143 Bak : İmâm-ı Âzam Ebû Hanİfe : Fıkh-ı Ekber ve AHyyu'l - Kâri ş^rhi : -s. 76-78; Ebu'l - Hasan el-Eş'arî: Kitâbu'l - Luma; s. 123; İmâm'ul-Harameyn : Kitâbu'l - îrşâd, s. 397; Fahru'd - Din er - Razî : Et - Tefsiru'l -Kebîr, c. I, s. 24B; Şerh-i Makâsıd; c. II, s. 181-188; Şerh-i Mevâkıf; c. III, s. 245-248; Şerhi'1 - Akâid en - Nesefiyye; s. 438-440, Abdüllâüf el-Harbûti; Tenkihu'l - Kelâm : s. 249 - 252, İstanbul 1330 H
148 ) Fikh-ı Ekber ve Aliyyu'l - Kâri şerhi, s. 80; Tefsir-i Kebir, c. I, s. 249; Şcrh-i Makâsıd, c. II, s. 187; Ş&rh-i Mevâkrf, c. III. s. 248; Şerhi'! - Akâid en Ne-sefiyye, s. 243, 244.
149 Bkz. Fıkh-ı Ekber ve Aliyyul - Kâri şerhi. s. 79
150 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 166-173.
151 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 174-175.
152 Kebîre sayılan firar; düşman ordusu, müslüman ordusunun iki misli veya || daha az ise, müslüman ordusundan kaçmaktır
153 Kebîre sayılaan sihirbazlık; zararından korunmak için değil de, san'at edin- II
mek gayesiyle sihir öğrenmek ve öğretmektir. Sihre inanmak ve onu san'at f§ edinmek ise, kebire olmayıp, küfrü gerektiren bir haldir. (Şerhu'I - Akâid el Nesefiyye ve Haşiyeleri, s. 411)
154 Yetim malım yemekten maksat, ondan faydalanmaktır
155 k.v.) rumuzu «Kerremallahu Vechehu», yani; Allah onun yüzünü kerîm kıldı, (kerîm kılsın) demektir
156 Çünkü Peygamberimiz (s.a.v.) «Şarap,kötülüklerin . anası (aslı) dır» buyurmuştur. Burada şaraptan maksat:hadisi mucibince, sarhoşluk veren har türlü içkidir
157 Aynı kitap, s. 410-411. Bu konuda rivayet edilen diğer hadisler için, «Kütübii" Sitte.'ye ve El - Fethü'l - Kebîr (C, Süyuti) c. II, s. 227 - 228'e bakınız
158 El - Fethü'l - Kebîr. c. II, s. 227 - 228
159 Nİsâ, 116
160 M. Yusuf El-Şeyh: Müzekkirât fi't - Tevhîd; c. IV, s. 85-86. Salih Şeref : Müzekkirât fi't - Tevhîd, c. IV, s. 119 -123
Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 175-179.
161 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:180.
162 Salih Musa Şeref : MüzEkkirât fi't - Tevhîd, c. IV, s. 135
163 Aynı eser, s. 135.
Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 181-183.
164 Fazla bilgi için kitabın «İman'ın Hakikati.
165 Bakara, 178
166 Tahrîm, 8
167 Hücürât, 9.
168 Secde, 18
169 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 184-188.
170 Bkz : Şerh-i Mevakıf : c. III, s. 254 - 258, Şerh-H - Akâid en - Nesefiyye ve Haşiyeleri, s. 410 - 416, Müzekkirât fi't - Tevhîd (S. Musa Şeref), c. IV, s. 117 -136. Müzekkirât fi't - Tevhîd (M. Yusuf El-Şeyh), c. IV, s. 84-91
Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 188.
171 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 191-193.
172 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:194.
173 Fazla bilgi için bak: Şerh-i Mevâkıf; c. I, s. 498-515, istanbul H. 1311.
174 Mebdei illiyyet denilen illiyyet kanununun esası : «Hiçbir hâdise illetsiz (sebepsiz) var olamaz, her ma'Itil veya hâdisenin bir illeti (sebebi) vardır» kaide-sidir. Bu kaideye göre : Her hadis bir muhdise, her mümkin bir vâcip'e, her mahlûk bir hâlık'a, her ma'lül bir illet'e ve her bina bir bâni'ye muhtaçtır.
175 Bak : Serhu'l - Mevakıf, c. m, s. 3 - 5, Tevdîhü'l - Akâid, s. 52 - 55
176 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 195-199.
177 Teftâzânî : Şerhu'l - Makâsıd, c. I, s. 122. Râzi, El-Erbain
178 Fazla bilgi için bak : İbn-i Rüşd : Menâhicü'l - Edüle fi Akâidi'l - Mille. s. 150 -154, Kahire 1955.
179 Bu delil, mufassal Kelâm kitaplarında değişik ifadelerle, birkaç delil halin de zikredilmiştir. Fakat biz burada, bu şekilde ifade etmeyi uygun bulduk. Tafsilât için bak : Şehr-i Msvâkıf c. III, s. 3 -10.
180 Bak : Şerhu'l - Mevâkıf, c. III, s. 3 - 5, Şerhu'l - Makâsıd, c, II, s. 1 - 3. Tavhıdu'l - Akâid, s. 56
181 Bazı müellifler bu delili, «îbdaa» ve «Gâiye» diye iki delil olarak ifade etmişlerse de, biribirini ■ tamamlayıcı mahiyette gördüğümüzden, her ikisini bir delil haline koyarak ifade etmeyi daha uygun bulduk.
182 Bu âyetlerden bazıları: «O Rabbüıiz ki, yeryüzünü size (ikamet etmeni* ve dinlenmeniz için) bir döşek, göğü de yüksek bir tavan yaptı. Gökten su (yağmur) indirerek, onunla size nzık olmak üzere (türlü türlü) meyveler çıkardı. Artık hüe bile Allah'a (hiçbir şeyi) eş koşmayın- (Bakara, 22)
183 îbn-i Rüşt: Menâhicü'l - Edille fi Akaidi'1 - Mille. Kahire 1955, s. 150-151
184 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 199-208.
185 Bu delil, yukarıdaki delilin bir tamamlayıcısı mahiyetindedir.
186 Bak : Descartes, Metafizik düşünceler III, s. 143 ve müteakip sayfalar. Metod üzerine konuşma : s. 162 -165 Çeviren : M. Karasan. Descartes: Osman Emin, Kahire 1942, s. 1&7 -191.
Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 209-210.
187 Yusuf Kerem : Tarihu el - Felsefe-ti'l - Hadîse s. 231 - 237, Kahire 1949; İsmail Fenni : Maddiyyun mezhebinin İzmihlali, s. 31-32, İstanbul 1928; Abbas Mahmut Sİ - Akkad : Allah; s. 23P - 232, Kahire Yeni îlm-i Kelâm : c. II, s. 35 - 40.
188 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 211-212.
189 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 213.
190 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 213-214.
191 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 215-216.
192 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 217.
193 Bak: İlim - Ahlâk - îmân. Derleyen: M. Rahmi Balaban. Ankara. 1950), s. 248-255.
194 Bu konuda genel olarak Bkz : Allahu Yetecellâ fi Asrı'I - tim : İngilizce'den Arapçaya çeviren Prof. El Demirdaş Abdu'l - Hamid Serhan. Kahire 1958. ( Niçin Allah'a İnanıyoruz?» adıyla dilimize çevrilmiştir. İstanbul, 1977). Ab-dürrezzak Nofel: Allahu ve'l - İlmû'l - Hadîs, Kahire 1957; («Allah ve Modern İlim» başlığı altında dilimize çevrilmiştir. İstanbul 1978). Abbas Mahmud el-Akkâd : Allah; Kahire 1949; İsmail Fennî : Maddiyyun Mezhebinin İzmihlali; İzmirli İsmail Hakkı : Yeni İlm-i Kelâm e. I, Afif Abdulfettah et-Tabbara : Ruhu'l - Dini'l - İslâmî, Kahire 1964. İlim - Ahlâk - îmân : Derleyen : M. Rahmi Balaban, Ankara 1950.
(«timin Işığı Altında İslâmiyet» adıyla dilimize çevrilmiştir. İstanbul, 1977.)
Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 217-222.
195 Prof. Dr. George Gamow'un
196 John Clover Monsman'm yazdığı ve Dr. ed-Demirtaş Abdulmeeid Serhan'ın arapçaya çevirdiği .Allahu Yetecellâ fî Asrı'l - İlin» adlı eser. s. 22.
197 Prof. Dr. Ahmet Zeki : Allah'la Semada : İlmin Işığında İslâmiyet s. 85 - i dan naklen
198 A. Gressey Morrison : tnsan Yalnız Değildir ; (Muhammed el - Felekî'nin ■el • llmu Yed'û li'l - îman» adlı arapça tercemesi, s. 186. Bu eser «İlim İman Etmeyi Gerektirir> adıyla dilimize çevrilmiştir. Dr. N. Boyacılar, Ank. 1974).
199 A. G. Morrison : a.g.e., arapça terceme, s. 193.
200 Nitekim Yüce Allah Ra'd Sûresi âyet 3'de (meâlen) :
201 Rûm sûresi, âyet, 24. Yıldırımlar konusunda ihtisas sahibi olan Kari Makson, yüdırımlann yılda yaklaşık 100 milyon ton azot meydana getirdiğini belirtiyor. Bu rakam, dünya azot üretiminin yaklaşık on katıdır.
202 Bkz : Afif Abdulfettah et - Tabbâra. Ruhu'l - Dini'l - tslâmî : a.g. terc'emesi s. 87-88, İst. 1977
203 John C. MONSMA'nın a.g.e. arapça tercemesi (Allahu Yetecellâ fi Asrı'l
îlm : s. 124 -126.)
Bu gerçeklere Cenab-ı Hak el - Enam sûresi âyet 99'da (meâlen) şöyle işaret buyuruyor :
«O, gökten su (yağmur) indirendir. Sonra her çeşit nebatı (bitkiyi) onanla çıkardık. İçlerinden yeşillikler meydana getirdik. Ondan da birbirine benzeyen ve benzemeyen yığın yığın taneler çıkarırız; hurma tomurcuklarından sarkan salkımlar, üzümlerden bağlar, zeytin ve narlardan bahçeler yetiştiririz. Bir meyve verince bakıc onlara, bir de (meyve) olgunlaşınca. Şüphesi» bütün bunlarda, inananlar İçin âyetler (deliller) vardır.»
204 a.g.e., s. 92-95.
205 Rûm sûresi, âyet, 20
206 Mü'minûn sûresi, âyet, 78.
207 Rûm sûresi, âyet, 21.
208 Bkz.: M. Ferid Vecdi :
209 Nahl sûresi, âyet. 72.
210 Gâşiye sûresi, âyet, 17
211 A. G. Morrison : a.g.e., arapça tereemssi, s. Î46
212 Nûr sûresi, âyet, 45.
213 Bakınız, Yüce Allah, kuşları nasıl yarattı. İki kanat, ön kısım, yani baş ve
son bölümü olan kuyruk. İşt& Allah'ın yarattığı bu şekille gökyüzünde uçabiliyorlar. Bununla beraber, onları gökyüzünde tutan yalnız Allah'tır. Çünkü kuşlara semada durabilme özelliğini veren yalnız O'dur.
214 Nahl sûresi, âyet, 79.
215 Afif Abdulfettah et-Tabbâra: a.g.e., tercemesi, s. 99 -101 den nakledilmiştir
216 Bu sözleri Üstad M. Ferid Vecdi, arapçaya terceme ederek. «Ezher Mec muası.'mn 19. cildinde neşretmiştir
217 8u zât, dünyaca meşhur bir fizikçidir
218 J. Clover MONSMA. a.g.e.. arapça tercemesi. s. 152.
219 Bu zât. Moleküler Biyoloji Profesörü ve Flourida IBmter Akademisi başkanıdır
220 J. G. Monsma, a.g.e., arapça tercemesi. s. 106.
221 Dünyadaki en meşhur Fizik bilginlerindendir
222 a.g.e., s. 23
223 Bkz.: -Âlem ve Einstein» adlı kitap
224 Fâttr sûresi, âyet. 28.
225 Âli İmrân sûresi, âyet, 18.
226 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 223-236.
227 Dr. Haluk Nur Baki : Tek Nur. s. 14 - 32, İstanbul, 1958. (Seçilerek iktibas edilmiştir.) Bu zât, halen Ankara Ahmed Andiçen Kanser Hastanesi Baştabibidir
228 a.g.e., s. 14 -16
229 a.g.e., s. 17
230 a.g.e., s. 19 - 21.
231 a.g.e.. s. 21-22.
232 a.g.e., s. 23.
233 a.g.e., s. 25-26
234 ) a.g.e.. s. 31-32.
235 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 237-246.
236 John Clover MONSMA : The Evider.ce of God in Expanding Universe (Genişleyen Kâinatta Allah'ın Varlığının Delili) Terceme, î. Sıtkı Eröz, .Niçin Allah'a İnanıyoruz?» c. I, s. 200-206 (İstanbul, 1977) Arapça tercemesi «Al-lahu Yetecellâ fi Asrı'l - tim
237 Bu anlayış, ilimle bağdaşmayan Hristiyanlığın bazı za'fından kaynaklanmaktadır. (Müellif)
238 Bu söz 1958 yılında söylenmiştir
239 İngiliz Tıp otoritelerinin bu konuda sağladıkları ve «Tüp Bebek« adıyla şöhret bulan tıbbî başarıyı okuyucularımıza hatırlatmak isteriz. "(Müellif)
240 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 247-250.
241 John Clover MONSMA'nm a.g.e., tercemesi. c. I. s. 258-265'den-naklen
242 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 251-255.
243 Şule Mecmuası, sayı 4, s. 19 (iktibas). İstanbul, 1982.
244 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 256-257.