Ab komisyonu’ndan avrupa parlamentosu’na ve ab konseyi’ne biLDİRİm genişleme Stratejisi ve 2011-2012 Dönemindeki Temel Zorluklar

Hırvatistan, Makedonya eski Yugoslav Cumhuriyeti, Karadağ, Arnavutluk, Bosna Kosova¹⁷, Türkiye ve İzlanda’ya ilişkin Sonuçlar

Türkiye
Türkiye, siyasi kriterleri yeterli derecede karşılamaya devam etmektedir. 12 Haziran 2011 tarihinde serbest ve adil parlamento seçimleri yapılmıştır. Hükümet 2010 tarihli Anayasa reform paketinin uygulanmasına dair çalışmaları başlatmıştır. Mevcut siyasi atmosferde siyasi partiler arasında yeterli diyalog ve uzlaşı ruhu bulunmamaktadır; kilit konumdaki kurumlar arasındaki ilişkiler sorunlu olup, bu atmosfer reform sürecinin devamını aksatmıştır. Seçimlerden sonra Anayasanın reformuna yönelik yeni bir süreç başlatılmıştır. Pek çok alanda temel hakların güvence altına alınması için ciddi ilave çaba sarfedilmesi gerekmektedir. Bu durum, özellikle, yazarlara ve gazetecilere karşı açılmış davaların devam etmesi ve internet sitelerinin hala sıkça ve orantısız şekilde yasaklanması nedeniyle endişelerin ciddi şekilde arttığı ifade özgürlüğü alanı için geçerlidir.

Demokrasi ve hukukun üstünlüğüyle ilgili olarak, Ergenekon soruşturması ve diğer darbe planı iddialarına ilişkin araştırmalar, demokrasiye yönelik suç teşkil ettiği iddia olunan faaliyetlerin aydınlatılması bakımından ve dolayısıyla demokratik kurumların düzgün bir şekilde çalışması ve hukukun üstünlüğüne olan güveni artırmak açısından Türkiye’ye bir olanak sağlamaya devam etmektedir. Bununla birlikte, soruşturmaların yapılma şekli, yargı işlemleri ve cezai usullerin uygulanmasına ilişkin ciddi endişeler ortaya çıkmış; bunlar, savunmanın haklarını tehlikeye düşürmüş ve davaların meşruiyetini etkilemiştir.
Kamu idaresi reformuyla ilgili olarak, yasal reformlar alanında kısmen ilerleme sağlanmıştır. Kamu Denetçiliği Kurumunun oluşturulmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Kamu idaresi reformu ve adem-i merkeziyetçilik için daha fazla siyasi desteğe ihtiyaç duyulmaktadır.
Güvenlik güçlerinin sivil denetimi ilkesinin sağlamlaştırılmasına ilişkin iyi derecede ilerleme sağlanmıştır. Özellikle, savunma harcamalarına yönelik sivil denetim güçlendirilmiştir. Yüksek Askeri Şura’nın kararları sivil yargı denetimine açılmıştır. İç güvenlik alanında bilhassa jandarma kuvvetlerinin sivil denetiminin sağlamlaştırılması, ayrıca askeri yargı alanında ilerlemeye devam edilmesi için ilave reformlara gerek bulunmaktadır.
Yargı alanında ilerleme kaydedilmiştir. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Anayasa Mahkemesine dair mevzuatın kabul edilmesi yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının güçlendirilmesi için gerekli çerçeveyi sağlamaktadır. Yargının etkinliğini artırmak ve sayısı artmakta olan işlemlik dava dosyaları sorununa çare bulmak için önlemler alınmıştır. Cezai yargı sistemi dahil her alanda ilave adımlara ihtiyaç vardır. Türkiye’de cezaevlerindeki tutukluların büyük kısmı nihai olarak mahkûm durumda olmayıp, önemli sayıda sonuçlanmamış ciddi cezai dava bulunmaktadır. Ülkede bugüne kadar alınan önlemler hukuk çevreleri ve sivil toplum arasında bölünmelere yol açtığından uygulamanın izlenmesi gerekmektedir. Yargı usulleri yeterli derecede şeffaf değildir. Mahkemeler ve savcılıklar tarafları veya kamuoyunu, kamuoyunu ilgilendiren kapsamlı konularda bilgilendirmemektedir. Yargı reformu stratejisi ilgili tüm paydaşların, Türk hukuk çevreleri ve sivil toplumun katılımıyla yeniden gözden geçirilmelidir.
Yolsuzlukla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı’nın uygulanması erken aşamadadır. Pek çok alanda yolsuzluk yaygın olarak devam etmektedir. Siyasi partilerin finansmanında şeffaflığın olmaması ve bağışıklıkların kapsamı büyük bir sınama teşkil etmeye devam etmektedir. Yolsuzlukla mücadeleye ilişkin hukuki çerçevenin güçlendirilmesi ve uygulanması için daha fazla siyasi desteğe ihtiyaç duyulmaktadır. İnsani yardım derneği Deniz Feneri’ne dair soruşturma çerçevesinde Almanya’daki bir sahtecilik davasından Türkiye Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun eski bir Başkanı ve Kanal 7 TV Kanalı’nın dört üst düzey yöneticisi gözaltına alınmıştır. Türkiye yolsuzluk alanında soruşturma, iddianame ve mahkûmiyet kararlarına ilişkin izleme kaydı geliştirmelidir.
İnsan hakları ve azınlıkların korunması konusunda, kısıtlı ilerleme sağlanmıştır. Özellikle, ifade özgürlüğü ve din özgürlüğü olmak üzere pek çok alanda hala ciddi çabalar gerekmektedir.
Uluslararası insan hakları hukukuna riayet bağlamında özellikle İşkenceye Karşı BM Sözleşmesi İhtiyari Protokolü’nün onaylanmasıyla (OPCAT) kısmi ilerleme sağlanmıştır. Bazı reformlar yıllardır gerçekleştirilmemiştir.   İnsan hakları kurumlarına ilişkin mevzuatın BM ilkeleriyle tam olarak uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.
İşkence ve kötü muamelenin engellenmesi alanında gerek vaka sayısı gerek kolluk kuvvetlerinin uyguladığı kötü muamelesinin derecesi bakımından olumlu eğilim sürmektedir. Bu yetkililer, özellikle resmi gözaltı mekânları dışında orantısız güç kullanmaya devam etmiştir. Özellikle tutuklama sırasında aşırı güç kullanımına ilişkin fiziksel açıdan kötü muameleye dair güvenilir iddialar alınmıştır. Yargıya intikal etmiş kötü muamele iddialarının işleme konması dahil, cezasız kalmayla mücadelede ilerleme kaydedilmemiştir.
Cezaevi nüfusunun artması ciddi oranda kalabalıklaşmaya yol açmaktadır, bu, gözaltı koşullarının iyileştirilmesi çabalarını aksatmaktadır. Cezaevlerinde şikâyet sisteminin topyekûn değiştirilmesi gecikmiştir. OPCAT’ın uygulanmasının bu sorunların bir kısmıyla mücadeleye katkı sağlaması beklenmektedir. Mahkûmlar için sağlık hizmetleri ve çocukların/ gençlerin tutukluluk şartları özel çaba gerektiren hususlardır.
İfade özgürlüğü alanında, Kürt ve Ermeni konuları, azınlık ve kültürel haklar ile ordunun rolü gibi hassas olarak algılanan konularda açık bir tartışma ortamı sürmüştür. Bununla birlikte, gazeteciler, yazarlar, akademisyenler ve insan hakları savunucularına karşı açılmış çok sayıdaki dava ve soruşturma nedeniyle ifade özgürlüğü hakkı aşınmaktadır. Bu, otosansüre yol açmaktadır ve medya üzerindeki gereksiz baskıyla birlikte ciddi endişe kaynağı olmaktadır. Mevcut mevzuat, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve AİHM içtihadına uygun olarak yeterli ölçüde güvence sağlamamaktadır ve yargı mensuplarının kısıtlayıcı çerçevede yorum yapmasına yol açmaktadır. İnternet sitelerinin sık sık yasaklanması da ciddi endişe kaynağı olmaktadır. Genelde, Türk mevzuatı ve yargı alanında pratikteki uygulama bilgi ve fikirlerin serbestçe değişiminin önünde engel teşkil etmektedir.
Toplantı özgürlüğü alanında sahada ilerleme kaydedilmişti: Nevruz kutlamaları (Kürt yeni yılı) ve 1 Mayıs dahil, çeşitli gösteriler barışçıl bir ortamda gerçekleştirilmiştir. Güneydoğu’da ve diğer illerde Kürt konusu, öğrenci hakları, YÖK’ün faaliyetleri ve sendika hakları gibi hususlardaki gösterilere güvenlik güçlerinin aşırı güç kullanımı damga vurmuştur.
Örgütlenme özgürlüğüne dair mevzuat büyük oranda Avrupa standartlarıyla uyumludur. Ancak, aşırı kontroller ve kanunun kısıtlayıcı yorumu sürmektedir. Siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin yasal hükümlerde değişiklik konusunda herhangi bir ilerleme kaydedilmemiştir.

Düşünce, inanç ve vicdan özgürlüğü alanında sınırlı ilerleme sağlanmıştır. İbadet özgürlüğüne genel olarak saygı gösterilmektedir. Aleviler ve gayrimüslim dini cemaatlerle diyalog sürdürülmüştür. Azınlık dinleri mensupları, aşırılık yanlılarının tehditlerine maruz kalmaya devam etmiştir. Tüm gayrimüslim dini cemaatler ile Alevilerin yersiz engellerle karşılaşmadan faaliyette bulunabilmeleri için AİHS ile uyumlu bir yasal çerçeve henüz oluşturulmamıştır.
Kadın haklarının korunması, cinsiyet eşitliğinin teşviki ve kadına karşı şiddetle mücadele başlıca sınamalar olmayı sürdürmektedir. Kadın hakları ve cinsiyet eşitliğini teminat altına alan yasal çerçeve büyük ölçüde mevcuttur. Bu yasal çerçevenin siyasi, sosyal ve ekonomik bir gerçekliğe dönüştürülebilmesi için ilave somut çabalar harcanması gerekmektedir. Mevzuat ülke genelinde tutarlı bir şekilde uygulanmamaktadır. Töre cinayetleri, erken yaşta ve zorla yapılan evlilikler ve kadına karşı aile içi şiddet ciddi sorunlar olarak kalmaya devam etmektedir. Kadın hakları ve cinsiyet eşitliği konusunda özellikle polisler için daha fazla eğitim ve farkındalığın arttırılması gerekmektedir.
Çocuk hakları bağlamında, yürürlükteki mevzuata uygun yeterli sayıda çocuk mahkemesi henüz tesis edilememiştir. Çocuklar gözaltında gerekli asgari süre için ve uygun koşullarda tutulmamaktadır. Önleyici ve ıslah edici önlemler dahil olmak üzere, eğitim, çocuk işçiliğiyle mücadele, sağlık, idari kapasite ve eşgüdüm gibi tüm alanlardaki önlemlerin güçlendirilmesi gerekmektedir.
Sosyal açıdan korunmaya muhtaç ve/ya engelli kişilerin durumunun iyileştirilmesine yönelik çabalar sürmüştür. Bu kişilerin sosyal ve ekonomik hayata katılımlarını arttırmak için halen ilave önlemler gerekmektedir.
Ayrımcılıkla mücadele için ilave çaba harcanması gerekmektedir. Kapsamlı bir ayrımcılıkla mücadele mevzuatı bulunmamaktadır.
İşçi ve sendika hakları alanındaki pek çok sınama sürmektedir. Mevcut yasal çerçeve, AB standartları ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Sözleşmeleriyle uyumlu değildir. Sosyal ortaklar arasında süren anlaşmazlıklar ve yeterli siyasi irade eksikliği, bu konuda ilerlemeyi engellemiştir.
Mülkiyet hakları bağlamında, 2008 tarihli Vakıflar Kanunu’nda değişiklik yapan yeni mevzuat, gayrimüslim dini cemaatlerin gayrimenkullerinin iadesini kolaylaştırmaktadır.
Türkiye’nin azınlıklara yönelik yaklaşımı kısıtlayıcı olmayı sürdürmektedir. Henüz Avrupa standartlarıyla uyumlu şekilde dil, kültür ve temel haklara tam saygı ve bu hakların korunması mevcut değildir. Türkiye’nin azınlıklara yönelik hoşgörü ve kapsayıcılığın arttırılması için ilave çaba harcaması gerekmektedir. Mevcut mevzuatın kapsamlı şekilde gözden geçirilmesi ve ırkçılıkla, yabancı düşmanlığıyla, anti-Semitizmle ve hoşgörüsüzlükle mücadele için koruyucu mekanizma veya yapıların tesis edilmesi halen gerekmektedir.
Türkiye, özellikle Türkçe dışındaki dillerin tüm ulusal radyo ve televizyon kanallarında kullanımı ve belediyelerin birden fazla dil kullanımı alanlarında olmak üzere, kültürel haklar alanında ilerleme kaydetmiştir. Muş Alpaslan Üniversitesi’nde Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü

açılmasına izin verilmiştir. Türkçe dışındaki dillerin siyasi hayatta, kamu hizmetlerine erişimde ve hapishanelerde kullanılmasında kısıtlamalar devam etmektedir. Türkçe dışındaki dillerin kullanımına ilişkin yasal çerçeve kısıtlayıcı yoruma açıktır ve ülke genelindeki uygulamada tutarsızlık sürmektedir.

Romanlara yönelik olarak, ayrımcı mevzuattaki değişiklik başta olmak üzere bazı ilerlemeler sağlanmıştır. Romanların durumunu ele alacak kapsamlı bir politika bulunmamaktadır.
Doğu ve Güneydoğu bağlamında, 2009 yılındaki demokratik açılımın takibi yapılmamıştır. Seçilmiş politikacılar ile insan hakları savunucularının gözaltına alınmaları endişeye yol açmıştır. 1980’ler ve 1990’larda Güneydoğu’da yaşanan yargısız infaz ve işkencelere ilişkin gerçek henüz hukuki süreci çerçevesinde ortaya çıkarılamamıştır. Kara mayınları ve köy koruculuğu sistemi endişe kaynağı olmayı sürdürmektedir.
Terörist saldırılar yoğunlaşmıştır. PKK, AB’nin terör örgütleri listesindedir.
Yerlerinden edilmiş kişilerin tazmin edilmesi devam etmiştir. Düzenlemenin genel olarak etkinliğinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Yerlerinden edilmiş kişilerin ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilmek için genel bir ulusal stratejinin henüz geliştirilmemiştir. Bazı ilerlemelere rağmen, mülteciler ve iltica başvurusunda bulunanlar için kapsamlı bir yasal çerçevenin bulunmaması, uygun şekilde muamele görmeleri önünde engel teşkil etmektedir. Yabancılar için gözaltı merkezlerindeki genel koşulların iyileştirilmesi gerekmektedir.
Bölgesel Konular ve Uluslararası Yükümlülükler bağlamında, Türkiye, BM Genel Sekreteri’nin iyi niyet misyonu çerçevesinde Kıbrıs sorununun kapsamlı bir çözüme ulaştırılması amacıyla iki toplumun liderleri arasında süregelen müzakerelere desteğini yinelemiştir. Ancak, Türkiye, Konsey ve Komisyon tarafından yinelenen çağrılara karşın, 21 Eylül 2005 tarihli Avrupa Topluluğu ve Üye Devletler bildirisi ile Aralık 2006 ve Aralık 2010 sonuçları dahil Konsey sonuçlarında belirtildiği üzere, Ortaklık Antlaşması’na Ek Protokol’ün tam ve ayrım yapmaksızın uygulanması ve malların serbest dolaşımı önündeki engelleri kaldırma yükümlülüğünü yerine getirmemiştir. Kıbrıs Cumhuriyeti ile ikili ilişkilerin normalleştirilmesi yönünde bir ilerleme kaydedilmemiştir.

Yunanistan ile ilişkiler bağlamında, ikili ilişkilerin geliştirilmesi için sürdürülen çabalar mevcuttur. İkili istikşafi görüşmeler sürmüştür. Yunanistan tarafından, Türkiye’nin, karasularını ve Yunan adaları üzerindeki uçuşlar dahil olmak üzere havasahasını mütemadiyen ihlal ettiğine dair önemli sayıda resmi şikayette bulunulmuştur.

Batı Balkanlar’da barış ve istikrarın teşvikine sıkı şekilde bağlılığını dile getiren Türkiye, bölgedeki temaslarını önemli ölçüde yoğunlaştırmıştır.

Türkiye ekonomisi halihazırda güçlü bir ekonomik toparlanma yaşamaktadır. Kamu maliyesi gelişmekte ve ülkenin ekonomik görünümü ve istikrarına dair kalıcı bir dönüşüme olan güven artmaktadır. Bununla birlikte, ekonomik faaliyetin güçlü iç talebin etkisiyle hızla genişlemesi, makroekonomik istikrar açısından tehdit oluşturan belirgin ve artan dış dengesizliklere yol açmıştır.

Ekonomik kriterler bakımından, Türkiye işleyen bir piyasa ekonomisidir. Kapsamlı yapısal reform programını hızlandırması koşuluyla, orta vadede Birlik içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleriyle baş edebilecek duruma gelmelidir.
2010 yılında ve 2011 yılının ilk yarısında ekonomi hızla genişledi. Yüksek GSYiH artışıyla birlikte, güçlü istihdam artışı işsizlikteki düşüşe yol açtı. Öncelikle yüksek döngüsel gelirlerin ve düşük faiz yükünün bir sonucu olarak, kamu maliyesinin konsolidasyonunda sorun yaşanmadı. Yasal sistem nispeten iyi işlerken gerçekleştirilen reformlar sayesinde mali sektör gücünü muhafaza etmiştir. Buna ek olarak, devlet yardımlarının izlenmesine ilişkin yeni yasa ve düzenleyici otoritenin faaliyete geçmesi şeffaflığı artırabilir ve devlet yardımlarında azalmaya imkân sağlayabilir. Piyasa güçlerinin serbest etkileşimi teyit edilmiştir. Özelleştirme hız kazanmıştır. AB, Türkiye’nin en önemli ticaret ortağı ve yatırımcısı olmaya devam etmiştir.
Bununla birlikte, dış ticaret açığı ve cari açık artmaktadır ve dış dengesizlikler artık belirgin hale gelmiştir. Para politikası, yüksek emtia fiyatlarıyla birlikte Türkiye’nin artan cari açığını besleyen kredi genişlemesini kontrol altına alma konusunda ancak kısmen başarılı olabilmiştir. Ekonominin yumuşak inişini mümkün kılmak ve para politikası üzerindeki yükü hafifletmek amacıyla, mali taraftan daha fazla destek sağlanmakta ve bankacılık düzenleme otoritesinin de katkılarıyla bazı spesifik ve hedeflenen küçük ölçekli ihtiyati tedbirler hazırlanmaktadır. Türkiye’nin ihracattaki fiyat ve maliyet odaklı rekabet gücü biraz kötüleşmiştir. Enflasyon, büyük ölçüde enerji ve gıda fiyatlarındaki artış, ekonomik aktivitedeki hareketlilik ve idari fiyatlardaki artışlar nedeniyle yükselmeye başlamıştır. Yapısal reformların daha kararlı bir biçimde uygulanması beklenmektedir. Mali şeffaflığı artıran ve maliye politikasını daha iyi bir çıpaya bağlayacak tedbirler, Türkiye’ye piyasada güvenilirlik kazandırabilecekken ılımlı kalmıştır. Piyasadan çıkmak hala zor ve iflas işlemleri hala nispeten hantaldır.
Türkiye üyelik yükümlülüklerini üstlenebilme yeteneğini geliştirmeyi sürdürmüştür. Çoğu alanda gelişme sağlanmıştır. Malların serbest dolaşımı, anti-tröst politikası ve devlet yardımları, enerji, ekonomik ve parasal politika, işletme ve sanayi politikası, tüketicinin korunması, istatistik, Trans-Avrupa Ağları ve bilim ve araştırma gibi bazı alanlarda uyum ileri düzeydedir. Çevre, kamu alımları, hizmet sunumu serbestisi, sosyal politika ve istihdam ile vergilendirme gibi alanlarda uyum çabaları devam etmelidir. Fikri mülkiyet hakları ve kara para aklamayla mücadele gibi alanlardaki uygulamalar güçlendirilmelidir. Gümrük Birliği ve dış ilişkilere yönelik olarak, özellikle genelleştirilmiş tercihler sistemi gibi alanlardaki uyum tamamlanmalıdır. Uzun zamandır ticarete rahatsızlık veren bir dizi unsur çözümsüz kalmıştır. Türkiye’nin, Gümrük Birliği’nden kaynaklanan taahhütlerini tamamıyla yerine getirmesi büyük öneme sahiptir. Türkiye’nin, pek çok alanda müktesebata uyum kapasitesini artırması çok büyük önem taşımaktadır.
Malların serbest dolaşımı açısından yasal uyum ileri düzeyde olmasına rağmen rapor döneminde sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Malların serbest dolaşımına engel teşkil eden ticaretteki teknik engeller Türkiye’nin Gümrük Birliğinden kaynaklanan yükümlülüklerinin ihlalidir. Müktesebatı üstlenme hazırlıklarının henüz erken safhada olması nedeniyle, işçilerin serbest dolaşımı alanında herhangi bir ilerleme kaydedilmemiştir. İş kurma hakkı ve hizmet sunumu serbestisi alanındaki uyum da hala ilk safhadadır. İş kurma hakkı, sınır ötesi hizmet sunma serbestisi, posta hizmeti ve mesleki niteliklerin karşılıklı tanınması alanlarında herhangi bir ilerleme kaydedilmemiştir. Türkiye, sermayenin serbest dolaşımı alanında, özellikle sermaye hareketleri ve ödemeler konusunda kısmen ilerleme kaydetmiştir. Çeşitli engellerin bulunduğu, yabancıların gayrimenkul edinimi alanındaki tedrici serbestleştirme hususunda ilerleme kaydedilmemiştir. AB kaynaklı doğrudan yatırımları da kapsayan sermaye hareketlerinin önündeki engeller birçok sektörde varlığını sürdürmektedir. Terörizmin finansmanını engelleyecek yasal çerçeve henüz tamamlanmamış olup, Mali Eylem Görev Gücü Türkiye’yi bu alandaki stratejik yetersizlikler nedeniyle kara listeye almıştır.
Kamu alımları konusunda sınırlı ilerleme rapor edilebilir. Kurumsal yapı ihdas edilmiş olmakla beraber, idari kapasitenin geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Zamanlandırılmış eylem planı ile taslak uyum stratejisi hazır olmakla beraber henüz kabul edilmemiştir. Türkiye halen müktesebatla çelişen istisnaları muhafaza etmektedir. Türkiye, özellikle kamu hizmetleri, tavizler ve kamu-özel sektör ortaklığı konularındaki mevzuatını daha da uyumlaştırmalıdır. Şirketler hukuku bakımından, açıklık, şeffaflık ve uluslararası denetleme ve muhasebe standartlarına uyumu desteklemesi beklenen yeni Türk Ticaret Kanunu’nun kabul edilmesini müteakip önemli ilerleme rapor edilebilir. Denetçilik için hukuki ve kurumsal çerçeve ile ticari yargı için gereken geliştirilmiş kapasite henüz bulunmamaktadır. Fikri mülkiyet hakları kanununda uyum nispeten ileri olmakla beraber, uygulama zayıf kalmaktadır. Ahiren Komisyon’la çalışmaya başlayan Fikri Mülkiyet Hakları Çalışma Grubu üyelik müzakerelerinde anahtar bir unsuru ele almaktadır. Caydırıcı cezai müeyyideler dahil olmak üzere, fikri ve sınai mülkiyet haklarını düzenleyen güncellenmiş taslak kanunların kabulü hala sağlanamamıştır. Fikri mülkiyet haklarının ihlallerinin getireceği riskler hakkındaki genel farkındalık kampanyaları gibi, çeşitli fikri mülkiyet hakları paydaşları ve kamu kurumları arasındaki eşgüdüm ve işbirliği son derece önemlidir.
Rekabet politikası bakımından, Türkiye’nin anti-tröst ve birleşme kontrolü alanındaki uyum seviyesi yüksek düzeydedir. Rekabet Kurumu, tatminkâr bir bağımsızlıkla anti-tröst kurallarını etkili bir şekilde uygulamaktadır. Devlet yardımları alanında iyi ilerleme sağlanmıştır. Özellikle, Devlet Yardımları Denetleme Kurumu ihdas edilmiştir. Ancak, bir takım devlet yardımları henüz Gümrük Birliği hükümleriyle uyumlaştırılmamıştır.
Mali hizmetler alanında daha fazla ilerleme kaydedilmiş, özellikle bankacılık düzenleme kurulu mali istikrarı güçlendirmek amacıyla tedbirler almıştır. Ancak, özellikle sigortacılık sektörü başta olmak üzere, müktesebatla genel uyum henüz tamamlanmamıştır. Bilgi toplumu ve medya bakımından, elektronik iletişim alanında kısmi ilerleme, görsel-işitsel politikada iyi ilerleme rapor edilebilir.
Tarım ve kırsal kalkınma alanında kısmi ilerleme rapor edilebilir. Katılım Öncesi Mali Araç-Kırsal Kalkınma Bileşeni (IPARD) programında ve IPARD’ın ikinci evresi için yapılan hazırlıklarda, AB fonlarının yönetiminin verilmesine ilişkin Komisyon Kararı’na yol açacak şekilde ciddi ilerleme kaydedilmiştir. Tarım destek politikası Ortak Tarım Politikasından esaslı ölçüde farklılaşmış olup, uyum için strateji belirlenmemiştir. Et ithalatındaki engellerin tam anlamıyla kaldırılmaması bir diğer önemli eksikliği oluşturmaktadır. Gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı politikası bakımından müktesebatın aktarımı ve uygulamasına yönelik ilerleme sağlanmıştır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın yeniden yapılandırılması resmi kontrol sisteminin güçlendirilmesine yönelik olumlu bir adımdır. Genel olarak kontrol sistemi AB müktesebatıyla tamamen uyum halinde değildir. Hayvan sağlığı alanında ve tarım kaynaklı gıda kuruluşlarını AB hijyen ve yapısal şartlarına uydurmak için çabaya ihtiyaç vardır. Balıkçılık alanında genel olarak kısmi ilerleme rapor edilebilir. İdari yapılar kurulması ile kaynak ve filo yönetimi konularında kısmi ilerleme sağlanmıştır. Türkiye’nin denetleme ve kontrol alanları gibi diğer alanlarda daha fazla ilerleme sağlaması beklenmektedir.
Demiryolu sektörü hariç olmak üzere, ulaştırma sektörünün uyumunda kısmi ilerleme sağlanmıştır. Deniz ve kara ulaştırması alanında uyum ileri seviyede bulunmakla beraber, hava ulaştırması alanındaki uyum daha yavaş ilerlemektedir. Türkiye ile Kıbrıs Cumhuriyeti’nin hava trafik kontrol merkezleri arasındaki iletişim eksikliği hava güvenliğini ciddi şekilde tehlikeye atmaktadır. Denizcilik alanında, Gönüllü IMO Üyeliği Denetleme Programı’nın uluslararası sözleşmelere taraf olma bakımından olumlu sonuçlar yaratması beklenmektedir. Özellikle kara ve deniz taşımacılığında tehlikeli maddeler için uygulama kapasitesi sınırlıdır.
Enerji sektöründeki ilerleme düzensizdir. İç pazarda elektrik ve yenilenebilir enerji alanında iyi ilerleme sağlanmıştır. Nükleer güvenlik, emniyet, güvenlik önlemleri ve nükleer silahların yayılmasını önleme alanlarında mümkün olan en yüksek standartların sağlanması için tedbirlere özellikle ihtiyaç vardır. Arz güvenliği, gaz sektörü ve enerji verimliliğine ilişkin gelişmeler de daha fazla çaba gerekmektedir.
Vergilendirme konusunda, özellikle tütün vergilendirilmesinde bazı ayrımcı uygulamaların ortadan kaldırılması yönünde, mevzuat uyumunda sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Alkollü içkiler üzerindeki ÖTV artışı, bu konuda Komisyon’la mutabık kalınan Eylem Planı’yla çelişmektedir. Bu Fasıl’da daha fazla ilerleme sağlanması için, vergilendirmede ayrımcı uygulamaların kaldırılması anahtar rol oynamaktadır. Doğrudan vergilendirme konusunda herhangi bir ilerleme kaydedilmemiştir.
Türkiye ekonomik ve parasal politika konusunda bazı ilerlemeler kaydetmiştir. Merkez Bankası, bankacılık munzam karşılıklarını arttırıp politika faiz oranlarını azaltarak, mali istikrarı sağlamak amacıyla yeni bir politika karışımını benimsedi. Türkiye'nin ekonomik ve parasal politikası, özellikle Merkez Bankası'nın tam bağımsızlığı ve kamu sektörünün mali kurumlara ayrıcalıklı erişiminin yasaklanması bağlamında AB müktesebatıyla tam uyum sağlamamıştır. Genel hazırlık düzeyi gelişmiş durumdadır.
AB müktesebatına uyum genel düzeyinin ileri olduğu istatistik alanında, iyi bir ilerleme sağlanmıştır. Özellikle ulusal hesaplar ve tarım istatistiklerinde daha fazla ilerleme gereklidir.
Türkiye, sosyal politika ve istihdam alanında sınırlı ilerleme kaydetmiştir. İdari kapasite bazı gelişmeler göstermiştir. Sendikal haklara ilişkin Anayasa değişikliği, AB standartları ve ILO sözleşmeleriyle uyumlu tam sendikal hakların verilmesini amaçlayan mevzuat değişikliğiyle sonuçlanmamıştır. Büyük ölçekli kayıt dışı çalışmanın azaltılması ve kadın istihdam oranları artışı hala kaygı verici konulardır. İş kanunun kapsamı sınırlı kalmıştır. Çalışma mevzuatında sağlık ve güvenlik uygulamasının hızlandırılması gereklidir. Özellikle kırsal nüfus ve çocuklar için yoksulluk riski çok yüksek olmaya devam etmektedir. Eşitlik kurumu kuran bir mevzuat henüz kabul edilmemiştir.
Türkiye, AB müktesebatıyla yeterli düzeyde uyum sağladığı