11-mavzu. Shaxsning kasbiy kamoloti. (2 Soat) Reja

“Kasbiy shakllanganlik” tushunchasi mehnat sub‟ektining kasbga egalik 
qilish darajasi va aniq mehnat faoliyatida kasbiy muhim xususiyatlar, bilim, 
ko„nikma, tajriba va mahoratlarning shakllanishi va namoyon bo„lishi asosida 
ishlab chiqarish samaradorligiga erishishi sifatida qo„llaniladi. Mehnat 
sub‟ektining aniq bir faoliyat sohasida yuqori darajadagi kasbiy malakalarga 
egaligi mahorat deb yuritiladi. A.K.Markovaning ta‟kidlashicha, “kasbiy 
shakllanganlik” tushunchasi turli ma‟nolarda: kasbning shaxsga, uning kasbiy va 
psixologik sifatlariga bo„lgan me‟yoriy talablar sifatida va muayyan bir shaxsda 
mavjud bo„lgan va uning kasbiy faoliyatdagi muvaffaqiyatini ta‟minlaydigan 
kasbiy yo„naltirilgan xususiyatlar majmuining me‟yorlari sifatida qo„llaniladi”. 
Muallif kasbiy shakllanganlikning quyidagi kategoriyalarini ajratib ko„rsatgan: 
“shaxsning o„zini mutaxassis sifatida takomillashtirishi; ichki kasbiy lokus 
nazorati; mutaxassisning anglangan sifatlari, hajmi; shaxsning o„zini mutaxassis 
sifatidagi to„liq obrazi; kasb yordamida o„zini-o„zi rivojlantirish va etishmaydigan 
xususiyatlarning o„rnini qoplash qobiliyati va x.k.” 
Kasbiy shakllanganlik darajasini aniqlash uchun shaxsning sifat va miqdor 
jihatidan kasbiy tayyorgarlik darajasini, faoliyat samaradorligini, ish qobiliyatini, 
kasbiy yaroqliligini, o„z ustida ishlashining muvafaqqiyatliligini aks ettiruvchi 
mutaxassisning “malakasi” tushunchasi qo„llaniladi. Bu tavsifnomalar aniq kasbiy 
faoliyatning muayyan bir shaxs xususiyatlariga (kasbiy, psixologik, ijtimoiy va 
boshqa) qo„yadigan normativ talablari bilan mutanosibdir. YUqori kasbiy malaka 
mehnat sub‟ekti etukligini shakllanishining va namoyon bo„lishining muhim sharti 
hisoblanadi, vaholanki, ayrim vaziyatlarda kasbiy etuklik etarli darajada bo„lmasa 
ham shaxs qator mehnat funksiyalarini malakali darajada bajarishi mumkin.