ZfWT
Vol 14, No.1 (2022) 45‐52 //
DOI: 10.46291/ZfWT/140104
45
ÇAĞDAŞ TÜRK DİLLERİNDE TÜREMİŞ SÖZCÜKLERİN
İNCELENMESİ
ANALYSİS OF DERİVED WORDS İN CONTEMPORARY TURKİC
LANGUAGES
Gatibe MAHMUDOVA
*
Özet:
Türk dillerinde morfolojik
yöntemle sözcük türetme tarihi, kelimenin
araştırma tarihi ile başlar. Antik Yunan dilbilim okullarında bu konudaki tartışmalar
bir adım daha ileri götürülerek dilin yapısı hakkında görüşler dile getirilmiş ve
dilin
amaçları etrafında söylemler geliştirilmiştir. Hatta tartışmalar
öyle bir noktaya
gelişmiş ki, başta Platon ve Aristoteles olmak üzere bazı Yunan düşünürleri, dilin
kökeni, kelimeler ve onların temsil ettikleri kavramlar arasında ilişkisi konusunda
görüşlerini dile getirmiş ve konuyla ilgili felsefi tartışmalara başlamışlardır. Daha
felsefi bir bağlamda ele alınan
sözcük olgusu, Ferdinand de Saussure ile farklı bir
düzlemde, değişik dil içi tutumlar çevresinde değerlendirilmişdir. Bundan sonra
çağdaş yaklaşımda dilbilimsel ve daha dar anlamda sözlükbilimsel çalışmalar
başlatılmıştır.
Türkçe sözlüklerde kelime, “anlamlı bir ses veya seslerin birleşimi
olarak tanımlanmaktadır. Kaynaklarda kelime bir anlamı veya dilbilgisi işlevi olan ve
tek başına işlenen tek bir ses veya ses grubu olarak açıklanır. Araştırmalarda
kelimeler
anlam ve hece bakımından “bir veya birden fazla heceden oluşan ve her dil için farklı
anlamlar taşıyan kavram” olarak nitelendirmektedir. Dilbilimciler ister sözlüksel,
isterse de dilbilgisel kelime türlerini bir birinden ayırt
eder ve çekim ekleri olan
kelimeleri ikinci tanım etrafında değerlendirirler. Makalede türk dillerinde morfoloji
metotla sözcük türetiminin araştırılma tarihi, morfoloji biçimde söz türetimine
yaklaşımlar araştırılmıştır. Makalenin yazılmasında farklı
bilimsel kaynaklardan
faydalanılarak karşılaştırmalı metot kullanılmıştır.