2018 yili programi

Kaynak: TTJİK

TÜFE yıllık artış hızı 2017 yılının ilk çeyreğinde; TL'deki değer kaybıyla birlikte belirgin bir şekilde yükselerek Mart ayı itibarıyla yüzde 11,3 olarak gerçekleşmiştir. 2017 yılının ikinci çeyreğinde TÜFE yıllık artış hızı, gıda ve enerji enflasyonundaki aşağı yönlü seyir sonucu, Haziran ayı itibarıyla yüzde 10,9 olmuştur. 2017 yılının üçüncü çeyreğinde TÜFE yıllık artış hızı, tütün ürünlerinden gelen enflasyonu düşürücü yöndeki baz etkisine karşın gıda ve çekirdek enflasyonda gözlenen artışın etkisiyle Eylül ayı itibarıyla yüzde 11,2'ye yükselmiştir. 2017 yılının son çeyreğinde TÜFE yıllık artış hızının işlenmemiş gıda fiyatlarının istikrar kazandığı bir görünüm altında, bîr miktar gerileyerek yılsonunda yüzde 9,5 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

GRAFİK: 4- Mal ve Hizmet Fiyatları (TÜFE'ye Katkıları ve Yıllık Yüzde Değişim)

Kaynak: TCMB

Temel mal grubu fiyatlarının 2017 yılındaki seyrinde döviz kuru gelişmeleri belirleyici olmuştur. Yılın ilk dört ayında yükseliş eğiliminde olan temel mal grubu yıllık enflasyonu, sonraki aylarda Türk Lirasındaki değer kayıplarının bir miktar telafi olmasıyla ve giyim ürünlerinin ağırlık sistemindeki değişikliğin ortaya koyduğu baz etkisiyle ikinci çeyrek sonuna kadar gerilemiştir. Hizmet grubu enflasyonunda ise başta birim işgücü maliyetleri, gıda fiyatları ve döviz kuru olmak üzere maliyet unsurlarındaki gelişmeler ve manşet enflasyonun ulaştığı yüksek seviyenin endeksleme kanalıyla yansımaları sonucunda yükselmiştir. Bu gelişmelere paralel olarak özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden ÖKTG-B ve ÖKTG-C endeksleri yıllık artış hızı 2017 yılı Eylül ayı itibarıyla sırasıyla yüzde 10,9 ve yüzde 11 olarak gerçekleşmiştir.

2016. 
      yılında yüzde 9,9 olarak kaydedilen YÎ-ÜFE yıllık artış hızı 2017 yılı genelinde yükseliş eğilimi göstermiştir. Bu doğrultuda, yılın ilk çeyreğinde yüzde 16,1 oranında, yılın ikinci çeyreğinde ise yüzde 14,9 oranında gerçekleşen Yİ-ÜFE yıllık artış hızı, yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 16,3'e yükselmiştir.
      

1. 
   2.4.2. Para ve Kur Politikası
   

1. 
   Mevcut Durum
   

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek temel amacı doğrultusunda enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde para politikası uygulamalarını sürdürmektedir.

2016 yılının son çeyreğinde, TCMB küresel belirsizlikleri ve yüksek oynaklığı dikkate alarak parasal sıkılaşmaya gitmiştir. Bu çerçevede haftalık repo ve gecelik borç verme faiz

GRAFİK: 5 Yıllık Enflasyon ve Hedefle Uyumlu Patika

oranları yükseltilmiştir. 2017'nin ilk 9 aylık döneminde ise belirsizliklerin görece azaldığı, Türkiye'ye portföy girişlerinin arttığı bir dönem olmuştur. Aynı dönemde küresel koşullarda iyileşme gözlenmesine karşın Türk Lirasındaki değer kaybı nedeniyle ithalat ve fiyatlar olumsuz etkilenmiştir, Söz konusu gelişmelerin fıyatlama davranışlarına dair risk oluşturması nedeniyle parasal sıklaştırmanın güçlendirilmesine karar verilmiş ve geç likidite penceresinden (GLP) borç verme faiz oranı 2016 yılının son çeyreğinden itibaren 250 baz puan artırılarak yüzde 12,25'e yükseltilmiştir. Ayrıca, bu dönemde fon lama ihtiyacının büyük bir kısmı GLP'den karşılanmıştır. Bunun yanı sıra TCMB, finansal istikran destekleyici döviz ve Türk Lirası likiditesini düzenleyici adımlar atmıştır.

GRAFİK: 6- TCMB Net Fonfaması (Milyar TL) ve Faiz Oranları (Yüzde)

TCMB, ihracat reeskont kredisi uygulamasının ihracatın desteklenmesinde ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesinde katkısını göz önünde bulundurarak, 2017 yılı Temmuz ayında mevcut kredi limitini 3 milyar ABD doları artırarak 20 milyar ABD dolarına çıkarmıştır. İhracat reeskont kredileri yoluyla; Merkez Bankası döviz rezervlerine 2016 yılında 15 milyar ABD doları, 2017 yılının ilk dokuz ayında ise 10,1 milyar ABD doları katkı sağlanmıştır.

TABLO I: 25- Merkez Bankası Döviz Müdahale ve İhaleleri (Milyon ABD Doları) Yıl	İhracat Reeskont Kredileri	Döviz Abm İhaleleri	Döviz Satım İhaleleri	Döviz Abm Müdahaleleri	Döviz Satım Müdahaleleri	Enerji İthalatçısı KIT'lere Döviz Satışı	i Toplam Net | Döviz İ Alınılan
2002	25	795	-	16	12	-	824
2003	34	5 652	-	4 229	-	-	9 915
2004	27	4 104	-	1 283	9	-	5 405
2005	25	7 442	-	14 565	-	-	22 032
2006	4	4 296	1000	5 441	2105	-	6 636
2007	2	9 906	-	-	-	-	9 908
2008	5	7 584	100	-	-	-	7 489
2009	1040	4 314	900	-	-	-	4 454
2010	1 104	14 865	-	-	-	-	15 969
2011	1920	6 450	11 210	-	2 390	-	-5 230
2012	8 295	-	1450	-	1006	-	-5 839
2013	12 664	-	17 610	-	-	-	-4 949
2014	12 999	-	10 439	-	3151	1 321	-1912
2015	15 182	-	12 346	-	-	10 505	-7 669
2016	15 022	-	3 400	-	-	5 084	3 804
2017(1)	10 068	-	-	-	-	5 726	4 342

Kaynak: TCMB İstatistikleri, Piyasa Verileri, Aylık Döviz Alım Satım Tutarları, (1) 2017 yılı verileri ilk 9 ay itibariyledir,

TCMB'nin altın hariç brüt döviz rezervi 13/10/2017 tarihi itibarıyla 95,4 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. İhracat reeskont kredileri 2017 yılında rezervlere 10,1 milyar ABD doları katkı sağlamıştır. Öte yandan, enerji ithalatçısı Killere yapılan döviz satışları ile Ocak 2017'de başlanan Türk lirası depoları karşılığı döviz depoları ihaleleri ise rezervleri aşağı yönlü etkileyen kalemler olmuştur.

2016. 
      yılının üçüncü çeyrek sonu itibarıyla para tabanı 2016 yılı sonuna göre yaklaşık aynı düzeyde kalmıştır. Bununla birlikte emisyon toplamı 7,6 milyar TL artış göstermiştir. Aynı dönemde TCMB dış varlıkları 11,7 milyar ABD doları, TCMB'nin döviz ve altın cinsi yükümlülükleri ise 9,1 milyar ABD doları artmıştır. Bu doğrultuda, Merkez Bankasının net dış varlık pozisyonunda 2,7 milyar ABD doları iyileşme gerçekleşmiştir.
      

Mİ, M2 ve M3 para arzları, Eylül 2017 itibarıyla 2016 yılı sonuna göre sırasıyla yüzde

1. 
   yüzde 9,9 ve yüzde 9,9 oranlarında artmıştır. Mİ para arzındaki artışta, TL cinsinden vadesiz mevduatlardaki artış etkili olmuştur. M2 para arzında kaydedilen artışta ise Mİ para arzındaki ve vadeli TL mevduatlarındaki artış belirleyici olmuştur.
   

TABLO Z: 26- Parasal Büyüklükler ve Merkez Bankası Bilançosu Seçilmiş Kalemleri

	2016 Aralık	Mart	Haziran	2017 Eylül
(Milyon TL)
Para Andan
Mİ	382 351	401 173	421 573	424 755
M2	1 406 729	1 441 643	1 505 781	1 545 920
M3	1 450 681	1 485 453	1 550 755	1 594 372
(Milyon TL)
Para Tabanı	157 810	149 566	153 011	157 888
Emisyon	123 547	122 679	128 104	131 100
Net Dış Varlıklar	120 087	132 461	109 942	111 364
Net Uluslararası Rezervler	115 128	127 311	104 542	105 759
Net İç Varlıklar	37 723	17 106	43 069	46 524
Hazine Borçları	12 460	14 632	14 688	14 552
Değerleme Hesabı	-45 560	-57 469	-51 693	-48 336
(Milyon ABD Doları)
Dış Varlıklar	107 888	111 623	116 716	119 626
Toplam Yükümlülükler	73 879	79 172	83 141	82 937
Yurt İçi	71 058	76 338	80 665	80 372
Yurt Dışı	2 821	2 834	2 476	2 565
Net Dış Varlık Pozisyonu	34 009	32 451	33 575	36 689