A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

306^21J) Istorih Marksistj s. 123.

307^) iŞirmehmed Bek’in hâtıraları, s. 21.

308 Merhum Türekul, bu destanın benim elimde bulunan 24 bin beyti muhtevi eski bir nüshasını da isteyip almıştı. Maalesef bunlar kendisi ile beraber kaybolup gitti (maamafih evindeki evrakı arasında bulunmak ihtimali vardır).

309 Joseph Castagne, Les Basmatchis, Paris,. 1925, s. 20, 24t25.

310 Le Turkestan depuis la Revotution russe, 1917-1922 (Revue du Monde Musulman vol. 50, Paris, 1922) s. 56-58.

311210) Georg Etherton. İn the Heart of, Asia_y New York. 1926.

312 G. Safarov, Koloniydlnaya Reyolintsiya, ş. 82,

313 ,_fuz bulunmaktadır.

**> ^BU hâtıralar, benim _{husu§; kütüpban}emdc

314^ ) Yeni Türkistan» 1928, No. 10.

315 Burada zikredilen bu 9 fırka hakkındaki malûmât, buralarda bulunurken bizzat yaptığım notlardan maada, Hemrah Kul Bek ve Mamur Bek’in hâtıralarından alınmıştır. Hemrah Kul ve Mamür Bekler hâtıralarında bu 9 grupa iştirak eden bütün ufak «Korbaşıları» hattâ savaşlarda, temayüz ederek şehit düşen kahraman neferleri bile kaydedebilmişlerdir. Bu hâtıralar benim hususî kütüphanemde mahfuzdur.

316,²³³) Der Neue Orient, 1922, ağustos nüshası.

317 1. Castagne, Les Ba&matches, Paris 1926, s. 51-52.

318[^23r>) Bu eserin 1928 de yazıldığı unutulmasın.]

319^°) Vakıa Pravda, 9.2.3923 te de, bizim hâtıralara mutabık olarak kaydedilmiştir. '

320^) Bk. Posledniye Novosti, 6. 8. 9 mayıs ,1923; Dni, 14. 28 mayıs 1923.

321"⁴¹) Bu gibi şarkıları epey toplamıştım; yukarıda s. 448 de anlattığım gibi, 1922 yılı nisanında «Qarnep» fazlasında* zayi oldu.

322^) Malgre ses pretentions â une mission civilisatrice, les faits ci-haut enonces demontrent que’la Russie est un obstacle â nötre developpement normal el hational; par consequent nous demendons l’independance complete pour les Khanats de Boukhara et de Khiva, ainsi que la restitution c[es terres usurpees.

323~^4S) Meselâ Les Annales des Nationalites, 1916, No. 9-11 de ve bir de îno- rodetz namı müsteariyle yazan bir muharririn, La Russie et les peuples allogens Berne, 1917 adlı külliyatında.

324^) Bütün bu malûmat, Yusuf Beğin bu teşebbüslere ait yazıp verdiği hatıratından alınmıştır.

325^) ...... la possibilite d’une libre expression de la volonte souveraine des

habitants du Turkestai), dans les limites de la Republique democratique federa- tive Russe» (Orient et Occident, 1923, N. 17. p. 46).

326^) Le Turkestan aspire â l’independance nationale et desire devenir lui meme, un facteur independent de la: vie politique de TOrint sorti de son sommeil seculaire. II ne veut plus rester passif et servir, â qui ce soit d’arene aux intrigues el de moyen d’intimidation (aynı mecmuada S. 47).

327[253) Bu eserin ilk neşrinden sonra, Çokayoğlu, istiklâl şiarını iltizam ederek, 1929-39 yılları arasında Berlinde «Yaş Türkistan» isminde bir mecmua neşretmiş, Şarka ait Avrupa mecmualarında (bk. The Asiatic Re vie w, vol. XXIV. 1928, April, vil. XXV, 1929, N. 83; The Journal of the Royal Asiatic Society, vol. XVIII, july, 1931, vol. XX, july, 1933) makaleler ve ayrıca risaleler (Chez les Soviets en Asie Central e, Paris, 1928) neşrederek Sovyetler devrinde Türkistanın haytamı AvrupalIlara tanıtmak uğrunda çalışmıştır.- Uzun seneler boyunca Tür- kiştanı Avrupada temsil eden Çokayoğlu, 27/12)1941 de Berlinde hastalanarak vefat etmiştir.] ” "7 ~ "

328L²⁵⁴) Bu kitabın neşrinden sonra bu matbaa tesis olunarak, Abdulhey Molla

329[-->■*) Mecmua 39 sayı kadar çıkarak eylül 1931 de faaliyetini tatil etmiştir'.] ^L>3°) Bk.^; «Yeni Ses» gazetesi, 8/1/1927, N. 311.

330 Bü edebî hayat, Ferganede rus dev- Khokandda Mevlâ'na Muhyî, Mukimî, Zevki, v_e Mer- gilânlı Zakir Can Firkat ve eşleri, daha 1890 yılında Khokandda edebî bir muhit yaşattılar. Östroumov, bunlardan şâir Firkat’, kendi gazetesine celbedebildı. Şâir 1890 da Taşkende geldiğinde, umumî vâlj Baron Vrevsky propaganda için istifade maksadiyle şâir Firkati rus aristokrasisinin bir balosuna davet edip, sabaha kadar süren bu meclis hakkında şiirler yazdırıp kendi gazetesinde neşretti (1890, Nr. 28).

331^a) Bk. Türktsche Post, 1928. Nr. 2.

332[204) Bu kitap yazıldığı zarflan vaziyet böyle idi, müteakiben Almatı’da Kazak Üniversitesi ve diğer bazı âli mektepler açıldı. ]