A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Çatma Mescit Hamamı Beyoğlu İlçesi'nde, Kasımpaşa'da, Çatma Mescit Ma-hallesi'nde, Hayratçı Sokağı ile Küçük Hamam Sokağı'nın kesiştiği yerdedir. Çifte hamam olarak tasarlanan yapı "Küçük Hamam" adı ile de tanınır. Bugün beş katlı bir binanın altında kalmıştır. Günümüzde imalathane olmuş, ayrıca kadınlara ait bölümü yıkılmış,

Çatma Mescit Mahallesi

106

107

Çeşme Meydanı

bütün kurnalar kaldırılmıştır. Klasik Türk hamam tasarımından farklı bir plan düzeni olan hamamın faal olduğu dönemde erkekler kısmında oldukça geniş bir soyunma odası ile üç soyunma bölmesi vardı. Ayrıca arka tarafında çamaşır kurutma yeri olarak kullanılan bir taşlık bulunmaktaydı. Beşik tonoz ve kubbe ile öıtülü olan soğuklukta iki tane tuvalet yer almaktaydı. Önde tonozun örttüğü iki kurnalı oda, onun solunda yine tonoz örtülü üç kurnalı diğer bir oda ve onun bitiminde tekrar kurnalı iki bölme görülür. Sağdaki geçitten kubbeli bir mekâna ulaşılmakta, buradan da göbek-taşının bulunduğu kısma girilmektedir. Gene sağda tonozla örtülü üç kurnalı soğuk halvet ve karşıda sol tarafta kubbe altında üç kurnalı sıcak halvet vardır. Kadınlar kısmında ise soğukluk bölümünden, kubbe ile örtülü olan beş kurnalı bir mekâna girilir. Bunun sağında bir küçük kubbe ile örtülü, üç kurnalı halvet ve tuvalet vardır. Tonozla örtülü mekândan sekiz kurnalı ikinci bir bölüme geçilir. Buranın gerisinde kubbe ile örtülü olan üç kurnalı halvet bulunmaktadır.

Çatma Mescit Mahallesi Beyoğlu İlçesi'n-de yer alır. Cami-i Kebir, Yahya Kâhya, Evliya Çelebi ve Bedrettin mahallele-riyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 3.290'dır.

II:221a.

Cavcı, İsmail VI:538a. Çavlı, Emin Ali III:198c, V:l69b.

Çavuş Hamamı Fatih İlçesi'nde, Davut-paşa'da, Topçu Emin Sokağı'ndaydı. Bâniyesi Sultan İbrahim'in (hd 1640-1648) kadınlarından Şekerpare Hub-yar Kadın'dır. Hamam yıkılmış, bugün hiçbir izi kalmamıştır. Eskiden sokak hamamın adını taşırken bu da değiştirilmiştir.

Çavuş Hamamı Tekkesi bak. Beşikçi-zade Tekkesi

Çavuş Mescidi (Balat) mad. 11480a.

Çavuş Mescidi Fatih İlçesi'nde, Hekimoğ-lu Ali Paşa Caddesi'nde bulunuyordu. Mescit 1914'teki yangında harap olmuş, daha sonra minaresi yıkılmıştır. Arsası üzerinde bugün bir kâğıt deposu bulunmaktadır. Hadîka'dz banisinin Suca Çavuş olduğu, minberim Su Nazırı İbrahim Ağa'nın koydurduğu belirtilmektedir.

Çavuş Mescidi tstinye'de, Emirgân Caddesi ile Dr. Hilmi Alanlar Sokağı'mn kavşağında yer alır. Hadîka'da banisinin Mahmud Çavuş adında bir hayır sahibi olduğu belirtilmekte fakat ne zaman yaşadığının ve nerede gömülü olduğunun bilinmediği kaydedilmektedir. Fevkani olan mescidin minberini Osman Efendi adında bir şahıs koydurmuştur. 1948-1955 arasında okul, daha sonra da mesken olarak kullanılmış, 1972-1974 arasında kagir olarak yeni baştan inşa edilmiştir. Düz-

gün kesme taş duvarların kuşattığı zemin katına müezzin meşrutası, abdest muslukları ve helalar yerleştirilmiştir. Fevkani konumdaki harimin kagir duvarları, fugalarla ahşap kaplama görünümü kazandırılan bir sıva ile kaplanmıştır. İki sıra halinde düzenlenmiş, dikdörtgen açıklıklı pencerelerin aydınlattığı harim mekânında klasik üslupta kalem işleri bulunmaktadır. Eski mescidin ikinci kat seviyesinden başlayan ahşap minaresi 1963'te kaldırılmış, yerine bugünkü, silindir biçimindeki gövdesi yivlerle süslü, tek şerefeli ve konik ahşap külahlı, kagir minare inşa edilmiştir.

Çavuş Mescidi Fatih İlçesi'nde, Şehremi-ni'de, İbrahim Çavuş Mahallesi'nde, İbrahim Çavuş Camii, İmam Ferdi Sokağı ve Kaşıkçı Sokağı'mn kuşattığı adada bulunuyordu. I. Dünya Savaşı yıllarında harap bir halde iken onarım gördüğü ve askeri depo olarak kullanıldığı, 1918-1920 arasında bakımsızlıktan yıkıldığı bilinmektedir. Bugün, üzerinde sadece İbrahim Ça-vuş'un mezarının bulunduğu arsada caminin yerini bir gecekondu işgal etmiş durumdadır. Mescit Sipahi Oca-ğı'ndan İbrahim Çavuş tarafından yaptırılmıştır. Mimarının Sinan olduğu, kagir beden duvarları, ahşap çatısı, bodur gövdeli taştan bir minaresinin bulunduğu bilinmektedir. Ha-rime bitişik son cemaat yeri, abdest muslukları ve helası olan bir avlusu ve karşısında imamlara ait meşrutası bulunmaktaydı.

Çavuşbaşı Divan-ı Hümayun'da görevli çavuşların amiri, reisülküttabın yardımcısıydı. Divandan çıkan hükümlerin icrası ve infazını gerçekleştirir; elçilerin huzura kabulünde bulunurdu. Saray ve Divan-ı Hümayun'u ilgilendiren her türlü tören ve protokol işlerini düzenlerdi. Divanın sağlıklı çalışması için önlemler alır, taşradan İstanbul'a gelenlerin kimliklerini yoklardı. Çavuşbaşılık 1836'da kaldırılarak yerine Deavi Nezareti kurulmuştur.

Çavuşbaşı Camii mad. IL480c,

Çavuşbaşı Çeşmesi Aksaray'da, Baklalı Mescit yakmındaydı. Dört beyitlik tarih manzumesine göre inşa tarihi 1133/1720'dir.

Çavuşbaşı Süleyman Ağa Medresesi

Eminönü İlçesi'nde, Laleli-Koska'da, Mimar Kemalettin Mahallesi'nde, Koca Ragıp Paşa Sokağı'mn sonunda, dört yol ağzında, çeşmesi ile bir külliye şeklinde yapılmıştır. Banisi Çavuşbaşı Süleyman Ağa olup, 996/1587-88'de inşa edilmiştir. Medresenin ahşap olduğu bilinmektedir. 20. yy'ın başına harap bir vaziyette gelen bu yapılar 1918'de ev olarak kullanılmış, 1937 ve 1942'de yol genişletmesi çalışmaları sırasında yıktırılmış, 1959'da hiçbir

iz kalmayacak şekilde kalıntıları ortadan kaldırılmıştır.

Çavuşdere Üsküdar İlçesi'nde Üsküdar-Bağlarbaşı arasındaki Selami Ali Cad-desi'nin (Bülbülderesi ve Selamsız semtlerinin) güneyine, İmrahor ve At-lamataşı'nın doğusuna düşen yöre. Toptaşı ve Nuhkuyusu ile güney ve güneydoğudan komşudur. Çavuşde-resi adı, oradaki caddede yaşamaktadır.

Çavuşlar III:466b.

Çavuşoğlu, Haralambos (Kaptan) II:481b.

Çavuşoğlu Köşkü mad. İL 481 b. .

Çavuşoğlu Mahallesi Kartal İlçesi'nde yer alır. Yeni Mahalle ve Kordonbo-yu, Karlıktepe, Esentepe mahallele-riyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 9.592'dir.

Çavuşoğlu, Türkân IV:356a.

Çavuşzade Ahmed Efendi Çeşmesi

Kocamustafapaşa'da, Ramazan Efendi Camii'nin avlu kapısının bitişiğin-dedir. Edirne Kadısı Çavuşzade Ahmed Efendi tarafından 1106/l694'te, kesme taştan, klasik üslupta yaptırılmıştır. Küçük bir aynataşı vardır. Zamanla ilk şeklini kaybetmiştir. Teknesi sokak seviyesine kadar aşınmıştır. Sivri kemerinin altında tas koyacak bir yuva, bunun üzerinde de kitabe yer almaktadır.

Çavuşzade Mescidi bak. Çivizade Kızı Mescidi

Çay Körfezi IV:4l5c. Çayhaneler mad. II: 481 c.

Çayırbaşı Camii bak. Cerrah Mahmud Efendi Camii

Çayırbaşı Mahallesi Sarıyer İlçesi'nde yer alır. Büyükdere, Cumhuriyet mahalleleri, Şişli İlçesi ve İstanbul Boğazı'yla çevrilidir. Nüfusu (1990) 12.312'dir.

II:5l4a. Çayırlı, İnci Atalay VI:295b, VII:350a.

Çayırlı Medrese Fatih İlçesi'nde, Kadıçeş-mesi'nde, Sinan Ağa Mahallesi'nde, Karadeniz Caddesi'nde, şimdi mevcut olmayan Sinan Ağa Camii ile Damat Mehmed Efendi Medresesi'nin karşısında, Çeşmizade ve Hanedan sokaklarının arasındaki adada bulunuyordu. 19l4'te harap bir durumda olduğu bilinen bu ahşap medrese 1918'deki Fatih yangınında tamamen yanmıştır.

Çaylak (Dergi) ilgili madde: Mehmed Tevfik (Çaylak) V:368c

Çaylak Tevfik bak. Mehmed Tevfik (Çaylak)

Çayhgil, Şadan II:387c Çeçen, İslam II:434c.

Çekirge Haftada iki kez yayımlanan mizah gazetesi. 19H'de 10 sayı yayımlandı. Sahibi ve sorumlu müdürü Hüseyin Nazmi'ydi.

Çekil, Nazmi mad. II:482a. Çekmece Sancağı IV:137b. Çekmece-i Kebir bak. Büyükçekmece Çekmece-i Sagir bak. Küçükçekmece Çekmeköy IIL384c.

Çelebi Şehir terbiyesi almış, kültürlü, nazik kişilere, "efendi" lakabı yerine deniyordu. Osmanlı döneminde, İstanbul'da çelebi sanını alanlar, kültürlerinin ve inceliklerinin yamsıra, eser veren, özgün çalışmaları olan bilgin, yazar ve sanatçılardı. Yine, kimi zengin ve saygın gayrimüslimlere de celebi dendiği gibi, Hıristiyan ve Yahudi kadınlar da kocalarına çelebi demekteydiler.

Çelebi, Ali (Ressam) II:463c.

Çelebi, Asaf Halet (1907, İstanbul -1958, İstanbul) Şair. Galatasaray Lise-si'nden sonra bir süre Sanayi-i Nefise Mektebi'nde (Güzel Sanatlar Akademisi) okudu. Adliye Meslek Mekte-bi'ni bitirerek adliyede ve diğer bazı resmi kurumlarda memuriyette bulundu. Tasavvufun, şark mistisizminin öğeleriyle ve kişileriyle Batı kültürünü birleştiren kendine özgü şiiriyle Garip akımına katıldı. Mevlana, Molia Cami, Naima, ÖmerHayyam gibibitaplar yazdı. Eşrefoğlu Rumi Divanı'nı basıma hazırladı. Kendi şiirlerini He (1942), Z«me/z/(1945), OmManiPad-me Hum (1953) gibi kitaplarda topladı. Şairin Divan Şiirinde istanbul (1953) adlı bir antolojisi de bulunmaktadır.

II:286b, 400b, 447b, III:64a, IV:223a, V:l69c.

Çelebi Mehmed Ağa Hamamı Fatih İlçesi'nde, Saraçhanebaşı'nda, Yeşiltek-ke Sokağı'ndaydı. Yeniçeri ağalarından Mehmed Ağa'nın yaptırdığı bu hamam 1894 depreminde yıkılmış, çok harap bir durumda iken 1932'de çökmüştür. Şimdi yerinde bir apartman bulunmaktadır.

Çelebi, Said mad. IL482b.

Çelebican, Gürhan (1931, Bursa) İnşaat mühendisi. İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi'ni bitirdi. Özel sektörde yönetici olarak çalıştı. 19. dönem (1991-) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.

Çelebioğlu, Amil II: 125a. Çelik Gülersoy Vakfı IV:229b Çelikel, Aysel IV:356b.

Çeliktepe Şişli İlçesi'nde, Büyükdere Cad-desi'nden ayrılan Fatih Sultan Mehmet Köprüsü bağlantı yolunun kuzeyindeki 4. Levent'in (ve Büyükdere Caddesi' nin) batısında yer alan semt. Kuzeyinde Sanayi Mahallesi, güneyinde Or-tabayır, batısında Harmantepe, güneybatısında ise Gültepe yer almaktadır. 1970'lerde oluşmuş semtlerdendir.

III:382c, 410a, VII:498a.

Çeliktepe Halk Kütüphanesi 1964'te, Halıcıoğlu'nda hizmete açıldı. 1972' de Mahmut Şevket Paşa Caddesi, no. 2'deki Osman Faruk Verimel İlkoku-lu'na nakledilen kütüphane, 1974'te okula ait arsa üzerinde yapılan binasına taşındı. 1992 itibariyle kütüphanenin toplam dermesi 9.534'tür. Yılda ortalama 70.000 okuyucunun çocuk kütüphanesi, müracaat, ödünç kitap verme hizmetlerinden yararlanması sağlanmaktadır. Levent Çocuk Kütüphanesi, Gültepe Çocuk Kütüphanesi ve Çağlayan Halk Kütüphanesi, kütüphaneye bağlı birimlerdir.

Çeliktepe Mahallesi Kâğıthane İlçesi'nde yer alır. Ortabayır, Telsizler, Gültepe, Harmantepe, Sanayi, Emniyet Evleri mahalleleri ve Şişli İlçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 20.324'tür.

Çemberlitaş (Anıt) mad. II:482c, 54c, 252b, 440c, III:53a, V:404b.

Çemberlitaş (Semt) mad. II:483c, VI:49c, VII:120b, 495b.

İlgili maddeler: Acı Hamam I:62c Atik Ali Paşa Külliyesi I:403c Çemberlitaş II:482c Çemberlitaş Hamamı IL484c Elçi Hanı III:l48c Kara Baba Tekkesi IV:437b Kırk Şehitler Sarnıcı IV:568c Köprülü Külliyesi V:90a Köprülü Kütüphanesi V:89a Mahmud II Çeşmesi V:2ölc Mahmud II Türbesi ve Sebili V:2ö3b Nuruosmaniye Külliyesi VLlOOa Vezir Hanı VII:382c

Çemberlitaş Camii bak. Atik Ali Paşa Külliyesi

Çemberlitaş Hamamı mad. tt:484c, 484a, IIL540c.

Çemberlitaş Kız Öğrenci Yurdu

III:73c.

Çemenzar Kadıköy'de, Yukarı Göztepe'nin batısına düşer. Yörenin iki aksından Bağdat Caddesi'nin kuzeyinde olan, eski adıyla Kayışdağı Caddesi, şimdiki adıyla Fahrettin Kerim Gökay Caddesi üzerinde ve bu caddenin Ha-sanpaşa'dan gelen Hızır Bey Caddesi ile kesiştiği yörededir. Bu kesişme noktasından güney-güneydoğu istikametinde, demiryoluna doğru uzanan sokak da aynı adı taşımaktadır.

Çemşirlik Havuzu IV:10a. Çene, İlhami III: 207a.

Çengel, Yüksel (1938, İstanbul) İktisatçı. İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi'ni bitirdi. Avcılar belediye başkanlığı yaptı. 18. dönem (1987-1991) İstanbul milletvekili olarak parlamentoda bulundu.

Çengele Vurmak İstanbul'da biri Par-

makkapı'da, diğeri Eminönü'nde bulunan işkence yerlerinde, çengel cezasına çarptırılan mahkûmlar veya tutsaklar, ellerine bağlanan bir iple ve makara vasıtasıyla direğin yukarısına çekilip birden bırakılırdı. Mahkûm düşerken direğin orta yerindeki kıvrık çengellere saplanıp kalır, acılar çekerek ölürdü. Halk çengele vurulanlara bir benzetmeyle "çengel çiçeği" dediği gibi, "çengel çiçeği olası" da bir beddua idi.

Çengelköy mad. II:485b, III:25a, IV:9c, 534b, VII:500b, 501b.

ilgili maddeler: Boğaziçi II:266a Hacı Ömer Mescidi III:478a Kavasbaşı Ahmed Ağa Çeşmesi IV:497c

Köçeoğlu Köşkü V:84b Köçeoğlu Yalısı V:86a Kuleli Askeri Lisesi V:115c Kuleli Bahçe Camii V:117b Kuleli Bahçesi V: 117c Sadullah Paşa Yalısı VI:396c Vahideddin Korusu VH:354c Vahideddin Köşkü VII:356c

Çengelköy Hamamı Üsküdar İlçesi'nde, Çengelköy'de, Çengeloğlu ve Mandal sokaklarının kesiştiği yerde bulunuyordu. 1910'lu yıllarda kapanmış, uzun bir süre bakımsız kaldıktan sonra 1948' de ılıklık ve sıcaklığı yıktırılmıştır. Bugün sadece Yusuf Ziya Paşa Çeşmesi' ne komşu olan soğukluk kısmı sağlam durumdadır. Küçük ölçüde bir tek hamam olan bu yapı tek kubbeli soğukluk, buna dik, dar bir mekân halindeki ılıklık, iki kubbeli halvetleri olan sıcaklık ve buna bitişik dar, uzun bir dikdörtgen planlı hazneden oluşmaktaydı.

Çengelköy İskelesi II:486b, IV:204a.

Çengelköy Mescidi bak. Hacı Ömer Mescidi

Çengelköy Vapuru mad. II: 48 7a, V:99a.

Çengiler mad. IL487b, 515a, IV:3ö2c, V:83c, VL300a.

Çeragî Harnza Mescidi ve Tekkesi

II:4l4c.

Çeraz, Mines III:395b. Çerçiyan, Vahram III:395c.

Çerkeş Hasan Olayı mad. II:488a,

IIL40b, 493c, V:512c, VL177b. Çerkeşîlik IV:124c, V:134c. ilgili madde:

Halvetîlik VII:215c Çerkezköy III:447a.

Çeşme Meydanı Galata'da, Azapkapı'da Saliha Sultan Sebili ve Çeşmesi'nin bulunduğu meydan. Tulumbacıların, Tersane işçilerinin, gemicilerin ve semt

Çeşmeler

108

109

Çinici, Behruz

bıçkınlarının devanı ettiği kahvehane-leriyle ünlü olan Çeşme Meydanı, I. Dünya Savaşı yıllarına kadar çok hareketli bir yerdi, istanbul tulumbacıları arasında Çeşme Meydanlılan Sandığı büyük ün kazanmıştı.

Çeşmeler mad. IL489c. İlgili maddeler:

Çatal Çeşmeler II:477a

Çukur Çeşmeler II:537a

Sebiller VL481a

Selsebiller VL518a Çeşmibülbül mad. IL491b, I:475c,

VI:229a.

Çetin, Hikmet (1937, Diyarbakır) Siyasetçi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fa-kültesi'ni bitirdi. ABD'de Williams Col-lege'de master yaptı. Devlet Planlama Teşkilatı'nda iktisadi planlama dairesi başkanı oldu. CHP'den 16. dönem (1977-1980) istanbul milletvekili seçildi. B. Ecevit başkanlığındaki hükümette (1978-1979) devlet bakanlığı ve başbakan yardımcılığı yaptı. 199'de dışişleri bakanı oldu. 1995'te CHP ile SHP'nin birleşmesinden sonra CHP genel başkanı seçilerek DYP ile koalisyon hükümetinde başbakan yardımcılığı görevini üstlendi.

Çetin, Oğuz III:287a. Çetiner, Ayten IV:356b. Çetiner, Şakir (ö. 1985) IV:378c. Çetintaş, Sedat mad. II:491c, IIIıSc. Çevre Sorunları mad. II:492a, I:204a,

II:532b. Çevre YoUarı mad. II:497b, VII:534b.

Çeyiz Alayı mad. IL499b, III:109b, 391a.

Çeyrekbaşı, Sema III:47b. Çeyrekoğlu, Hüseyin V:185c.

Çıfıt Kapısı I:54lc, III:158c.

Çığır Günlük gazete. 1911'de 85 sayı yayımlandı. Başyazarı Ahmed Kemal, sorumlu müdürü Cemil Mahmud'du.

Çığır Sahne IIL54c.

Çığıraçan, İbrahim Hilmi mad. U:499c, VII:448c.

Çıksalın Halic'in Beyoğlu yakasında, Has-köy'ün kuzeyinde, Halıcıoğlu semtinde bir mevkidir. Bugünkü Halıcıoğlu ile Defterdar arasındaki Haliç Köprüsü viyadüğünün altına ve güneyine düşmektedir. Yörenin adı halen oradaki bir sokakta yaşamaktadır.

IV:10b, llb. ÇıksaliIVılOc, lOb. Çıksali Sinagogu IV:10c. Çınar IV:55a.

Çınar Mahallesi Bağcılar İlçesi'nde yer alır. Sancaktepe, Bağcılar Merkez mahalleleri ve Güngören, Esenler ilçeleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 14.168' dır.

II:528a.

Çınar Mahallesi Maltepe İlçesi'nde yer alır. Küçük Yalı, Aydın Evler. Idealte-pe mahalleleri ve Marmara Denizi'y-le çevrilidir. Nüfusu (1990) 13.722'dir.

Çınar Olayı mad. II: 500a, I:273a, IV:368c, V:34lc.

Çınar Oteli VI:180a.

Çınaraltı 9 Ağustos 1941-15 Temmuz 1944 arasında yayımlanan haftalık dergi. Sahibi ve başyazarı Orhan Seyfi Or-hon'du. Türkçülük akımını savunan dergi çok sayıda şair ve yazan bu düşünce etrafında toplanmaya çağırdı. Nihal Atsız, Zeki Velidi, Mehmet Emin Yurdakul, Yusuf Ziya Ortaç, Besim Atalay, Emin Ali Çavlı, Şükûfe Nihal, Reşit Safvet Atabinen, Hüseyin Namık Orkun gibi yazarların eserlerim yayımladı. Zamanla turancı bir çizgiye yaklaşan dergi 146. sayısı çıktıktan sonra Temmuz 1944'te kapandı. Daha sonra aynı yıl 4 sayısı daha çıktı. 17 Mart 1948'de yeniden yayımlanmaya başladı ve 3 sayı çıktıktan sonra kapandı.

Çınaraltı Kahvesi Bayezid Camii dış avlusundaki asırlık çınarın altındaki kahve. 16. yy' da burada remilhanesi bulunan şair Zâtî'nin genç şairlere dersler verdiği bilinmektedir. Sonraki dönemlerde de gerek çınar altında gerekse meydanın karşı tarafında bir dizi kahvehane vardı. 20. yy'ın ortalarına doğru burası, üniversite öğretim üyelerinin, gençlerin, ozanların buluştukları, İstanbul'un ferah ve serin açık hava kahvelerindendi.

III:198c, V:30a.

Çınaraltı Kahvesi (Emirgân) III:l68c. Çınarcık mad. II:500c.

Çınardere Mahallesi Pendik İlçesi'nde yer alır. Veli Baba, Dumlupınar, Orta, Bahçeli Evler mahalleleri ve Kartal Ilçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 9.593'tür.

Çınardibi Aile Bahçesi VII:50a. Çınarî(ö. 1899) II:130b.

Çınarlı Çeşme Mescidi I:494b, , V:355c.

Çınarlı Mescit Çengelköy'de, Çınarlı Mescit Sokağı'ndadır. Bostancıbaşılık yapan, daha sonra kaptan-ı deıya olan Abdullah Paşa tarafından 1234/1818' de yaptırılmıştır. Kagir duvarlı ve ahşap çatılı yapı, doğu yönünde yapılan onarımlar ve ekler sonucu özgün halini kaybetmiştir. Düzgün olmayan dikdörtgen planlı harim bölümüne kuzeydoğudan girilir. Bu mekânda, son onarımların ürünü olan iki beton sütun tavanı desteklemektedir. Son zamanlarda fayansla kaplanmış mihrabın ve basit minberin kayda değer bir özelliği yoktur. Girişin hemen solundaki minareye, kaidesinin içinden ahşap merdivenlerle çıkış sağlanmaktadır. Orijinali ahşap olan minare günümüzde sac ile kaplanmış ve kurşun

bir külah ile örtülmüştür.

Çıngıraklı Tatar Haftada iki kez yayımlanan gazete. 1877'de 29 sayı yayımlandı. Sahibi Teodor Kasap'tı.

I:190b.

Çıplak Yeniçeri Ocağı'nda hizmetle görevlendirilenlere "işe soyunma" anlamında çıplak (örneğin ağa çıplağı) deniyordu. Tersane'de ise "Küçük Hüseyin Paşa çıplakları" denen bir asker sınıfı vardı. Çıplak müfrezesindeki askerler, kaptan-ı deryanın yakın maiyetini oluşturduklarından bunlara "kaptan paşa çıplağı" deniyordu. Bu sınıf efradı, başlarına mavi püsküllü fes, arkalarına sırma işli kolsuz salta, bacaklarına harçlı kısa şalvar giyer, kuşaklarına bir çift tabanca ve uzun bıçak yerleştirirlerdi. Baldırları ve omza kadar kollan yaz kış çıplaktı.

Çıplak Tepe I:151b.

Çıracıyan, Tavit (19. yy - 20. yy) Ermeni asıllı ressam. 1894-1908 arasında, Mek-teb-i Mülkiye'de resim hocalığı yaptı. Eserleri arasında, "istanbul" (1895), "Ahırkapı Feneri" (1902), "Boğaziçi" (1905) ve "Fenerbahçe" kayda değer olanlarıdır.

Çırağan

ilgili maddeler:

Yahya Efendi Tekkesi VII:409a Yalı Köşkü VTİ:4l5c Çırağan Bahçesi I:534a.

Çırağan Eğlenceleri mad. ILSOla, I:476a, IV:126c, V:179c, 183b, VII:385a, 519a.

Çırağan Fer'iyesi 1 : 250a.

Çırağan Mevlevîhanesi bak. Beşiktaş Mevlevîhanesi

Çırağan Olayı mad. ILSOlc, I:39a, 192a, III:493c, V:280b, 513a, VI: 178a.

ilgili madde: Ali Suavi I:202a

Çırağan Sarayı mad. II: 503a, I:24a, 26a, 202b, 476a, 537b, II:36c, 37a, 38c, 4la, 164a, l68c, 170a, 171a, 457b, 502b, 512c, III:70c, 273c, 323a, IV:545b, V:345c, 388a, VI:65b, 66a, 14le, I49b, 4lOb, 463b, VH:l62b, 419a, 519a, 520c.

İlgili maddeler: Beyhan Sultan Sahilsarayı (Çırağan)

Yalı Köşkü VII:4l5c Çırağan Vakası bak. Çırağan Olayı Çırağan Yahşi II: 163e, l69c.

Çırağan-Kempinski Oteli Çırağan Sarayı ile bahçesinde inşa edilmiş otel binasından oluşur. Ocak 1991'de açıldı. Sarayda 1.000 kişilik balo salonu, 30-400 kişilik 8 toplantı odası, 300 kişilik 2 sergi merkezi, 280 kişilik 2 salon, tiyatro gösterileri için bir alan, 12 vip süit oda, 25 dükkân, 2 restoran, l Türk hamamı vardır. Otel binası ise 310 odalı-

dır. Ayrıca 7 vip süit, 9 genç süiti, 2 restoran, 2 bar, 3 toplantı odası, açık ve kapalı yüzme havuzu, sauna, Türk hamamı, solaryum ve jimnastik salonu vardır.

II:171a, VI:9b, 180a, VII:l62b. Çırak Çıkarma III:218b.

Çırak Mektepleri mad. II:507a, III:138c, 517b.

Çıraklık Eğitim Merkezleri mad. IL507a, III: 140a.

Çırçır Eyüp İlçesi'nde, Alibeyköy semtinin batı-kuzeybatısına, Alibeyköy Dere-si'nin güney-güneybatısına düşen yerleşim yöresi. Batısında Kâzım Karabe-kir, güneyinde ise Karadolap bulunan Çırçır, yeni yapılan Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nü Edirne'ye bağlayan otoyolun güneyinde uzanmaktadır.

VH:496a. ilgili madde: Haliliye Medresesi III:5l4a

Çırçır Fatih İlçesi'nde, Fatih Külliyesi'nin kuzey-kuzeydoğusuna düşen yöre. Halen Sinan Ağa Mahallesi sınırları içindedir. Ancak yaşlı kuşaklar tarafından bilinen Çırçır adı bugün sadece oradaki bir caddede yaşamaktadır. İstanbul'un en büyük yangınlarından olan 1918'deki yangında Çırçır da yanmıştı.

Çırçır Mahallesi Eyüp ilçe merkezinde yer alır. Alibeyköy Merkez, Kara Dolap, Yeşilpınar mahalleleri ve Gaziosmanpaşa Ilçesi'yle çevrilidir. Nüfusu (1990) 22.450'dir.