Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot
O„zbekistonda innovatsion rivojlanish va iqtisodiyotga o„tishning
Yüklə 5,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 16.4.O„zbekistonda innovatsion rivojlanish va iqtisodiyotga o„tishning
xususiyatlari O‗zbekiston Respublikasiing milliy innovatsion tizimi yaratilgan bo‗lib, uning asosiy qismlari quyidagilardan iborat: O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti; O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi; Innovatsion g‗oyalar, 1 WIPO (2019), PCT Yearly Review 2019: The International Patent System. Geneva: WIPO. 477 texnologiyalar va loyihalar respublika yarmarkasini tashkil etish va o‗tkazish bo‗yicha muvofiqlashtiruvchi ishchi guruhi; Iqtisodiyot Vazirligi; Fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish ko‗mitasi; Fanlar Akadamiyasi; Oliy va o‗rta mahsus ta‘lim vazirligi; Sog‗liqni saqlash vazirligi; Qishloq va suv xo‗jaligi vazirligi; Xalq ta‘lim vazirligi. O‗zbekiston Respublikasidagi innovatsion faoliyat davlat tomonidan (qonunchilik va o‗zgaruvchan soliq tizimi, davlat va idora jamg‗armalari, davlat tomonidan moliyalashtiriladigan yirik dasturlar va boshqalar orqali) tartibga solinadi. Ustuvor davlat dasturlariga oid innovatsiya loyihalarini tadbiq etish bo‗yicha mas‘uliyat Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish qo‗mitasi zimmasiga yuklatilgan. Mamlakatimizda yaratilgan ilmiy hajmdor innovatsion texnologiyalarni ishlab chiqarishga joriy qilish masalalarini ko‗rib chiqishni Iqtisodiyot vazirligi qoshida tashkil etilgan Texnologiyalar transferi agentligi, innovatsiyalarni patent bilan himoyalash ishlarini Intellektual mulk agentligi amalga oshiradi. Eksportga chiqariladigan innovatsiyalar, litsenziyalarni sotish va investitsiyalarni jalb etish masalalari Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi ko‗magida amalga oshiriladi 1 . Mamlakatimizda innovatsion rivojlanish tizimini shakllantirish va rivojlantirish quyidagi asosiy tamoyillar asosida amalga oshirilmoqda: -ilmiy-texnikaviy rivojlanishni boshqarishning ma‘muriy usullarini bosqichma-bosqich ilmiy-texnik ijodkorlikni, kreativlikni rag‗batlantirishga qaratilgan iqtisodiy tartibga solishning bozor usullari bilan almashtirish; - amaldagi fan va ilmiy tadqiqot tizimini qayta tashkil etish va zamonaviy modellar va ilg‗or tajribalarni hisobga olgan holda ilmiy-tadqiqot tizimini shakllantirish va rivojlantirish; -fan va ta‘lim,ishlab chiqarish va bozorning o‗zar bog‗liq harakati mexanizmini vujudga keltirish uchun zamonaviy innovatsion rivojlanish infratuzilmasini shakllantirish. 1 Қаранг: Абулқосимов Ҳ.П., Абулқосимов М.Ҳ. Иқтисодиѐтга оид атама ва тушунчаларнинг изоҳли луғати.- T.:―ABU MATBUOT-KONSALT‖, 2017.- 204-205-бетлар. 478 O‗zbekistonda ilmiy-texnikaviy va innovatsion faoliyatni tartibga solishga qaratilgan huquqiy-me‘yoriy baza yaratilgan. Jumladan, O‗zbekiston Respublikasining 2002 yil 29 avgustdagi ―Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari to‗g‗risida‖gi (yangi tahrir), 2001 yil 30 avgustdagi ‖ Tovar belgilari, xizmat ko‗rsatish belgilari va tovar kelib chiqqan joy nomlari to‗g‗risida»gi, 1996 yil 30 avgustda qabul qilingan va 2002 yil 29 avgustda yangi tahrirdagi «Seleksiya yutuqlari to‗g‗risida»gi, 2006 yil 20 iyuldagi ―Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to‗g‗risida»gi va boshqa qonunlar qabul qilingan. Hozirgi kunda O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 14 yanvardagi R-3557-sonli Farmoyishiga binoan №1 –sonli Ekspert guruhi tashkil etilgan va ―Innovatsiyalar va innovatsion faoliyati haqida‖gi yangi Qonun loyihasi ishlab chiqilib, keng jamoat muhokamasiga qo‗yilgan. Shuningdek, O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 7 avgustdagi ―Fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish va boshqarishni takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi 436-son Qarori; O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008 yil 15 iyuldagi ―Innovatsion loyihalar va texnologiyalarni ishlab chiqarishga tatbiq etishni rag‗batlantirish borasidagi qo‗shimcha chora-tadbirlar to‗g‗risida‖gi 916-son Qarori; O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2008 yil 10 noyabrdagi ―Ilmiy, ilmiy-tadqiqot muassasalari va tashkilotlarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi 241-son Qarori; O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2008 yil 15 oktyardagi ―Texnologiyalar Transferi Agentligi" Davlat unitar korxonasi faoliyatini takomillashtirish to‗g‗risida‖gi 228-son Qarori qabul qilingan. 2016 yil 29 dekabrda ―O‗zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining akademiklari faoliyatini yanada takomillashtirish va rag‗batlantirish chora-tadbirlari to‗g‗risida―gi, 2017 yil 16 fevraldagi ―Oliy o‗quv yurtidan keyingi ta‘lim tizimini yanada takomillashtirish to‗g‗risida‖gi farmonlari, 2017 yil 17 fevralda ―Fanlar akademiyasi faoliyati, ilmiy-tadqiqot ishlarini tashkil etish, boshqarish va moliyalashtirishni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi , 2017 yil 17martda ―O‗rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi muassasalari faoliyatini yanada takomillashtirish chora- 479 tadbirlari to‗g‗risida ―gi, 2017 yil 20 aprelda ―Oliy ta‘lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‗g‗risida ―gi, 2017 yil 27 iyulda ―Oliy ma‘lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirishda iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarining ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbirlari to‗g‗risida―gi, qarorlari va 2017 yil 21 noyabrda ―O‗zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligini tashkil etish to‗g‗risida ―gi Farmoni qabul qilingan. O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining ―O‗zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligini tashkil etish to‗g‗risida―gi farmonida quyidagilar O‗zbekiston Respublikasi innovatsion rivojlanishining asosiy yo‗nalishlari etib belgilangan: -mamlakatning intellektual va texnologik salohiyatini oshirishning uzoq muddatli ssenariylari asosida ustuvor soha va tarmoqlarni innovatsion rivojlantirishning kelajakdagi modellarini shakllantirish imkonini beradigan strategik rejalashtirish tizimini yaratish; -davlat xizmatlari ko‗rsatishning tartib-taomillarini optimallashtirish va soddalashtirishni, davlat boshqaruvi organlari faoliyatining samaradorligini oshirishni ta‘minlaydigan davlat boshqaruvining innovatsion shakllarini joriy etish; -hududlar ijtimoiy-iqtisodiy salohiyatining barqaror o‗sishi, shuningdek, aholining hayot darajasi va farovonligi yuksalishi uchun zarur sharoitlarni ta‘minlashga qodir bo‗lgan fan va innovatsiya faoliyatini rivojlantirishning zamonaviy infratuzilmasini shakllantirish; -innovatsion g‗oyalar va texnologiyalarni ishlab chiqish va joriy etish sohasiga investitsiyalarni keng jalb etish, ularning yanada rivojlanishini ta‘minlovchi normativ-huquqiy bazani takomillashtirish; -ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatini, eng avvalo, yosh avlodning ijodiy g‗oyalari va ishlanmalarini har tomonlama qo‗llab-quvvatlash hamda rag‗batlantirish, shuningdek, ushbu faoliyatda iqtidorli yoshlar faol ishtirok etishi uchun qulay sharoitlar yaratish; -mamlakatimiz ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatining istiqbolli 480 yutuqlarini targ‗ib qilish va joriy etishning samarali mexanizmlarini yaratish, shu jumladan ilmiy-eksperimental ixtisoslashtirilgan laboratoriyalar, yuqori texnologiyalar markazlari, texnoparklar va boshqa innovatsiyaga yo‗naltirilgan tuzilmalarni, xususan, chet el investorlari ishtirokida tashkil etish va moddiy- texnika bazasini mustahkamlash; -tabiatni muhofaza qilish, resurs va energiya tejaydigan texnologiyalarni, jumladan, muqobil energiya manbalarini, suvni tozalash va chuchuklashtirish, undan oqilona foydalanishning zamonaviy shakllarini keng qo‗llash orqali faol joriy etish; -sog‗liqni saqlash sohasida kasalliklarni barvaqt aniqlash va profilaktika qilish, o‗z vaqtida va samarali davolashga imkon beruvchi ilg‗or texnologiyalarni keng joriy etish, shuningdek, jamiyatda sog‗lom turmush tarzini shakllantirish va sog‗lom avlodni tarbiyalashga qaratilgan kompleks tizimni yaratish; -agrar sohaga innovatsion g‗oyalar, ishlanmalar va texnologiyalarni, shu jumladan ishlab chiqarish samaradorligini va qishloq xo‗jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchilarning eksport salohiyatini oshirishga, mamlakatning oziq-ovqat xavfsizligini mustahkamlashga ko‗maklashuvchi qishloq xo‗jaligi ekinlarining yangi seleksiya navlarini targ‗ib qilish; -iqtisodiyotning real sektori tarmoqlarini har tomonlama rivojlantirishni ta‘minlovchi zamonaviy axborot-kommunikatsiya, sanoat va boshqa innovatsion texnologiyalarni jadal joriy etish; -innovatsiya faoliyati sohasida ilg‗or xorijiy (xalqaro) tashkilotlar bilan, shu jumladan ularni nou-xau, nanotexnologiyalar va yuqori texnologik tovar (ish, xizmat)larni ishlab chiqarishning mahalliy bozoriga jalb qilish orqali hamkorlikni kengaytirish 1 . O‗zbekistonda ilmiy potensial mavjud bo‗lib, mazkur yo‗nalishlarni amalga oshrish imkoniyatiga egadir. Quyidagi 16.4.1-jadvalda 2017-yilda mamlakatimizda davlat ilmiy-texnika dasturlari doirasida bajarilgan ilmiy-tadqiqot loyihalari 1 Ўзбекистон Республикаси Президентининг ―Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигини ташкил этиш тўғрисида ―ги 29.11.2017 й. ПФ-5264 - сон фармони// Халқ сўзи, 2017 йил 30 ноябр. 481 to‗g‗risida ma‘lumot keltirilgan. Jadvalda ko‗rishimiz mumkinki, o‗tgan yili mamlakatimizda davlat ilmiy-texnika dasturlari doirasida jami 1750 ta loyihalar amalga oshirilgan bo‗lsa, ulardan eng katta ulush, ya‘ni 39 foizi (683 ta) tabiiy fanlarga to‗g‗ri kelsa, eng kam ulush, ya‘ni 16 foiz loyihalar qishloq xo‗jaligi fanlariga to‗g‗ri kelmoqda. Yüklə 5,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|