< tevhîD ve kelam takdiM

6- Amerika'nın 3. Feza Adamı John Gueen Anlatıyor ²⁴³

Feza çalışmalarında vazife aldığım zaman bana verdikleri şey­lerden biri de, feza (uzay) hakkında bir yığın bilgi ihtiva eden bir broşür idi. Bu broşürde fezanın büyüklüğünü anlatan iki paragraf bilhassa dikkatimi çekti.

Bu paragraflarda anlatılanı anlamak için, önce, bir ışık sene­sinin ne olduğunu bilmek gerekiyordu. Bilindiği gibi, ışık, saniye­de 300.000 bin km. kateder. Bu demektir ki, bir saniyede dünyanın etrafını yedi defa döner. Şimdi bir ışık zerreciğinin bir yıl düz yol aldığını düşünelim. Yolun uzunluğu, dokuzbuçuk milyonun milyon defa çarpımına eşittir.

Bu broşürün kâinatımızın boyutları hakkında söylediklerine bir göz atalım : Bizim galaksimizin çapı, aşağı yukarı yüzbin ışıh senesi kadardır. Güneş, bu galaksinin merkezine 30 bin ışık yılı uzaklıkta yer almış bir yıldız. Galaksi ile birlikte kendi yörüngesi etrafında (200 milyon) ışık yılında dönüyor. Güneş sisteminin ne muazzam bir gey olduğunu bu rakamlar anlatmaya yeter.

Fakat mesele, yıldızlar ve gezegenler arası mesafeden ibaret değil. Bu galaksinin dışında milyonlarca galaksi daha var. Hepsi müthiş bir sür'atle birbirinden kaçıyor gibi dönmekte. Teleskopla dört yönümüze bakıp kâinatın ölçüsünü vermek istersek, daha doğrusu, gözlemini yapabildiğimiz kadarını tesbit etmeye kalkar­sak, hududun en az iki milyar ışık yılı uzunluğunda olduğunu söy­leyebiliriz.

Kâinatımız hakkında baş döndürücü rakkamlar bunlardır.

Şimdi, bilinen en küçük eleman olan atomun yapısına gelelim. Atomlar, güneş sistemine ve kâinata çok benzerler. Şu bakımdan ki, atomlar da tıpkı yıldızlar gibi, bir çekirdeğin etrafında munta­zam bîr şemaya göre dönüp dumrlar. Dönenler elektronlardır.

«Atom» dediğimiz «en küçük»'ten, «kâinat» dediğimiz «en bü­yüğe» kadar, bizi çeviren her şey «bir bütün plâna» ve muayyen yörüngelere göre hareket etmektedir.

Bu bir tesadüf eseri olabilir mi? Bir yığın madde, fezada yü­züp dururken, birdenbire bu yörüngeleri çizmeye başlamış ve ora­larda bu kaideye kaza eseri olarak mı uymuşlardır? Buna inana­mıyorum. Çünkü çok belirli bir plân karşısındayız. Feza ve kâina­tın büyüklüğü bana aıxah'ın var olduğunu gösteriyor. Bu bütünü elinde tutan, onu belli bir plân içinde hareket ettiren bü­yük bir «kuvvet» elbette vardır.

Şimdi de yukarıda bahsettiğimiz sür'atlerle bizim projemiz MEercury'nin sür'atîni mukayese edelim. 39 bin km. sür'atle füzeyi yörüngeye oturtabiliyoruz. Bu, saniyede 8 knı.lik bir sür'ati göste­rir. Yerüstü sür'atlerini, yani saatte 160 km.lik bir sür'ati düşünür­sek, bu muazzam bir başarı. Fakat fezada olanlarla bu yaptıkları­mızı mukayese edebilir miyiz? Bu başarı ne ifade eder ki?

Bir uçak en güçlü bir motöre, en güzel bir de rodinamik pro­file sahip olabilir. Fakat mücerret başka bir kuvvet olmadan bir uçak pek işe yaramaz vazifesini yapması için, sevk ve idare edil­mesi lâzım. Onu bir kumpasla idare ediyoruz. Fakat bu kumpası idare eden kuvvet, bütün duygularımızın dışında oluyor.

Onu (Yani Allah'ı) göremiyor, dokunamıyor, tadamıyoruz ama, varlığını biliyoruz. Çünkü tepirlerini (ve eserlerini) görüyoruz.²⁴⁴

1 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:13-14.

2 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:15-16.

3 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 17.

4 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:18-21.

5 İbn Rüşd'ün Felsefesi, 1 — Fas-ül Mekal. 2 — Kitab-ül Keşf tercümesi, Nev-zad Ayasbeyoğlu. Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1955, s. 15

6 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 22-23.

7 Bakara : 75, 113; Nisa : 46; Mâide : 13, 41; Ârâf : 162

8 Hicr : 9.

9 İslâm, ve Oku» Dergileri, Yıl : 1963 -1964.

10 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 25-32.

11 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 33-34.

12 Yüksek İslâm Enstitüleri Tevhîd ve Kelâm İlmi dersleri müfredatına göre.

13 Kitabın ikinci cildi aziz okuyucularımın istifadesine henüz sunulamamış ise de, bu arada -İslâm'da îmân ve Esasları», «îmânın Hakütatları» adlı iki ese­rimiz tarafımızdan, «Kurban Rehberi» ve «Yabova Şahitlerinin İçyüzü» adh iki risalemiz de Başkanlıkça yayınlanmıştır.

Ayrıca; Başkanlıkça yayınlanan -Dini Bilgiler Kılavuzlumun birinci kitabı (İki yazı hariç) tarafımzıdan hazırlanmıştır.

14 Din İşleri Yüksek Kurulunun 13.4.1966 tarih ve 39 sayılı kararı.

15 26.5.19Y3 tarih ve 1472 sayılı, Din İşleri Y. Kurulu mütalâası

16 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 35-36.

17 Bilhassa; ilaveli 3. baskısı yapılmakta olan «İslâm'da îman ve Esasları- ile, Müslüman'ın Âmentüsü ve Peygamberimiz» adlı eserlerimiz ve aktualitasi sebebiyle hemen ele ahp hazırlayarak 1977 yılında yayınladığımız «İslâm Hristiyan Diyalogu ve İslâmin Zaferi» gibi eserler

18 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 37-40.

19 Bkz -Şerh-i Mevâkıf: c. 1, s. 22. İstanbul, 1311 H.

20 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 43.

21 Bkz : İzmirli İsmail Hakkı : Yeni İlm-i Kelâm; c. 1. s. 3-5, İstanbul 1341 H.

22 Bkz : Şerh-i Mevâkıf; c. 1, s. 23

23 a.g.e., sayfa, 25-26, Şerh-i Makâsıd; c. 1, s. 4-6, İstanbul, 1277 H. Yeni İlm-i Kelâm, c. 1, s. 5

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 44-47.

24 Bak : Şerh-i Mevâkıf; c. 1, s. 26

25 Örnekler için Bkz. (Kelâm İlminin Mes'eleleri)

26 a.g.e., c. I, s. 26, Şerh-i Makâsıd, c. I. s. 6-8, Yeni îlm-i Kelâm, c. I, s. 6.

27 Bu son görüş. Şerh-i Mevakıfta en isabetli rey olarak kabul edilmiş ve iki görüşten önce zikredilmiştir. (Bkz. : c. I. s. 28 - 32}-

28 a.g.e., sayfa, 25-26, Şerh-i Makâsıd; c. 1, s. 4-6, İstanbul, 1277 H. Yeni İlm-i Kelâm, c. 1, s. 5

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 47-49.

29 Bak: Şerh-i Mevâkıf, c. I, s. 35-36

30 Aynı eser, c. I, s. 37

31 Aynı eser, c. I, s. 37 - 38, Serh-i Makâsıd, c. I, s. 8, Yeni İlmi Kelâm, c. I. s. 6-8.

32 a.g.e., sayfa, 25-26, Şerh-i Makâsıd; c. 1, s. 4-6, İstanbul, 1277 H. Yeni İlm-i Kelâm, c. 1, s. 5

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 49-51.

33 Şerhi Mevâkıf, c. I. s. 32-34. Yeni İlm-i Kelâm. c. I, s. 8-9

34 a.g.e., sayfa, 25-26, Şerh-i Makâsıd; c. 1, s. 4-6, İstanbul, 1277 H. Yeni İlm-i Kelâm, c. 1, s. 5

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 51-52.

35 Burhan; hükmü kesinlik ifade eden önermelerden meydana gelen aklî denir

36 Şerh-i Makâsıd, c. I, s. 8-9. Şerh-i Mevâkjf, c. î. s. 34 35.

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 52-53.

37 Bkz : Şerh-İ Mevâkıf, c. î, s. 39 - 40, Şerhu'I - Akâid'în-Kahire, 1939

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 53-54.

38 Bu konuda fazla teferruata girilmeden, kısa ve özlü bir bilgi verilmekle ye Ünilecektir. En meşhur Kelâm mezhepleri hakkındaki gerekli bilgiler İse, ikin­ci cildin sonuna bırakılmıştır. Çünkü bu kitabı hazırlamaktaki esas gayemiz, çeşitli Kelâm Fırka ve Mezheplerini ve her birinin görüşlerini anlatarak zi hinleri karıştırmak değil, Ehl-i Sünnet mezhebini esas almak suretiyle. İslâm inançları hakkında okuyucularımıza sağlam bilgiler vermektir.

39 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 55-56.

40 Mutezile görüşünce. Cennet ve Cehennem arasında bir menzile (bir mekân) vardır ki buna, -El Menzttetü Beyne'l - Menrileteyn» derler

41 Şerhu'l Akâid en - Nefesiyye, s. 56-59, Kahire 1939

42 En mühim eseri: Et - Temdid fi'r - Reddi ala'l - Mülhideti'l - Muattâla'dır

43 Kitâbu't - Tevhid'in......... Kütüphanesinde bulunan tek yazma nüshası, Mı­sırlı âlim Dr. Fetheliah Halîf tarafından tahkik edilip (60) sayfalık bir «Tak­dim- yazısıyla 1970 yılında Mısır'da reşredilmiştir. Kitabın metni, büyük boy (401) sayfadır. Eser, Mâtûridiyye mezhebinde en büyük ve en muteber kaynak­tır. Metin çok ağır ise de. bu konuda mütehassıs bir zat tarafından dilimize ka­zandırılması temenniye şayandır

44 En mühim eserleri: El - Erbain fi Usûli'd-Din. El-Muhassal, Nİhâyetul Ukûl, El - Matâlibii'l - Âliye ile Tefsiri Kebir'dir

45 En mühim eseri : İkbâr El-Efkâr (dört cilt)'dir.

46 En mühim eserleri : Tavâli ile Tefsir-i Beyzâvî'dir

47 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 56-64.

48 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 67.

49 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 67-68.

50 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 68-70.

51 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 70-74.

52 Kalem, 4.

53 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 74-75.

54 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 76-77.

55 Et - Tayyib Hasan en-Neccâr : Teysim'l - Vusul ilâ İlm-i'l - Usul, s. (Kahire, 1951).

56 Hicr, 9.

57 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 77-79.

58 Necm, 3 - 4

59 Haşır, .7

60 Nisa 81

61 Sahîh-ı Buharı Muhtasarı Tecrîd-i Sarih : c. I, cüz, I, s. 39. Tarih K. Ba-sırnevi, 1961-

Sahabeden çok hadis rivayet edenler, «Müksirûn» adıyla anı­lırlar. Bunların en meşhurları, sırasıyla : Ebû Hüreyre (5374 hadis),, Abdullah b. Ömer (2630 hadis), Enes b. Mâlik (2276 hadis), Hz. Âişe (??10 hadis), Abdullah b. Abbâs (1600 hadis), Câbir b. Ab-j dülâh (1540 hadis) ve Ebû Saîd el - Hudrî (1170 hadis)'dir (Alj lah onlardan razı olsun)

62 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 79-86.

63 Haşır. 2, Âli İmran, 7, 190, Yusuf, 111, Sâd, 29, 43.

64 Teysiru'l - Vusul ilâ îlmi'l - Usul, s. 96, Usulü Fıkıh Dersleri (B. Haydar Efendi), s. 360-362

65 Bkz : a.g. eserler, s. 96, s. 360 - 361

66 Mâide ,90, Meali şöyledir : «Ey îman edenler! İçki, kumar, (tapmaya mah-sds) dikili taşlar (potlar), ve fal okları, ancak şeytanın amelinden olan birer pisliktir. (Onun için) Bunlardan kaçının.»

67 Bak : Teysir'ul - Vüsûl İlâ îlm-il - Usûl, s. 80, Kahire, 1951, B. Haydar Efendi, Usulü Fıkıh Dersleri, s. 368 ve 402 - 404

68 Bak İzmirli İsmail Hakkı, Yeni İlm-i Kelâm, c. I, s. 34. Usulü Fıkıh Ders­leri, s. 402-404.

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 86-90.

69 Bak: Taysiru* l - Vüsûl İlâ Îlmi'1-Usûl, s. 80, Usulü Fıkıh Dersleri, s. 342

70 Ez: a.g.e., s. 81, Usulü Fıkıh Dersleri,, 343.

71 Aynı eserler, s. 80 - 82 ve 343-345

72 .Prof. Mahmud Şeltut : El - İslâmu Akîdetün ve Şeriâ, s. 65 (Kahire, 1959)

73 Abdulvahab Hallâf : İlmu Usuli'I - Fıkh; s. 46. (Kahire, 1967).

74 Bkz : Abdulvahab Hallâf : îlmu Usuli'I - Fıkıh, s. 51 - 52, Mahmud el-Hudarî, Usulu'1-Fıkh; s. 339-341.

nakledilmişse, diğer icma' nev'ileri arasında en kubvetli icma' ola­rak kabul edilir. îmâm-ı Ahmed'e göre Hülefâ-i Râşidinin, İmâm-ı Mâlik'e göre Medine Ehlinin, İmâmiyye ve Zeydiyye'ye göre de, Hz. Peygamberin Ehl-i Beytinin ittifakları, icma' hükmündedir

75 el-Hudarî : a.g.e., s. 348-349, B. Haydar Efendi, a.g.e., s. 351

76 el-Hudarî: a.g.e., s. 337

77 Nisa, 59

78 el-Hallâf: a.g.e., s. 47-48, M. Hudarî : a.g.e., s. 354-358.

79 İbni Mâce : Kitabu'l - Fiten.

80 Buharî ve Müslim, c. I, s. 379

81 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 91-96.

82 Fazla bilgi için Bkz.: Et - Tayyib Haserı en-Neccâr : Teysiru'l - Vusul ÜS İlm-i'l - Usul (İara' ve Kıyas Böl.leri, Kahire, 1951), B. Haydar Ef. Usul-u Fıkıh Dersleri, s. 342-413 (Hacı Âdil Nş. İstanbul, 1326), Mahmud ŞeKut: El-İslâmû Akîdetün Ve Şerİa, s. 62-66, 472-479 (Kahire, 1959). Muhammed el-Hudarî : Usulu'l - Fıkh, s. 337-474, (Kahire, 1933, b. baskı), Abdulvah-hâb Hallâf : İlmu Usuli'î • Fıkh. s. 45-84 (Kahire. 1967, 8. baskı)

83 Bu Dinî Deliller hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenler, (25) no.lu dip notta belirtilen eserler ile, dijer muteber Usulü Fıkıh kitaplarına müracaat sünelidirler.

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 96-98.

84 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 101.

85 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 101.

86 ) Bak : İzmirli İsmail Hakkı : Yeni îlm-i Kelâm, c. I, s. 64

87 Tecdidi İlmi'I - Mantık Habisi Şerhi, s. 156-157. Kahire 1E62

88 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:101-105.

89 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 109.

90 M.Ö. VI. asırda yaşamışlardır. Halkın akide ve ahlâkını bozmuşlar ve Sokra t. Eflâtun gibi .büyük Yunan filozoflarının yetişmesine ve hâlâ felsefî kıymetini kaybetmiyen ahlâkî ve içtimaî esaslar vücûda getirmelerine vesile olmuşlardır

91 Bak : Şerhu'l - Akâid en - Nesefiyye, s. 62 - 92. Kahire 1939

92 Tafsilât için Şerhu'l - Akâid en - Nesefiyye'ye bak : s. 92 ve sonrası

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 109-112.

93 Bak: Şerhu'l - Mevâkıf, c.'l, s. 56 Şerhu'l - Akâid en - Nesefiyye, a. 98-100

94 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 113-114.

95 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 115-116.

96 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 116-117.

97 Bak: Prof. Salih Musa Şeref, Müzekkerât et:Tevhid, s. 80, Kahire 1950

98 Kıyasın r.ev'ileri ve şartlan hakkında bilgi için Mantık ilmine müracaat edilmetidiı

99 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:117-120.

100 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:120-121.

101 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 122.

102 Bakara. 260

103 Bak ;İzmirli İsmail Hakkı, Yeni îîm-i Kelâm. S

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 123-124.

104 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 125-128.

105 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:129-130.

106 ) Nal. 125

107 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:131.

108 Âl-i îmran, 19

109 Bak: Bakara, 75, 113.; Nisa, 46; Maıde, 13, 41

110 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 132-133.

111 Ezelî ve kadîm : Evveli olmayan demektir

112 Ebedî ve bakî : Sonu olmayan demektir

113 Mûcid, icad eden, yaratan; müsebbib ise; sebeb olan, bir şeyin varlığına ne­den olan demektir

114 Fazla bilgi için bkz s. 84 - 95.Şerh-i Mevâkıf; C. 2, s. 390 - 424, Şerh- ^akâsıd c.

Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 137-143.

115 Bak : Ebu'l-Hasan el-Eş'arî : Kitabü'1-Luma'; Kahire 1955; Îmâmu'l-Haremeyn el-Cüveynî: Kitabü'l-İrşâd; Kahire 1950; Şerh-i Mevâkıf c. İÜ, s. 245; gerh-i. Makâsıd: c. m, s. İSİ; Şerhu el-Akâid-en Nesefiyye, s. 432.

Hemze «ta'diye »için olursa, îmân; «emân vermek, emin kıl­mak» mânâsına gelir ki, Allah'ın güzel isimlerinden olan «Esmâ-i Hüsnâ» dan «Mü'min» bu mânâdadır

116 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 147-148.

117 İbn-i Manzur : Lisân el-Arab, c. XVI, s. 160-163. Bulak-Mısır, 1303 H. Asım Efendi: Kâmus-ı Muhît tercümesi, c. Di. s. 593-594. İstanbul, 1272 H., Sâded-din et-Taftâzânî: Şerh-i Makâsıd, c. II, s. 181, Râgıp el-lsfahanî: El-Müfredât. s. 24, Mısır 1324 H., M. Hamdi Yazır: Hak Dîni Kur'ân Dili, c. I, s. 177 - 178.

118 Salih Musa Şeref : Müzekkerât fi't-Tevhîd, c. IV, s. .167 -169, 181 - 182, Kahi­re, 1952

119 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 148-152.

120 Zarûrât-ı Dîniyye : Peygamberimizden tevatür yoluyla naklolunan ve aklî delile muhtaç olmadan bilinen Kur'an'm Allah Kelâmı olduğu, ölümden sonra dirilmenin vâki olacağı. Namaz, Oruç, Zekât ve Hac gibi ibadetlerin farz, zi-nanm ve yalan söylemenin haram olduğu gibi İslâmî esas, hüküm ve haber­lerdir. Kesinlik, ifade eden bu gibi dînî esaslara her müslümamn tereddüt et-* meden inanması lâzımdır

121 Bakara, 17?, 285; Nisa, 136

122 Bu meşhur hadise göre îmân esasları: «Allah a. Meleker , Peygamberlerine, Âhiret gününe ve Kadere: hayrın da. şerrin de Aiia olduğuna» inanmaktır.

123 Kamer, 49; Furkan, 2; Tâhâ, 72; Meryem, 21; Gâfir, 20 nci âyetlere bakınız

124 Nitekim Hak Teâlâ, Necm Sûresinin 3. ve 4. âyetlerinde : «O, nefsinin arzu­suna göre konuşmaz. Onun sözleri, yalnız, kendisine vahyolunandan başka bir şey değildir.» buyurmaktadır.

125 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları: 153-157.

126 İmâmü'l - Harameyn El - Cüveynî : Kitab'ül - İrşâd, s. 396

127 Bakara, 8.

128 Bu esasa dayanarak Mû'tezile; «Günah-ı K=ebâir»'den, yani zina etmek, adam öldürmek gibi büyük günahlardan birini işleyen kimseyi ne mü'nıin ne de kâfir kabul eder. Bu gibiler için «El - menzi'.etü beyn - el menziieteyni» yani, Cen­net ile Cehennem arasında bir menzilede kalacaklar, derler. Bu mes'ele, Ehl-i Sünnefin reddettiği Mû'tezüenin meşhur görüşlerinden biridir.

129 Îmâmu'l-Harameyn El - Cüveynî : El - Irsâd, s. 307, Fahru d-Dm M. Ömer el-Razî: Et - Tefsirü'l - Kebîr, c. I, s. 246 - 247, istanbul, 1397 Hım. M H. Yazır : Hak Dîni Kur'an Dili, c. I. s. 182; Şerhü'l - Makâsıd : c. II. s. 18i

130 beyyine,5

131 Burada6'-Vacip., farz manasınadır. Çünkü vacip ile farz arasında amel bak.-mından fark yoktur

132 Âl-i îmrân, 19

133 Âl-i îmrân, 85

134 Bakara, 143.

135 Fıkh-ı Ekbe rve Alîyyu'l - Kâri şerhi, s. 76-77, Mısır - 1323 Hicrî Şerhi Ma-kâsid, c. II, s. 182; §erh-i'l - Akâid en - Nesefiyye, s. 436-438, Kahire 1339; Müzekkerât fit - Tevhîd, c. IV, s. 169 - 171

136 Nahl, 106

137 Buharı, Müslim, Ebû Davut, Tirmizİ ve Neseî

138 Bak-. Fıkh-ı Ekbsr ve Aliyyu'l - Kâri şerhi, s, 78

139 Ali Arslan Aydın, İslam İnançları, (Tevhid Ve İlm-i Kelam), Gonca Yayınları:158-166.

140 Çünkü îmân, şeriat dilinde yeni bir mânâya r.akledilseydi, Peygamberimizin bu hususu ümmetine bildirmesi gerekirdi.