2011 YÜksek lisans tez özetleri

KARTALOĞLU Merve

Danışman : Doç.Dr.Murat DEMİR

Anabilim Dalı : Orman Mühendisliği

Programı : Orman İnşaatı ve Transportu

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Doç.Dr.Murat DEMİR

Prof.Dr.Hüseyin E. ÇELİK

Prof.Dr.Mesut HASDEMİR

Prof.Dr.Ömer KARAÖZ

Doç.Dr.Oktay YILDIZ

Toprak ve Stabilize Kaplamalı Orman Yollarından Kaynaklanan Sedimentasyonun Zamansal

Değişimi

Orman yollarının çevresel etkilerine verilen önem her gün biraz daha artmakta, orman yollarının yetişme ortamı, heyelanlar, erozyon ve akarsu hidrolojisi üzerindeki olumsuz etkilerine ilişkin araştırmalar öncelik kazanmaktadır. Orman yollarının inşaatı ile koruyucu bitki örtüsü ve organik madde tabakaları ortadan kaldırılan geniş alanlar yüzeysel erozyona açık duruma gelmekte, orman yollarının kazı şevleri hem yüzeysel akışı, hem de sığ yeraltı akışını kesintiye uğratarak kenar hendeklerinde toplamakta, büyük miktarlarda toprak ve kaya kazılıp alınmakta ve çoğunlukla kitle hareketlerine maruz kalan dengesi bozuk şevler oluşturulmaktadır. Bunun sonucunda, yol yapımının ardından derelerdeki sediment taşınımı, yol yapımından öncekine oranla yüzlerce kat artmaktadır. Doğrudan doğruya yol yüzeyine düşen yağış, toprağa sızamadan yüzeysel akışla kenar hendeklerinden yolun aşağısındaki yamaçlara gitmektedir. Ayrıca, derelerde pik akımlar artmakta, dere suyunun sıcaklığı yükselmekte, yol yüzeylerindeki ve kenar hendeklerindeki erozyondan ve kazı şevlerindeki göçmelerden kaynaklanan materyal, dere yataklarına ulaşan sediment miktarını arttırmaktadır.

Bu çalışmada, orman yollarından kaynaklanan sedimentasyonun zamansal değişim miktarının arazide kurulacak sediment tuzakları aracılığı ile belirlenmesi amaçlanmıştır.

Toprak orman yolunda meydana gelen aylık sedimentasyon değerleri, stabilize orman yolundan ve meşçere içinde oluşan sedimentasyon değerlerinden önemli derecede yüksek bulunmuştur. Yapılan hesaplamada aylık ortalama sedimentasyon değerleri toprak orman yolunda 109,11 g/ay, stabilize orman yolunda 55,63 g/ay ve meşçere içinde 23,39 g/ay olarak tespit edilmiştir. Bir yıl boyunca yapılan gözlemlere göre, toplam sedimentasyon değerleri toprak orman yolunda 13093,04 g/yıl, stabilize orman yolunda 6675,67 g/yıl ve meşçere içinde 1122,9 g/yıl olarak gerçekleşmiştir. Bir yıllık gözlem periyodunda toprak, stabilize ve meşçere içinde meydana gelen aylık sedimentasyon değerleri arasında önemli derecede farklar olduğu tespit edilmiştir. Toprak orman yolunda meydana gelen sedimentasyon değerinin stabilize orman yoluna göre 1,96 kat ve meşçere içine göre 11,66 kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Araştırma alanımızda yıllık ortalama sedimentasyon değerleri toprak orman yolunda 436 kg/ha/yıl, stabilize orman yolunda 223 kg/ha/yıl ve meşçere içinde 52,52 kg/ha/yıl olarak hesap edilmiştir. Bu araştırmada elde edilen sedimentasyon değerleri yağışın artmasına paralel olarak yükselme eğilimi göstermektedir. Elde edilen verilerin orman yollarının üstyapı tabakası ile kaplanması için kullanılacak yöntemlerin sedimentasyonu azaltmada daha etkin bir biçimde uygulanmasına yardımcı olacaktır.