40 Derste Ehlibeyt İnançları

İnsan Ruhunun Türlü Faaliyetleri

İnsanoğlunun çok çeşitli ruhî ve fikrî faaliyetleri vardır; hem bilinç üzerinde hem bilinç altında vuku bulan bu faaliyetler başlı başına incelenecek konulardandır. Birçok kitaba konu olan bu faaliyetlerden birkaçını özetle sıralayalım:

1- Düşünmek: Bilinmeyenleri bilmek, sorunları halletmek için düşünür.

2- Buluş: Çeşitli ihtiyaçları gidermek, türlü olay ve hadiselere karşı koyabilmek için insanoğlu buluş ve keşifler yapar.

3- Hafıza: Duyu veya düşünce yoluyla edinilen türlü bilgileri korur, sınıflandırıp arşivler ve lüzumu hâlinde onların hatırlanmasını sağlar.

4- Olay ve bilgilerin yorumu ve incelemesi: Olayların nedenlerini öğrenip kaynağını keşfedebilmek için zihnî kavramları birbirinden ayırıp tekrar birleştirir, böylece olayların nedenlerini ve sonuçlarını kavramaya çalışır.

5- Hayal: Kimi zaman nesnel karşılığı bile olmayan, zihinsel olgular yaratır. Aslında bu, yeni olay veya bilgileri gereğince çözüp kavrayabilmek için yapılan bir ön çalışmadır.

6- Karar ve irade: Gerekli işlerin yapılması veya durdurulması ya da değiştirilmesi içindir.

7- Sevgi, aşk, düşmanlık vb. gibi insanın davranışlarında olumlu veya olumsuz etkilerde bulunan daha birçok duygu.[1]

Sorular :

1- İnsanın kendisini bilmesi hakkında Hz. Ali'den (a.s) bir rivayet aktarınız.

2- Hişam İbn Hakem, yüce Allah'ı nasıl tanımıştır?

3- İnsan vücudu nelerden oluşur?

4- Ruhun faaliyetleri özetle nelerdir?

 

[1]- Peyam-ı Kur'ân, c.2, Ruh bölümü.

4. Ders: Yüce Allah'ın Kâinattaki Nişaneleri (1)

------

Yeryüzü

Yakin ehli (kesin inanacak olanlar) için, yeryüzünde ayetler (nişaneler) vardır. [1]

Kur'ân'da yeryüzünün yaratılışı yaklaşık 80 yerde dile getirilmekte ve Kur'ân'a inananlar, yeryüzünün yaratılışındaki azameti düşünmeye davet edilmektedirler.

İmam Cafer Sâdık (a.s) ünlü öğrencisi Mufazzal'a şöyle buyurur:

Şu yeryüzünün nasıl yaratıldığı hakkında bir düşün… Üzerindekilerin durabilmesi için sapasağlam bir şekilde yaratılmıştır; insanlar ihtiyaçlarını giderebilmek için yer yuvarlağı üzerinde çalışıp faaliyet ederler, dinlenecekleri veya uyuyacakları zaman yere oturur, yerde yatarlar... Yeryüzünün sakin olmadığı zamanlarda insanların uğradığı depremleri düşünüp ibret al, insanlar evlerini terk edip kaçmak zorunda kalırlar…[2]

Asıl şaşırtıcı olanı şu muazzam uzay yuvarlağının, üzerindeki milyarlarca yolcusuyla baş döndürücü bir hızla dönerek hareket etmesine rağmen bir beşik kadar sakin ve güvenli olmasıdır. İmam Ali'nin (a.s) "Sabah Duası"nda geçen şu cümlesi ne de güzeldir:

…Ey sakin ve güvenli bir beşikte beni uykuya yatıran Yüceler Yücesi Rabbim…

Yeryüzünün önemli bir bölümünü teşkil eden denizlerle okyanuslar öylesine şaşırtıcı harikuladeliklerle doludur ki her biri başlı başına bir kitaba konu olabilir:

…Ey kudretinin şaşırtıcı harikuladeliklerini denizlerde gösteren…[3]

İmam Ali (a.s) bir başka münacatında Rabbine yakarırken şöyle der:

Ey Yüceler Yücesi Rabbim! Azametini göklerde, kudretini yeryüzünde ve yaratışının şaşırtıcılıklarını denizlerde gösteren sensin![4]

İmam Cafer Sâdık (a.s) Mufazzal'a şöyle buyuruyor:

Yüce Yaratıcı'nın hikmetlerinin sınırsız ve mahlukatının bilgisinin ise ne kadar kıt olduğunu görmek istiyorsan okyanuslardaki türlü balıklara, sularda yaşayan çeşitli canlılara, sedeflere bir bak… Türleri saymakla bitmeyen bu canlıların yararlarını insanoğlu günden güne fark edip öğrenmektedir.[5]

 

[1]- Zâriyat, 20

[2]- Biharu'l-Envar, c.3, s.121

[3]- Cevşen-i Kebir Duası

[4]- Biharu'l-Envar, c.97, s.97

[5]- Biharu'l-Envar, c.3, s.103

Güneş ve Ay

Yüce Allah'ın ayetleri (nişaneleri) arasında geceyle gündüz ve güneşle ay da vardır… [1]

Yunus Suresi'nde şöyle buyruluyor:

Güneşi aydınlatıcı ve ayı da aydınlık olarak yaratan, Rabbindir. Yılları ve ayları hesaplayıp bilmeniz için onları belli yörünge ve konumlara oturttu. Rabbin bunu, haktan başka şey olarak yaratmadı. O, ilim ehli olanlar için ayetlerini (nişanelerini) açıklar…

Güneş, bütün dünyaya ışık veren nuruyla sadece canlıları ısıtıp aydınlatmakla kalmaz, aynı zamanda bitkilerin yeşermesi ve hayvanların hayatını sürdürmesinde de önemli bir rol oynar. Günümüzde bilim, yeryüzündeki bütün canlılık ve hareketin kaynağının güneş enerjisi olduğunu ispatlamış durumdadır.

Güneş, yeryüzünün 1.300.000 katı büyüklüktedir. Güneşin uzaydaki yörünge ve burçlardaki muntazam hareketiyle, fevkalade dakik bir hesaplama ve sistemle gerçekleşen doğuşu ve batışı dört mevsimi oluşturmanın yanı sıra; insanoğlunun sosyal hayatında çok önemli bir rol oynayan takvimin ve zamanın belirlenmesinde de hayatî ehemmiyete haizdir. Ay, saatte tam 3600 km. hızla yeryüzü yuvarlağının etrafında döner ve yaklaşık 29 günden biraz fazla olan her kamerî ayda yeryüzünün etrafında bir kez dönmüş olur; yeryüzüyle birlikte güneşin de etrafında döner ve bu tur da yılda bir kez tamamlanır.

Dünya, ay ve güneşin her birinin bu muntazam dönüş ve hareketlerinde insanoğlunun düşünce ve aklının kavramaktan aciz olduğu birçok sır vardır. Bugün insanoğlunun anlayabildiği tek nokta, bu muntazam ve dakik hareket sayesinde geceyle gündüzün, mevsimlerin, ayların ve yılların oluştuğu ve zamanın hesaplanabildiğidir.

İmam Cafer Sâdık (a.s) Mufazzal'ın rivayetinde şöyle buyuruyor:

Güneşin doğuşu ve batışı üzerinde düşün; yüce Allah geceyle gündüzün egemenliğini onunla mümkün kılar. Eğer güneş doğmayacak olsaydı dünyanın bütün düzeni alt üst olurdu… Güneş ışığından ve etkilerinden mahrum bir yaşam, insanoğlu için pek tatsız ve acı olurdu. Aynı şekilde güneş batmayacak olsaydı, vücudunun dinlenme ve ruhunun huzura duyduğu büyük ihtiyaca rağmen, insanoğlu dinlenemeyecek, huzur bulamayacaktı.

…Dört mevsimin meydana gelmesine neden olan güneşin yörüngesindeki eğilimlere, iniş çıkışlara bak ve düşün… Nice faydalar, nice etkiler vardır bunda…

…Aya bakarak yüce Allah'ı tanı… Ayın muntazam hareketi sayesinde insanlar ayları belirleyip, yılları doğru hesaplayabilmektedirler…

…Karanlık geceleri onun nasıl aydınlattığına bir bak… Ondaki faydaları düşün…[2]

Ve şu yıldızlar… Yüce Allah, Kur'ân'da şöyle buyuruyor:

Şüphesiz, göğün aşağı katını, yıldızların çekici güzelliğiyle süsledik… [3]

İlim şehrinin kapısı olan İmam Ali (a.s) şöyle buyurmaktadır:

Gökyüzündeki şu yıldızlar da tıpkı yeryüzündeki şehirler gibi birer şehirdir ve aralarında ışıktan yollar vardır, bu ışık yollarıyla birbirlerine bağlanırlar.[4]

 

[1]- Fussilet, 37

[2]- Biharu'l-Envar, c.55, s.175

[3]- Saffat, 6

[4]- Biharu'l-Envar, c.55, s.91