yenilenebiLİr enerji kaynaklari rüZGÂr enerjiSİ 4

İÇİNDEKİLER

1. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI 3

1.1.RÜZGÂR ENERJİSİ 4

1.2.RÜZGÂR TÜRBİNİ 4

1.2.1.PERVANE KANATLARI 5

1.2.2. ŞAFT 5

1.2.3. JENERATÖR (ÜRETEÇ) 5

2.PLANLAMA ALANININ KONUMU 7

2.1.PLANLAMA ALANININ YERİ 7

2.2.PLANLAMA ALANI MÜLKİYET YAPISI 8

2.3.SOSYAL-EKONOMİK VE İDARİ YAPISI 8

2.4.PLANLAMA ALANI ULAŞIM 9

2.5.KORUMA ALANLARI: 11

2.6.PLANLAMA ALANI PLAN DURUMU 11

2.7.TEKNİK BİLGİLER 12

2.8.HALİHAZIR 12

3.PLANLAMA KARARLARI: 13

TABLOLAR

ŞEKİLLER

1. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Şekil : Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Yenilenebilir Enerji; sürekli devam eden doğal süreçlerdeki var olan enerji akışından elde edilen enerjidir. Bu kaynaklar güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, jeotermal enerji, hidrolik enerjisi, biyokütle enerjisi ve hidrojen enerjisi olarak sıralanabilir.
Günümüzde elektrik üretiminde ağırlıklı olarak fosil yakıtların kullanılıyor olması ve bu yakıtların gerek tükenebilir konumda bulunması, gerekse çevreye verdikleri zararlar nedeniyle alternatif bir enerji kaynağının kullanılması zorunluluğunu ortaya koymuştur. Rüzgâr türbinleri CO₂ emisyonu azaltımında son derece önemlidir.

Ülke olarak; sanayileşme ve ekonomik kalkınma ile birlikte yeni ve alternatif enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaşması hem nispeten çevre kirliliği hem de ekonomik gereklilik ve dışarıya bağlı enerji üretim metodlarının ağırlığının azaltılması hususlarını beraberinde getirmektedir. Bu kapsamda alternatif ve temiz enerji üretim yöntemlerinden

RES (Rüzgâr Enerji Santralleri) de ön plana çıkmaktadır. Enerji üretiminin doğal kaynak israfına yol açmadan karşılanabildiği RES tesisleri son yıllarda ülkemizde hızla yaygınlaşma belirtileri göstermektedir.

1. RÜZGÂR ENERJİSİ

Rüzgâr enerjisi; doğal, yenilenebilir, temiz ve sonsuz bir güç olup kaynağı güneştir. Güneşin dünyaya gönderdiği enerjinin %1-2 gibi küçük bir miktarı Rüzgâr enerjisine dönüşmektedir. Güneşin, yer yüzeyini ve atmosferi homojen ısıtmamasının bir sonucu olarak ortaya çıkan sıcaklık ve basınç farkından dolayı hava akımı oluşur. Bir hava kütlesi mevcut durumundan daha fazla ısınırsa atmosferin yukarısına doğru yükselir ve bu hava kütlesinin yükselmesiyle boşalan yere, aynı hacimdeki soğuk hava kütlesi yerleşir. Bu hava kütlelerinin yer değiştirmelerine Rüzgâr adı verilmektedir. Diğer bir ifadeyle Rüzgâr; birbirine komşu bulunan iki basınç bölgesi arasındaki basınç farklarından dolayı meydana gelen ve yüksek basınç merkezinden alçak basınç merkezine doğru hareket eden hava akımıdır. Rüzgârlar yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına akarken; dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesi, yüzey sürtünmeleri, yerel ısı yayılımı, Rüzgâr önündeki farklı atmosferik olaylar ve arazinin topografik yapısı gibi nedenlerden dolayı şekillenir. Rüzgârın özellikleri, yerel coğrafi farklılıklar ve yeryüzünün homojen olmayan ısınmasına bağlı olarak, zamansal ve yöresel değişiklik gösterir. Rüzgâr hız ve yön olmak üzere iki parametre ile ifade edilir. Rüzgâr hızı yükseklikle artar ve teorik gücü de hızının küpü ile orantılı olarak değişir.
Rüzgâr enerjisi uygulamalarının üstünlükleri şöyle sıralanabilir;
1. Atmosferde bol ve serbest olarak bulunur.

2. Yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağıdır, çevre dostudur.

3. Kaynağı güvenilirdir, tükenme ve zamanla fiyatının artma riski yoktur.

4. Maliyeti günümüz güç santralleriyle rekabet edebilecek düzeye gelmiştir.

5. Bakım ve işletme maliyetleri düşüktür.

6. İstihdam yaratır.

7. Hammaddesi tamamıyla yerlidir, dışa bağımlılık yaratmaz.

8. Teknolojisinin tesisi ve işletilmesi göreceli olarak basittir.

9. İşletmeye alınması kısa bir sürede gerçekleşebilir.

2. RÜZGÂR TÜRBİNİ

Rüzgâr türbinleri, Rüzgâr enerji santrallerinin ana yapı elemanı olup hareket halindeki havanın kinetik enerjisini öncelikle mekanik enerjiye ve sonrasında elektrik enerjisine dönüştüren makinelerdir. Rüzgâr türbinleri dönüş eksenlerinin doğrultusuna göre yatay eksenli veya düşey eksenli olarak imal edilirler. Bu tiplerden en fazla kullanılanı yatay eksenli Rüzgâr türbinleridir. Yatay eksenli Rüzgâr türbinleri, dönme eksenleri Rüzgâr yönüne paralel ve kanatları ise Rüzgâr yönüne dik vaziyette çalışırlar. Bu tip Rüzgâr türbinleri bir, iki, üç veya çok kanatlı yapılmaktadır. Yatay eksenli Rüzgâr türbinleri; Rüzgârın kuleyi yalamadan rotora çarpması durumunda ileri yada önden Rüzgârlı (up-wind), önce kuleye dokunup sonra rotora gelmesi koşulunda geri yada arkadan Rüzgârlı (down-wind) türbin adını alırlar. Düşey eksenli Rüzgâr türbinlerinin eksenleri Rüzgâr yönüne dik ve düşey olup kanatları da düşey vaziyettedir. Düşey eksenli Rüzgâr türbinlerinde Rüzgârın esme yönü değiştiği zaman yatay eksenli Rüzgâr türbinlerinde olduğu gibi herhangi bir pozisyon değiştirmesi olmaz. Elektrik üretim amaçlı şebeke bağlantılı modern Rüzgâr türbinleri çoğunlukla 3 kanatlı, yatay eksenli ve up-wind türü Rüzgâr türbinleridir.

En basit anlamda bir Rüzgâr türbini 3 bölümden oluşur.

1. PERVANE KANATLARI

Rüzgâr estiği zaman pervanenin kanatlarına çarparak onu döndürmeye başlar. Bu sayede Rüzgâr enerjisi ile kinetik(hareket) enerji elde edilmiş olur. Pervaneler Rüzgâr estiğinde aynı yönde dönecek şekilde tasarlanmışlardır.

2. ŞAFT

Pervanelerin dönmesiyle ona bağlı olan şaft da dönmeye başlar. Şaftın dönmesiyle de motor içinde hareket oluşur ve motorun çıkışında elektrik enerjisi sağlanmış olur.

3. JENERATÖR (ÜRETEÇ)

Oldukça basit bir çalışma yöntemi vardır. Elektromanyetik indüksiyon ile elektrik enerjisi üretilmiş olur. Küçük oyuncak arabalardaki elektrik motoruna benzer bir sistemdir. İçinde mıknatıslar bulunur. Bu mıknatısların ortasında da ince tellerle sarılmış bir bölüm bulunur. Pervane şaftı döndürdüğü zaman motor içindeki bu sarım bölgesi, etrafındaki mıknatısların ortasında dönmeye başlar. Bunun sonucunda da alternatif akım (AC) oluşur.

Günümüzde kullanılan Rüzgâr türbinleri, tarlalarda kullanılan yel değirmenlerinden daha karmaşık bir yapıdadır. Ülkemizde yel değirmenleri pek yaygın kullanılmaz.

Şekil : Yatay Eksenli Rüzgâr Türbini

Dönme ekseni yere paralel olarak tasarlanmıştır. Bir elektrik motoru yardımıyla Rüzgâr yönüne göre pervanenin yönü ayarlanabilmektedir. Yapısal olarak bir elektrik motorundan farklı değildir. Verimli olarak çalışabilmesi için deniz seviyesinden yaklaşık 80 metre yüksekte olması gereklidir.

1.Rotor: Rüzgârın kinetik enerjisini mekanik enerjiye çevirir.

2.Dişli Çark: Rotor'un dönme hızını arttırır.

3.Jeneratör: Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir.

4.Fren: Türbini yavaşlatır ve durdurur.

5.Yönlendirici: Rüzgâr doğrultusuna göre türbini yönlendirir.

6.Transformatör: Generatör voltajını şebeke voltajına yükseltir.

7. Kule: Türbini taşır.


Düşey ekseni yere dik olacak şekilde tasarlanmıştır. Daima Rüzgârın geleceği yöne göre ayarlanır. Yatay ekseninin Rüzgâra göre ayarlanmasına gerek yoktur. Genelde ilk hareket olarak elektrik motoruna ihtiyaç duymaktadır. Türbin yardımcı tellerle ekseninden sabitlenmiştir.

2. PLANLAMA ALANININ KONUMU

   1. PLANLAMA ALANININ YERİ

Planlamaya konu olan alan, Muğla İli, Menteşe (Merkez) İlçesi’nde yer almaktadır. Alan Muğla, Yılanlı, Yatağan Orman İşletme Müdürlükleri ve Muğla, Şenyayla, Menteşeçayı Orman İşletme Şeflikleri sınırları dâhilindedir. Muğla Orman Bölge Müdürlüğü İzin ve İrtifak Şube Müdürlüğü'nden Gökzirve Enerji A.Ş. Adına 542.023,33 m² 'lik sahaya 09.12.2018 tarihine kadar ön izin belgesi tanzim edilmiştir.

Şekil : Proje Alanı Uydu Görüntüsü

Planlama alanı 37°,12' Kuzey, 28°,21' Doğu koordinatlarında bulunan Muğla İl’inde yer almaktadır. Muğla İli Türkiye'nin güneybatısında yer almakta olup, hem Ege Denizi hem de Akdeniz'e kıyısı bulunmaktadır. Söz konusu planlama alanı, Muğla İline bağlı Menteşe İlçesi sınırları dâhilindedir.

Planlama alanına, Muğla ili merkezinden kuzey istikametinde, Muğla Fethiye Yolu üzerinden Kozağaç Mahallesi yönüne saparak kuzey doğu yönünde ilerleyerek ulaşmak mümkündür. Planlama alanı Muğla il merkezine yaklaşık 60 km mesafede yer almaktadır. Söz konusu planlama alanının kuzeyinde Menteşe Mahallesi, doğusunda Yeşilyurt Mahallesi, güneyinde ise Muğla il merkezi yer almaktadır.
Söz konusu alanda yapılaşma olmamış, Yılanlı, Yatağan ve Muğla Orman Müdürlükleri'ne ait sarp, dik yamaçlı, dağlık alanlardır.
Planlama Alanının coğrafik yapısı, Muğla ili genel özelliklerini yansıtmaktadır. Bu özellikler; dağların kıyıya dik uzandığı, bazı bölümlerde dağların kıyıya yatay olduğu, Ege ile Akdeniz Bölgelerinin özelliklerinin ikisini de taşıyan, bir anlamda geçiş bölgesi konumda olan yerleşme tipidir. Yazların kurak ve sıcak, kışların ılık ve yağışlı geçtiği bölgede, 800 m üzerinde kışları kar yağışları da görülür. Bahse konu planlama alanının dağlık yapısı, taşlık oluşumlarını tetiklemiştir. Bu taşlar, karasal çökel kaya özelliğinden oluşan kireçtaşları ve dolamitlerdir.

2. PLANLAMA ALANI MÜLKİYET YAPISI

Planlamaya konu olan alan, Muğla İli, Menteşe İlçesinde yer almaktadır. Planlama alanının mülkiyeti; Yılanlı, Yatağan ve Muğla Orman İşletme Müdürlükleri'ne ait orman arazisi olup, Rüzgâr Enerji Santrali amaçlı, imar planı yapılacaktır. Rüzgâr Enerji Santrali'nin ön izin alanı 54,1 ha'lık alanı kapsamakta olup; planlanacak alan 40,85 ha'dır.

3. SOSYAL-EKONOMİK VE İDARİ YAPISI

Muğla İli geçmiş dönemlerde Karya Uygarlığı'nın önemli yerleşmelerinden birisiydi. Sonrasında birçok uygarlık, imparatorluk ve devletlere de ev sahipliği yapmış, bu geçmişin kalıntılarını ve sosyal etkisini barındırmaktadır. Rum ve Osmanlı mimarisi ile yapılmış yapıların korunması, Yörük kültürünün yaşatılması ve bunların entegrasyonu Muğla için önem kazanmıştır. Bu kültürel değerlerin ekonomiye dönüşmesi ve Muğla İl genelinin hem Akdeniz'e hem de Ege Denizi'ne kıyısı olması turizm sektörünün gelişmesini sağlamıştır. Ayrıca verimli tarım topraklarının bulunması, topraklarının yüzde %60'a yakının Ormanlık olması ve denize kıyısı olmasından dolayı tarım ve hayvancılıkta gelişmiştir. Özellikle balıkçılık ve arıcılık önemli hayvancılık gelirlerini oluşturur.

Planlama alanının bulunduğu Menteşe İlçesi ise Muğla il geneli özelliklerinden farklı olarak hizmet sektörü gelişmiştir. İl merkezi konumunda yer alan Menteşe, kamu kurumları ve eğitim imkanlarından kaynaklı hizmet sektörü diğer sektörlere göre daha baskındır.

Şekil : Türkiye İl Sınırları İçerisinde Muğla İl Sınırı

Planlamaya konu olan alan, 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Teşkilat ve

Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve 648 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnameler gereği planlama ve inşaat izinleri bakımından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın yetki ve sorumluluğundadır.

Şekil : Muğla İlçe ve Belediye Sınırları

4. PLANLAMA ALANI ULAŞIM

Planlama alanı ülke ulaşım sistemi açısından karayolu, denizyolu ve havayolu ile ulaşım yapılabilecek bir coğrafi özelliğe sahiptir. Muğla ilinde bulunan iki havaalanından, Milas- Bodrum Havaalanına yaklaşık 64 km uzaklığında, Dalaman Havaalanına ise yaklaşık 73 km uzaklıktadır. Demiryolu ile ulaşım ise yoktur.

Bahse konu planlama alanı Menteşe İlçesine 10 km uzaklıkta, Muğla İl’inin önemli yerleşmeleri olan Bodrum'a 87 km, Fethiye'ye ise 95 km uzaklıktadır. Söz konusu planlama alanının Türkiye'nin başkenti olan Ankara'ya uzaklığı 460 km, ülkemizin en büyük kenti İstanbul'a 410 km ve Ege Bölgesi'nin önemli kenti İzmir'e ise 170 km uzaklıktadır.

Şekil : Planlama Alanı Türkiye Ulaşım Alanı İçinde Yeri




Şekil : Planlama Alanı Bölge Ulaşım Alanı İçerisinde Yeri







Şekil : Planlama Alanı Çevresi Enerji Tesisleri

- Planlama Alanının Ve Yakın Çevresindeki Enerji Santralleri

Muğla il sınırları içerisinde lisanslı 6 tane Rüzgâr Enerji Santrali bulunmaktadır.

5. KORUMA ALANLARI:

Planlama alanında 2863/3386 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına giren bir buluntuya rastlanmamıştır. Alan, herhangi bir SİT alanı kapsamı içinde değildir. Özel Çevre Koruma Bölgesi, Milli Park ve Sulak Alanlar kapsamına girmemektedir. Bu yönde alınmış herhangi bir karar da bulunmamaktadır.

6. PLANLAMA ALANI PLAN DURUMU

Gökzirve Rüzgâr Enerji Santrali yeri 1/100 000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Çevre Düzeni Planı Revizyonunda ise yaklaşık olarak ‘Orman Alanı’ kullanımında yer almaktadır.

Şekil : Planlama Alanı 1/100000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Üzerindeki Yeri

7. TEKNİK BİLGİLER

Rüzgâr santrallerinin genel olarak çalışma prensibi; Rüzgâr türbinleri diğer türbinler gibi lineer olarak hareket eden akışkanın (hava) hareketini rotasyonel (tekrarlanan döngü, hareket) harekete dönüştürmektedir. Rüzgârın kinetik enerjisini rotasyonel mekanik enerjiye çevrilmektedir. Elde edilen bu mekanik enerji türbin içindeki alternatör vasıtası ile elektrik enerjisine çevrilmektedir. Bir Rüzgâr santralinde bütün türbinlerin ürettiği enerji tek bir noktaya iletilir (şalt tesisi) oradan da gerilimi ayarlanarak şebekeye verilir.

Bu İmar Planı kapsamında 7 adet Rüzgâr türbini ve 1 adet şalt sahası planlanmaktadır.

Tablo : Gökzirve Rüzgâr Enerji Santrali Projesi Türbin Koordinatları

Türbin No	UTM Koordinatı (6 derece)		Türbin Gücü(MW)	Türbin Rotor Göbek Yüksekliği (m)	Türbin Kanat Çapı(m)
	Doğu	Kuzey
T1	624108.98	4130543.02	3.6	80	131
T2	624574.60	4130629.60	3.6	80	131
T3	625666.58	4130257.83	3.6	80	131
T4	626122.04	4130297.75	3.6	80	131
T5	626671.50	4130429.55	3.6	80	131
T6	627062.71	4130385.65	3.6	80	131
T7	627466.14	4130274.14	3.6	80	131

8. HALİHAZIR

Muğla ili, Menteşe ilçesi sınırları içerisinde “Rüzgâr Enerji Santrali” amaçlı 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı; Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından onaylanan N20-B-18-B-3-C, N20-B-18-B-3-D, N20-B-18-B-4-C, N20-B-18-C-2-B, N20-B-18-C-2-C, N20-B-18-C-3-B, N20-B-18-C-3-C, N20-B-19-C-3-A, N20-B-19-C-4-A, N20-B-19-C-4-B, N20-B-19-D-1-A, N20-B-19-D-1-C, N20-B-19-D-1-D, N20-B-19-D-3-A, N20-B-19-D-3-B, N20-B-19-D-4-A, N20-B-19-D-4-B halihazır harita paftaları içerisinde kalan, toplam 40,85 ha büyüklüğündeki alandır.

3. PLANLAMA KARARLARI:

Bahse konu planlama alanında ''Rüzgâr Enerji Santrali'' amaçlı 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı hazırlanmıştır.

Söz konusu alanın gerek 1/100000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Çevre Düzeni Plan kararları ve gerekse ilgili kurum görüşleri bu alanda “Rüzgâr Enerji Santrali” fonksiyon kararı için uygun bir zemin oluşturması söz konusu plana öncülük etmiştir.

1/100000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Çevre Düzeni Plan hükümlerinden, 8.9.4 nolu plan hükmünde; ''Planlama bölgesi bütününde, hangi kullanımda kaldığına bakılmaksızın, orman mülkiyetinde olan ve Orman Genel Müdürlüğü'nce tahsisi yapılan alanlar, gerekli izinler ve T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı'nın görüşünün alınması kaydı ile 1/100000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği 'ne gerek kalmaksızın, tahsis süresi dahilinde tahsis amacına uygun olarak kullanılabilir.'' denilmekte olup ve 8.30.1 plan hükmünde; ''Enerji üretim alanlarında ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan izinler ve/veya Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca verilecek lisans kapsamında, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı'nın uygun görüşünün alınması kaydı ile 1/100000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği ‘ne gerek kalmaksızın, imar planlarının ilgili kurum ve kuruluş görüşleri doğrultusunda, ilgili idaresince onaylanmasını müteakip uygulamaya geçilir. Onaylı imar planları, sayısal ortamda, bilgi için bakanlığa gönderilir.'' denilmektedir. Bu hükümler doğrultusunda ''Rüzgâr Enerji Santrali'' amaçlı imar planı hazırlanmıştır.

Gökzirve Enerji A.Ş.’ ye ait her biri 3,6 MWe (MWm) gücünde, toplam kapasitesi de yaklaşık 25.2 MWe (MWm) gücünde olan 7 adet Rüzgâr türbini ve Şalt Sahası planlanmıştır.

Gökzirve Enerji Anonim Şirketi’ne, Muğla İli, Merkez, Yatağan, Kavaklıdere ilçelerinde kurulması planlanan Gökzirve RES üretim tesisinin yatırımına başlanabilmesi için gerekli onay, izin, ruhsat ve benzerlerinin alınabilmesi amacıyla 09/06/2016 tarihinden itibaren 30 ay süreyle, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 09/06/2016 tarihli ve 6318-11 sayılı kararı ile verilmiştir.

Gökzirve Rüzgâr Enerji Santrali Projesi ile planlama alanında 7 adet Rüzgâr türbini ve şalt sahası yapılması planlanmaktadır. Üretilecek olan Rüzgâr türbinleri kurulu gücü 3,6 MW’lık türbinler olmak üzere tesis toplam kurulu gücü 25,2 MW olarak öngörülmüştür. Tesiste Rüzgâr türbinleri vasıtasıyla yılda 88.200.000,00 kWh enerji üretilerek şalt trafo merkezinde toplanacaktır. Türbinler arası bağlantı yolları 10 metrelik taşıt yolları olacak şekilde önerilmiştir.

Rüzgâr enerji santral alanı (Direk yerleri ve trafo) olarak planlanan alanda yapılaşma koşulları Emsal (E):0.10 olup, direkler için yükseklik değeri kurulacak tesisin teknolojik özelliğinin gerektirdiği kadar, trafo binaları için ise Yençok: 7.50 metre olacak şekilde önerilmiştir. Hazırlanacak mimari vaziyet planında trafoların yerleri belirlenecektir Rüzgâr enerji santrali içinde inşa edilecek şalt sahası için Emsal E = 0.40 olup; yükseklik değeri kurulacak tesisin teknolojik özelliğinin gerektirdiği kadar, idari ve sosyal tesisler için ise Yençok:6.50 metre ve 2 kat olacaktır. Şalt sahası içerisinde şalt merkezi ve şalt kontrol binası ile beraber idari ve sosyal bina, lojman, bekçi kulübesi, güvenlik v.b. tesisler de inşa edilebilecektir.

Tablo : Alan Dağılım Tablosu

KULLANIM	PLANLAMA ALANI
	ADET	ALAN (M²)	ORAN (%)
ŞALT SAHASI	1	10418.074	2.54
TÜRBİN ALANI	7	144049.486	35.25
YOLLAR	-	254129.31	62.19
TOPLAM	-	408596.873	100