2018 yili programi

1. 
   Mevcut Durum
   

Kültür ve sanat alanında edebiyat, yayın sektörü, sinema, tiyatro gibi birçok sahada önemli gelişmeler yaşanmıştır. Yeni edebiyat destek mekanizmalarının oluşturulması, sahne sanatları ve sinema sektörüne verilen desteklerdeki artış bu kapsamdaki gelişmeler arasındadır. Ayrıca ortak tarihi geçmişimiz olan ülkelere yönelik kültürel girişimler artmış, birçok ülkede Yunus Emre Enstitüsüne bağlı kültür merkezleri açılmış ve yeni projelerle kültürel ilişkiler üzerinden dostluk bağlarının güçlendirilmesine yönelik adımlar atılmıştır.

Türk Edebiyatının Dışa Açılımı (TEDA) Projesi kapsamında desteklenen eser sayısı

2017. 
      yılı itibarıyla 2.312'ye, yayımlanan eser sayısı ise 1.890'a ulaşmıştır. Proje kapsamında 2005 yılından bugüne kadar 16,9 milyon TL kaynak kullanılmıştır. Projede yaşanan niceliksel gelişmelere karşın, edebiyatımızın bazı önemli isimlerine ait eserlerin çevirisinin yeterince yapılmaması; etki alanı düşünüldüğünde İngilizceye çevrilen eser sayısının diğer dillere kıyasla yetersiz kalması ve çevirilerin kalitesini kontrol edecek mekanizmaların geliştirilmesi gibi hususlar önemini korumaktadır. Bunun yanı sıra 2014 yılında başlatılan Edebiyat Eserlerinin Desteklenmesi Projesi kapsamında 2014 -2017 yılları arasında toplam 111 esere
      

4. 
   milyon TL destek verilmiştir. Diğer yandan son beş yılın verilerine bakıldığında ISBN ve ISSN verilen eser sayısındaki artış trendi, ülkemizdeki yayıncılık ve bilgi üretimi faaliyetlerinin önemli bir noktaya geldiğini göstermektedir.
   

GRAFİK: 8- ISBN ve ISSN Verilen Yayın Sayısı

60000

50000

« 40000

30000

20000

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

ISSN

ISBN

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı

Ortak tarihi geçmişimiz olan ülkeler başta olmak üzere dünya ülkeleriyle kültürel ilişkilerimizin geliştirilmesine yönelik önemli adımlar atılmıştır. 2009 yılında faaliyetlerine başlayan Yunus Emre Enstitüsü 2017 yılı itibarıyla 44 ülkede 54 kültür merkeziyle hizmet vermektedir.Yurt içinde ve yurt dışında bulunan kültürel mirasımızın kayıt altına alınması ve korunmasına yönelik envanter ve restorasyon çalışmaları devam etmektedir. Tarihi mirasın korunması kapsamında verilen destekler önemli oranda artmış olmakla birlikte, restorasyon çalışmalarında bütüncül koruma ilkesinin ihmal edildiği, özgün malzeme kullanımı gibi niteliğe ilişkin bazı hususlarda eksiklikler olduğu görülmektedir. Bu bağlamda tematik projelere ağırlık verilmesi ve Restorasyon Teknikleri Araştırma Merkezinin faaliyete geçmesi önem arz etmektedir. Dijital Kültür Envanteri çalışmasının altyapısı oluşturulmuş olmakla birlikte kurumlar arası işbirliği eksikliği ve verilerin kayda alınmasında yaşanan sorunlar sistemin hayata geçiş sürecini uzatmaktadır.

Sinema sektöründe yaşanan olumlu gelişmeler son yıllarda artarak devam etmiştir. Bu gelişim sürecine sektörleşme dinamiklerini destekleyen politikalar ve sektöre yapılan destekler önemli katkı sağlamıştır. Sinema ve dizi yapımlarında gözle görülür bir başarı sağlayan sektör, önemli bir ekonomik büyüklüğe ulaşmıştır.

Ulusal sinema eserlerinin izleyiciyle buluşturulması, nitelikli eser üretiminin teşvik edilmesi ve sinema alanındaki ulusal kültür mirasımızın gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamak amacıyla, 2005 yılından bu yana 448 uzun metraj film projesine toplam 157 milyon TL kaynak aktarılmıştır. 2016 yılında toplam seyirci sayısı 58,2 milyonu geçmiş, gişe gelirleri de 690 milyon TL'yi aşmıştır. 2017 yılında ise sinema sektörüne aktarılan kaynaklar Eylül ayı itibarıyla yaklaşık 59 milyon TL ile rekor düzeye ulaşmıştır. Ülkemiz sineması yüzde 531ük yerli film izleme oranı ile önceki yıllarda elde ettiği Avrupa'daki birincilik konumunu sürdürmüştür.

TABLO II: 13- Sinema Sektörüne İlişkin Gelişmeler Yıiiar	Vizyona Giren Yerli Film Sayısı	Vizyona Giren Toplam Film Sayısı	Yerli Film Seyirci Sayısı (Bin)	Toplam Seyirci Sayısı (Bin)	Yerli Film Hasılat (Bin TL)	Toplam Hasılat (Bin TL)	Sinema Sektörüne Verilen Destek (Bin TL)
2005	27	221	11 000(1)	27 000 (1)	69 000	176 000	9 454
2013	85	321	29 040	50 405	270 000	504 000	19 355
2014	108	357	33 500	61 400	356 000	654 000	38 723
2015	139	406	34 700	60 700	367 000	684 000	42 300
2016	135	358	31 102	58 816	350 874	690 733	43 146
2017 (2)	106	303	23 206	49 348	268 818	599 233	58 808

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sinema Gene! Müdürlüğü

1. 
   Yaklaşık seyirci sayılandır.
   
2. 
   2017 Eylül ayı sonu itibarıyla verilmiştir.
   

Son yıllarda film üretiminde ve izleyici sayılarında elde edilen sayısal artışın yanı sıra, nitelikli yapımların da ortaya çıkması ve uluslararası festivallerde ödüller alınmaya başlanması, Türk sinemasının bir marka olma yolunda önemli adımlar attığının göstergesi olarak değerlendirilebilir. Türk filmleri, son yıllarda uluslararası arenada elde ettiği başarılarla ülkemiz ve sinemamızın tanıtımına önemli katkı sağlamakla birlikte Türk sinemasının marka olma potansiyelini gerçekleştirebilmesi için yeni stratejilere ve ödül- destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda, gelişme ve büyümeyi sürdürülebilir kılmak; eser niteliğinde artış oluşturmak; üretilen eserlerin daha fazla seyirciyle buluşmasını sağlamak ve ülkemizi film üretim merkezi haline getirmek üzere hazırlanan kanun tasarısı taslağının kanunlaşması halinde önemli bir açılım sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Sahne sanatlarına yönelik destekler son yıllarda artarak devam etmektedir. Bu kapsamda, 2015-2016 sezonunda 216 özel tiyatroya toplam 5 milyon TL destek verilmiştir. Bu noktada dikkat çeken diğer bir husus, yeni girişimlerin projelerine öncelik verilmesi ve desteklerin İstanbul ve diğer büyükşehirlerle sınırlı kalmayıp küçük kentlere doğru yaygınlaşmasıdır. Tiyatro sayısı ve verilen desteklerin artışına paralel olarak seyirci sayılarında da artış gözlenmektedir. 2015-2016 sezonu itibarıyla tiyatro sayısı 721, oynanan eser sayısı 7.766 ve seyirci sayısı 6 milyona ulaşmıştır. Bununla birlikte, özel tiyatrolara verilen destek miktarının artırılması, destek mekanizmasının mümkün olduğunca şeffaf ve objektif ölçütlere göre işlemesi ile devlet tiyatroları tarafından sahneye konulan yerli oyunların sayısının artırılması ihtiyacı devam etmektedir.

Son yıllarda ülkemiz kültürel altyapı unsurlarında nicelik itibarıyla olumlu gelişmeler yaşandığı gözlenmektedir. Bu kapsamda 2012 yılından 2017 yılına müze ve ören yeri sayısı 492'den 540'a, tiyatro sayısı 606'dan 721'e, sinema salonu sayısı 1.998'den 2.376'ya, halk ve çocuk kütüphaneleri sayısı 1.112'den 1.143'e, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından inşa edilen kültür merkezi sayısı 89'dan 112'ye çıkmıştır. Bununla birlikte kültür merkezi ve müze gibi yapıların niteliklerinin geliştirilmesi, yeni işletme biçimlerinin ve kamuya arz modellerinin geliştirilmesi ihtiyacı devam etmektedir.

Okuma kültürünün geliştirilmesi bağlamında son yıllarda önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığının 2012 yılında başlattığı Halk ve Çocuk Kütüphanelerinin Rehabilitasyonu Projesi kapsamında şimdiye kadar toplam 88 kütüphanenin rehabilitasyonu gerçekleştirilmiş olup 52 kütüphanenin rehabilitasyonu çalışmaları devam etmektedir. Proje ile yapılan yenileme çalışması neticesinde, söz konusu kütüphanelerin toplumsal imajları açısından önemli bir mesafe alınmış; üye sayılarında kayda değer artışlar olmuş ve kullanıcı profili değişmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından okullarda oluşturulan Zenginleştirilmiş Kütüphaneler (Z-kütüphane) okuma kültürü bakımından diğer bir önemli gelişmedir. Bu kapsamda 2014 yılından bu yana 1.085 Z-kütüphane kurulmuştur. Bu olumlu gelişmelere rağmen, Milli Eğitim Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kurum ve STK'larla işbirliği halinde bir Okuma Kültürü Eylem Planı oluşturulmasına ve titizlikle uygulanmasına ihtiyaç bulunmaktadır.

5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu kültür alanında kamu ve özel sektör arasında işbirliği adına önemli bir açılım sağlamış olmakla birlikte, bu alanda sponsorluk uygulaması henüz istenen seviyeye ulaşamamıştır. Kültürel hayatın canlandırılması ve kültürel faaliyetlerin ülkenin bütününe yaygınlaştırılması amacıyla, yerel nitelikteki kültür hizmetlerinin yerel yönetimlere devredilmesi ve kültür alanında kamu ve özel sektör arasında işbirliğinin güçlendirilerek geliştirilmesi önem arz etmektedir. Bu bağlamda devletin kültür ve sanat alanını düzenleyen ve destekleyen yönünün güçlendirilmesi önemli görülmektedir.

Uluslararası kültür istatistiklerinde ve raporlarında veri eksikliği nedeniyle ülkemize ait ilgili göstergeler sunulamamaktadır. Bu konudaki eksikliği gidermek ve politika yapıcılara analiz imkânı verecek verileri temin etmek amacıyla, kültür alanına ilişkin toplanan istatistiklerin yöntem ve kapsam itibarıyla gözden geçirilerek gerekli güncellemelerin yapılması önem arz etmektedir.

UNESCO Genel Konferansı tarafından 2005 yılında kabul edilen ve 2007 yılında yürürlüğe giren Kültürel İfadelerin Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesi Sözleşmesi

Türkiye Büyük Millet Meclisince (TBMM) 2017 yılında onaylanmıştır. Söz konusu sözleşme özellikle kültürel endüstrilerin küresel tek tipleşme baskısına karşı korunmasını, gelişmesini ve çeşitlenmesini amaçlaması bakımından önemli görülmekte olup ülkemizin kültürel potansiyelini gerçekleştirmesini kolaylaştırıcı bir etki yapması beklenmektedir.

Kültürel altyapının güçlendirilmesi, kültürel etkinliklerin yaygınlaştırılması; dünya ülkeleri ve özellikle Türk Cumhuriyetleri, soydaş ve akraba topluluklarıyla kültürel ilişkilerimizin geliştirilmesi; yurt içi ve yurt dışında bulunan kültür varlıklarımızın envanterinin çıkarılması ve restorasyonu önemini korumaktadır.

2. 
   Amaç ve Hedefler
   

Kültürel zenginlik ve çeşitliliğin korunarak geliştirilmesi gelecek nesillere aktarılması, kültür ve sanat faaliyetlerinin yaygınlaştırılması ile milli kültür ve ortak değerler etrafında toplumsal bütünlüğün ve dayanışmanın güçlendirilmesi temel amaçtır.

c) Politika ve Tedbirler

Politika/Tedbir	Sorumlu/İşbirliği Yapacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak İşlem ve Açıklama
Ortak tarihi geçmişimiz olan ülkeler başta olmak üzere dünya ülkeleriyle kültürel ilişkilerimiz geliştirilecek, kültür endüstrisinin milli gelir, ihracat ve ülke tanıtımına katkısı artırılacaktır. (Kalkınma Planı p.296)
Tedbir 95. Kültür istatistiklerinin uluslararası standartlara uyumlu hale getirilmesi için altyapı oluşturulacaktır.	Kültür ve Turizm Bakanlığı (S) TÜİK, Üniversiteler, STKIar	Aralık Sonu	Kültür istatistiklerinin geliştirilmesi projesi kapsamında veri toplama meta veri ve bilişim altyapısı oluşturma çalışmaları tamamlanacaliir.
Görsel, işitsel ve sahne sanatları başta olmak üzere kültürel ve sanatsal faaliyetlerin gelişiminde ve sunumunda mahallî idarelerin, özel ve sivil girişimlerin rolü artırılacaktır. (Kalkınma Planı p.299)
Tedbir 96. Kültürel tesis ve faaliyetler kademeli olarak yerinden yönetim kuruluşlarına devredilecektir.	Kültür ve Turizm Bakanlığı (S), Mahalli İdareler, Üniversiteler, STKIar	Aralık Sonu	Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki kültür merkezlerinin yerel yönetimler ile üniversitelere tahsisi sağlanacaktır.
Tedbir 97. Sahne sanatları alanındaki özel girişimlere verilecek destekler artırılacak, destek mekanizmalarına yönelik objektif göstergeler geliştirilecektir.	Kültür ve Turizm Bakanlığı (S), Maliye Bakanlığı, Mahalli İdareler, STKIar	Aralık Sonu	Özel tiyatrolara verilen desteklere yönelik objektif göstergeler içeren bir mekanizma geliştirilecek ve bu kapsamda destekler artırılacaktır. Sahne sanatlarının gelişimi için Türkçe telif eserlerin nitelik ve nicelik olarak zenginleşmesini sağlamak üzere Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe Telif Eser Destek Projesi hayata geçirilecektir.
Tedbir 98. Kültürel faaliyetlere erişimin kısıtlı olduğu yerlerde yaşayan vatandaşların küitür-sanat faaliyetlerine daha yoğun ve aktif biçimde katılmasına	Kültür ve Turizm Bakanlığı (S), Kalkınma Ajansları, Bölge Kalkınma İdareleri, Mahalli İdareler, Üniversiteler, STKIar	Aralık Sonu	Sinema salonu olmayan kentlere yazlık sinema kurulacak ve sinema için gerekli makine-teçhizat temin edilecektir. Yerel tiyatro gruplarının küçük

yönelik faaliyetler yapılacaktır.			ölçekli malzeme ve kostüm ihtiyaçları karşılanacak, turne, atölye vb. faaliyetleri desteklenecektir. Sokak oyunları, kısa film, film, kültür-sanat festivali, yerel spor müsabakaları gibi faaliyetler desteklenecektir.
Tarihimizin önemli şahsiyetleri, olayları, masal kahramanlan ve kültürel zenginlik unsurlarımız belgesel, diasi ve çizgi filmlere dönüştürülecektir, (Kalkınma Planı p.30û)
Tedbir 99. Çocuklara yönelik animasyon, çizgi film ve bilgisayar oyunu gibi yapımların tarihi ve kültürel değerlerimizi içermeleri ve çocukların sorumlu bireyler olarak yetişmelerine katkı sağlamaları teşvik edilecektir.	Kültür ve Turizm Bakanlığı (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, RTÜK, TRT, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Üniversiteler	Aralık Sonu	Çizgi film, belgesel ve film gibi yapımların içeriklerinde tarihi olaylara, şahsiyetlere ve milli kültür öğelerimize daha fazla yer verilecektir. Ayrıca bu yapımların çocukların zihinsel, bedensel ve dilsel becerilerini destekleyecek şekilde hazırlanması sağlanacaktır. Çocukların sevebilecekleri ve sorumlu birer birey olarak yetişmelerini sağlayacak içeriğe sahip bilgisayar oyunlarının ve animasyonların üretilmesi teşvik edilecektir.
Tedbir 100. Tarihimiz ve ortak kültürel değerlerimiz açısından önem taşıyan, olaylar, şahsiyetler ve mekânlara ilişkin tanıtsa faaliyetler artırılacaktır.	Kültür ve Turizm Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, TRT, Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, TÎKA, Vakıflar Gene! Müdürlüğü, Yunus Emre Enstitüsü, Bölge Kalkınma İdareleri, Üniversiteler, Özel Sektör, STK'lar	Aralık Sonu	Tarihi ve kültürel açıdan önemli, ortak kimlik duygusunu besleyen olaylar, şahsiyetler ve mekânlara ilişkin film, dizi, belgesel gibi nitelikli yapımların ortaya çıkması ve bu yapımların tüm kültürel havzamıza ulaştırılmasına yönelik strateji geliştirilecektir. Türkçe'nin dil birikimine ve gelişimine katkıda bulunmuş tarihi şahsiyetlerle ilgili yapımlar hazırlanacaktır. Ayrıca manevi şahsiyetlerin kabirleri tespit edilerek kayıt altına alınacak ve bunlara yönelik bütüncül koruma ilkesi doğrultusunda restorasyon ve çevre düzenlemesi projeleri hazırlanacaktır.
Türk sinemasının dünyada tanınan bir marka haline gelmesini sağlayacak yapımlar yaygınlaştırılacak ve sektörün ihracata katkısı artırılacaktır. (Kalkınma Planı p.302)
Tedbir 101. Sinema sanatının geliştirilmesi ve güçlendirilmesine yönelik yasal düzenlemeler yapılacaktır.	Küftür ve Turizm Bakanlığı (S), Ekonomi Bakanlığı, YÖK, TRT, Meslek Odaları, Üniversiteler, Özel Sektör	Aralık Sonu	Türk sinemasında sağlanan değişim, gelişme ve büyümeyi sürdürülebilir kılmak, eser niteliğinde artış oluşturmak, üretilen eserlerin daha fazla