetleri bazı durumlarda çok şaşırtıcı boyutlara ulaşabiliyor. Aşağıdaki örneklerle güvenilmezlik maliyetini daha net olarak açıklayabiliriz.

SUV Montaj Hattı: Üç büyük Amerikan otomobil şirketi ürettikleri SUV (arazi aracı) başına ortalama $4,300 kar etmektedirler. Her montaj hattı çalışır durumdayken saatte ortalama 60 SUV üretmekte ve saatte ortalama $260,000 kar etmektedir. Eğer bir montaj hattı durursa ek maliyetler oluşur. Montaj hattı %75 kullanılabilirlik (availability) seviyesi altında çalışmaktadır. Hat başına “unreliability” maliyeti vardiya başına $500,000'ı geçmektedir. Günde üç vardiya olduğu düşünülürse bu rakam günde $1,500,000'ın üzerindedir. Güvenilirlik Analizleri ile sistemin kullanılabilirliğini etkileyen parçalar bulunarak iyileştirmelerle bu maliyetler düşürülebilir.

Petrokimya Endüstrisi: Petrokimya endüstrisinde pompa arızalarının yıllık maliyeti tamir başına ortalama $8000. Tipik bir pompa için ortalama arızalanma süresi 18 aydır. Tek bir rafineriyi düşünürsek sadece tamir masrafları milyonlarca dolardır. Güvenilirlik ve Arıza Azaltma programı ile arızalar %30 oranında azaltılabilmiştir.

Güvenilirlik metodolojisinin bilimsel ve ileri teknik seviyesinde olması ile beraber, düzenli uygulamaları, analizleri ve aktiviteleri organizasyonun finansal performansını doğrudan etkiler. Resmin tümüne baktığımızda bildiğiniz üzere doğru finansal veriler, raporlar ve tahminler olmadan bir şirketi yönetemezsiniz. Güvenilirlik bu kazanç/maliyet ikilisinin bir parçası olduğuna göre, güvenilirlik verileri, düzenli analizler, raporlar ve güvenilirlik tahminleri de bu oyunun bir parçası olamaz mı?

Ürün güvenilirliği ile işin diğer tarafları olan ürünün pazara sunuş zamanı (time-to-market), üretim maliyetleri, satışlar, ürün özellikleri ve müşteri memnuniyeti gibi konular arasında oldukça önemli bir ilişki vardır. Bu özelliklerin hepsi bir denge oluşturur ve firmanın ve ürünlerin başarısı için bu dengenin iyi oluşturulması gereklidir.



(Makalenin tamamını görselleri ile beraber basılı nüshada bulabilirsiniz.)
Yüklə 19 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin