Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot
Yüklə 5,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 7.5.1-rasm.
O„zbekistonda mulkdorlar va ularning mulkiy huquqlarni amalga oshirish 1 7.5.2-rasm. O„zbekistonda xususiy mulk egalari sub‟yektlari 2 O‗zbekiston qonunchiligida, yuqorida ta‘kidlab o‗tganimizdek, mulkiy huquqlarning uch turi keltirilgan. Lekin rivojlangan bozor iqtisodiyoti amal qilayotgan mamlakatlarda amalda bo‗lgan umumiy huquqda yanada ko‗proq mulkiy huquqlar ajratiladi. Chunki, iqtisodiy agentlarning bozor tamoyillari nuqtai nazaridan o‗zaro aloqalari murakkab hodisa bo‗lib, u mulkiy huquqlarni chuqurroq aniqlashtirishni talab qiladi. Yuqorida bayon etilganidek, mulkiy huquqlar A.Onore ro‗yxati bo‗yicha quyidagicha taqsimlanadi: egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi, tasarruf qilish yoki boshqarish huquqi, o‗zlashtirish huquqi, kapital qiymat huquqi, xavfsizlik huquqi, ashyoning meros yoki vasiyat bo‗yicha o‗tishiga 1 Расм Ўзбекистон Республикаси ―Ўзбекистон Республикасида мулкчилик тўғрисида‖ги қонуни ва Фуқаролик Кодексига асосан тузилган 2 Расм Ўзбекистон Республикасининг ―Ўзбекистон Республикасида мулкчилик тўғрисида‖ги Қонуни ва Фуқаролик Кодексига асосан тузилган XUSUSIY MULK Fuqarolar mulki Xoʼjalik jamiyatlari Fermer xoʼjaliklari mulki Masʼuliyati cheklangan jamiyat mulki Qoʼshimcha masʼuliyatli jamiyat mulki Аktsiyador lar jamiyati mulki Turli tashkiliy- huquqiy shakldagi xususiy korxonalar Xususiy korxona mulki Ochiq aktsiyadorlar jamiyati mulki Yopiq aktsiyadorlar jamiyati mulki Kichik korxonalar mulki Mikro- firmalar mulki Nodavlat notijorat tashkilot mulki Dehqon xoʼjaliklari mulki 197 bo‗lgan huquq, muddatsizlik huquqi, zararli foydalanishni taqiqlashga bo‗lgan huquq, o‗ndirish ko‗rinishidagi javobgarlik huquqi, qoldiq xususiyat huquqi. Mulkiy huquqlarni aniqlashga bunday yondashish bozor iqtisodiyoti sharoitida individlar o‗rtasida resurslardan foydalanish bo‗yicha har qanday murakkab muzokaralarni olib borish va bitishuvga kelishda samarali hisoblanadi. Chunki, bugungi kunda tadbirkorlik faoliyatida keng quloch yoyayotgan ijara, lizing, franchayzing kabi shakllari mulkiy huquqlarni yanada ko‗proq sub‘yektlar o‗rtasida taqsimlanishini taqozo etadi. Demak, yuqoridagi huquqlarni ulardan eng unumli foydalanuvchi sub‘yektlarga aniq mustahkamlanishi transaksion xarajatlarni qisqartiradi va samarali xo‗jalik yuritishga ijobiy ta‘sir ko‗rsatadi. Davlat korxonalarini xususiylashtirish Davlat dasturlariga muvofiq ochiq aksiyadorlik jamiyati doirasida mulkiy huquqlarning taqsimoti turli variantlari nazarda tutildi. Masalan, mehnat jamoasining a‘zolari aksiyalar umumiy ulushida 10 foizdan oshmaydi, lekin har bir xodim aksiyalarni olish huquqiga ega hisoblanadi. Natijada, mulk subektlari va huquqlarining taqsimlanishi quyidagi 7.5.1-jadvaldagi ko‗rinishiga ega. Yüklə 5,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|