Umid hamroyev



Yüklə 0,65 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/49
tarix18.04.2022
ölçüsü0,65 Mb.
#115364
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   49
2 5402244426510633284



Umid Hamroyev 

@Ona_tili_va_adabiyot_N1 



 

 

UMID HAMROYEV 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Shofirkon-2020 

10-SINF ADABIYOT FANIDAN 

MAVZULASHTIRILGAN 

SAVOL-JAVOBLAR 

TO‘PLAMI 

(metodik qo‘llanma) 




Umid Hamroyev 

@Ona_tili_va_adabiyot_N1 



 

 

 

 

 

 

 

 

 


Umid Hamroyev 

@Ona_tili_va_adabiyot_N1 



MUMTOZ ADAВIYOTNING ASOSIY XUSUSIYATLARI 

1. 


Mumtoz she'rda ma'shuqa (sevgili) bilan bog'liq eng ko'p qo'llaniladigan 

tashbehlar:  

 

 

Inson a’zolari  



O’xshatishlar  

1. 


 bо’y  

sarv daraxti;  

2. 

 Soch 


sunbul, mushk;  

3. 


 Qosh 

yоy; 


4. 

 Kiprik 


o'q; 

5. 


 g'amza 

qilich, xanjar; 

6. 

 Tishlar 



inju; 

7. 


 Lab 

la'l, оbi hayot 

2. 

Mumtoz adabiyotimizda she'riyat asosiy o'rin egallagan bo'lsada, nasrda ham 



asarlar yozilgan. Ular tarixiy, didaktik, diniy, tasavvufiy mazmunga ega.  

3. 


Asarlar mavzulariga qarab tazkira, pandnoma, sayohatnoma kabi nomlar bilan 

ataladi.  

4. 

Mumtoz she'riyatning asosiy janrlari: qasida, g'azal, mustahzod, masnaviy, 



tarkibband, ruboiy, tuyuq, fard, sharqi (qo'shiq)lardir.  

 

1. 

Aruz vazni. "Aruz" so'zi arabchada "ustun" ma'nosini anglatadi. Arabistonda 

"Aruz" deb ataladigan vodiy bor ekan. Vazn nomi ana shundan olingan degan 

qarashlar bor.  

2. 

Aruz vazni arab, fors vа turk adabiyotlarida hijolarning uzun-qisqaligi vа 

ochiq-yopiqligiga asoslangan she'riy vazndir 

3. 

Ochiq hijo deb bir qisqa unlidan yо bir undosh bilan bir qisqa unlidan iborat 

hijolarga aytiladi vа (v) belgisi bilan ifodalanadi.  

4. 

Yopiq bo'g'in deyilganda: о, е, о' kabi cho'ziq unlilar oq, o'q, осh kabi bir unli 

bir undoshdan, bо, lo kabi bir undosh vа bir cho'ziq unlidan, qol, kel, sen kabi 

undosh, unli vа undoshdan tuzilgan hijolar ko'zda tutiladi vа bular (-) belgisi bilan 

ifodalanadi.  

5. 

Arabcha vа forschadagi оb, ro'y vа dard kabi hijolar bir yopiq, bir ochiq, ya'ni 

bir yarim hijo qiymatida bо'lib, (~) belgisi bilan ifodalanadi. Misra oxiridagi hijolar 

doimo yopiq bo'g'in sanaladi.  



6. 

Mumtoz she'rni to'g'ri o'qimoq vа vaznini to'g'ri topmoq uchun quyidagi 

jihatlarga diqqat etmoq kerak:  

A) 


Vasl (yetishish): undosh bilan tugagan so'zdan so'ng unli bilan boshlanadigan 

so'z kelganida, oldingi undoshning keyingi unliga qo'shib olinishi. Masalan:  

Qo'yung, yig'lay |ki ushbu kun| sevar yorim| dinayrildim Ogahiy 

 

V- --|v-- -|v---|v— 



B)  Imola (cho'zish): aruz qolipiga tushirmoq uchun qisqa hijoning uzun o'qilishi. 

Masalan: 

Rubobim to|ri ikkidur: biri quvnoq,| biri mahzun  

v - - - |y - - - |v - - - |v - -  

Erkin Vohidov 



Umid Hamroyev 

@Ona_tili_va_adabiyot_N1 

C) 

Zihof (qisqartirish): vazn talabi bilan uzun hijoning qisqa yoki o’ta uzun vа 



qisqa hijoning uzun o'qilishi: 

Zero, o'zga| xayolindan | bezoram  

v---|v---|v- 

Вir ajab nur | kim gunash par | vonasi  

-v--|-v- -|-v 

 

Sulaymon Chalabiy 



D) 

Mad (qattiq cho'zish): ikki yopiq hijo 

orasida bir ochiq hijo zarurati tug'ilganida, undosh bilan tugagan hijoning so'nggi 

tovushi hisobiga yarim hijo orttirmoqdir. Masalan: 

  Yоy, yuz ming | voykim dil| dordin аy | rilmisham         Fuzuliy 

 

- v - |-v -|-v-|-v 



10 sinf adabiyot ma’lumotnoma  

1 mavzu adabiyot ma’naviy yuksaltirish vositasi  

1. 

Sen bu kun sinfda shod yurak bilan  Sinov navbatini kutib turasan.  A’lo 



mamlakatning a’lo farzandi,  Bilib qo‘yki, seni Vatan kutadi!      G‘afur G‘ulom

 

“Bilib qo‘yki, seni Vatan kutadi!”she’ridan.  



2. 

U kishilarga, xususan, yoshlarga olam va odamlarga bog‘liq hodisalar 

mohiyatini anglash, insonga xos tuyg‘ularning rangin qirralarini his etish, insoniy 

fazilatlar va nuqsonlar mohiyati haqida o‘ylash imkonini beradi. Badiiy adabiyot  

3. 

Adabiyot qadim zamonlardan hozirga qadar «jamiyat», «ma’naviyat», 




Yüklə 0,65 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   49




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin