A zərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti Niyazi Əlikram oğlu Həsənov Bİznesin strateji İdarə ediLMƏSİ (Dərslik)

6.5. Rəqabət strategiyasının amillərinin təhlili
Rəqabət əhatəsində olaraq, firma rəqabət mübarizəsinin müxtəlif forma və üsullarına, bəzən də məhsulun hüdudlarını aşan ənənəvi rəqabətə əl atır. Lakin məhsul rəqabətinin əhəmiyyəti və rolu firmanın ümumi rəqabət mübari­zəsini azaltmır. Bundan əlavə, məhz rəqabət son nəticədə firmanın məhsulunun uzunmüddətli qalması üçün həlledici sayılır. Heç bir iflas firmanı qoruya bilmir, əgər onun məhsulları rəqabətdə başqa firmaların məhsullarına uduzarsa. "Birləşmiş Ştatların General Мotors" (General Motors) firması bu yaranmış vəziyyətə parlaq nümunə ola bilər.
Hesab edilirdi ki, "Birləşmiş Ştatların General Мotors" firması o qədər güclüdür ki, ona heç bir rəqabət qorxulu deyil. 1967-ci ildə S.Qelbreytin "Yeni sənaye cəmiyyəti" kitabında yazırdı ki, iqtisadi qüdrəti ona "Birləşmiş Ştatlarının General Motors"un minik avtomobilləri, yükmaşınları, soyudu­cuları, dizelləri üçün qiymətləri təyin etmək imkanı verir və onun təklif etdiyi mallar və s.-ni heç bir alıcı dəyişmək istəmir, onun xidmətlərindən imtina etmir. Budur, 80-ci illərdə "Birləşmiş Ştatlarının General Мotors" firması fəlakət həddində idi,çünki firmanın məhsulları yapon avtomobil firması məhsulu ilə rəqabət mübarizəsində məğlub olmuşdu..
Biznes təcrübəsində:
Rəqabət mövqeyində SC "Salavatnefteorqsintez" diyircəkli katalizatorları Rusiya bazarında öz yerini tutmuşdu. Keçmiş SSRİ-də diyircəkli katalizator­ların yeganə istehsalçısı (qondarma büllur kürəcik) sayılırdı, "Салаватнефте­орг­синтез", neft emalı prosesində istifadə olunan katalizator krekinq qurğuları daxil olmaqla, öz məhsullarının satışı ilə bağlı heç bir problem hiss etmirdi. Üstəlik, bunlara tələbat neft emalı zavodları tərəfindən o qədər yüksək idi ki, 1993-cü ildə şirkət istehsalın genişləndirilməsi üçün əhəmiyyətli investisiyalar tələb etmişdi. Yenidənqurma işləri nəticəsində kürəciyin buraxılış həcmi təxmi­nən 50 faiz artırıla bilərdi. Bu da o deməkdir ki, firma bazarın tələbatını tam təmin edə bilər. Lakin "Salavatnefteorqsintez" SC-nin istehsal olunan məhsulla­rının istehlakçılar arasında mühim dəyişikliklər baş vermişdi. Neft emalı zavodları xarici firmaların köməyi ilə yenidən aparılır. Prinsipcə fərqli qərb diyircəkli katalizatorların istifadəsinə keçdilər. Onlar fiziki xarakteristikalara görə bir-birindən fərqlənir. Rusiya kürəciklər olan maye şüşə daha yüngül və zərifdir.
Lakin Rusiya istehsalçıları büllur kürəciyi öz müəssələrinin istehsalında saxlamaq qərarına gəliblər. Bu zaman verilən qərar, nəinki onda Rusiya neft emalı zavodları üçün verilmişdi, həm də qərb bazarında müştərilərin tapılması üçün Rusiya bazarında kompensasiya mexanizminin tətbiq edilməsi məntiqə uyğun hesab edilmişdir. .
Təbii ki, "Salavatnefteorqsintez" SC qismən büllur kürəcik modifikasi­yasına getməli oldu, bununla onlar qərb istehlakçılarının tələblərinə uy­ğunlaşdı. Aparılan elmi araşdırmalar əsasında modifikasiya kürəciyi onu daha ağır və əhəmiyyətli dərəcədə daha möhkəm edib. Nəticədə büllur kürəciklər və katalitik krekinq qurğularında istifadə üçün gil kürəciyi tətbiq etmək müm­kün olub. Qərb bazarına çıxmaq imkanı qazanaraq, "Salavatnefteorqsintez" SC, "Enxelqart", eyni zamanda Amerika firması ilə rəqabətə başladı, Rusiya istehlak­çılarının öz istehsalını yenidən quraraq qərb standartları ilə diyircəkli katalizatorları aldı.