1. Qafqaz dil ailəsi
Yüklə 34,89 Kb.
|
| Aqlyunativ dil tipi və yaxud “yapışdırılan” dillər
qramatik məna daşıyan çoxsaylı affikslərin, kökləri dəyişməz olan sözlərlə birləşdirilməsi ilə xarakterizə olunur. Affikslər sözlərin kökləri ilə asanlıqla birləşdikləri kimi, asanlıqla da onlardan ayrılırlar. Affikslərin sözlərə hansı tərəfdən birləşməsindən asılı olaraq prefiks və ya suffiks kimi çıxış edirlər. Türk, uqro-fin, dravid, bantu və b. dillər aqlyutinativ dillərə aiddir. 3. Flektiv və ya çevik tip müxtəlif sonluqların istifadə edilməsi və sözlərdə bütün qramatik mənalı hissəciklərin (affikslərin) möhkəm birləşməsi ilə fərqlənir. Aqlyutinativ dillərdən fərqli olaraq flektiv dillərdə affikslərin sözün kökü ilə fonetik cəhətdən qaynayıb qarışması və yaxud birləşməsi baş verir. Flektiv dillərdə yeni sözlər sözdüzəldici affikslər vasitəsilə yaranır. Hind-Avropa və semit-hamit dilləri flektiv dillərə aiddir. 4. İnkorpor edilən dillər üçün kompleks sözlər xarakterikdir. Hind və bir sıra paleoasiya dillərində bizim cümləmizə onların söz cümləsi uyğun gəlir. İnkorpor edən dillər başqa dillərdən cümlələrin analiz əsasına görə, yəni sintaksis əlamətlərə görə fərqlənir. Məhz bu da morfoloji təsnifatın ardıcıllığına mane olur. Təsadüfi deyildir ki, bir çox linqvistlər inkorpor edilən dilləri aqlyutinativ dillərə əlavə tip kimi daxil edərək dünya dillərini dörd deyil, üç tip kimi təsnifləşdirirlər. Flektiv tipə aid etdiyimiz semit-hamit dilləri bir çox aqlyutinativ əlamətlərə malikdir. Bəzi qərb ədəbiyyatında adətən bütün morfoloji tiplər eyni qiymətli tiplər kimi qəbul edilmir. Flektiv dillər ən kamil, təcrid edilən dillər isə ən primitiv dillər sayılır. Bundan başqa belə hesab edirlər ki, mücərrəd təfəkkür yalnız flektiv dillərlə əlaqədardır. Flektiv tip Hind-Avropa dilləri üçün daha çox səciyyəvi olduğundan belə fikirlərin irqçi xarakteri heç bir şübhə doğurmur. Morfoloji tiplər dilin inkişafının ardıcıl tarixi mərhələlərini izləyə bilmədiyindən hansı morfoloji tipin daha kamil olması haqqında danışmaq olmaz. Dünyanın bütün xalqları, dillərin hansı morfoloji tipə aid olmasından asılı olmayaraq ən yüksək mədəniyyət yaratmağa qadirdirlər. Morfoloji təsnifatın iki nöqsanlı cəhəti vardır: birincisi, onun köməyi ilə dillərin tarixi inkişaf yolunu izləmək mümkün olmur; ikincisi, o dünya dillərinin struktur xüsusiyyətlərini nəzərə almır. Morfoloji təsnifat öz əhəmiyyətinə görə geneloji təsnifatdan çox geri qalır və köməkçi xarakter daşıyır. Yüklə 34,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|