Açik öĞrenme

ÜÇÜNCÜ DÜZEY

EĞİTİM VE ÖĞRETİM



Ortaöğretim ya da eşdeğeri bir öğretimi izleyen ve öğrenciye orta öğretim sırasında edindiğinden daha ileri düzeyde bilgi ve beceri kazandıran eğitim ve öğretimdir.

Açıklama

Bu terim Türkçe’de pek kullanılmamakta, onun yerine bazı durumlarda Ortaöğretim son-rası eğitim ve daha çok da yükseköğretim te-rimi kullanılmaktadır. Türk eğitim sisteminde yüksek öğretimi düzenleyen 2547 sayılı Kanun-da yüksek öğretim; “Milli eğitim sistemi içinde, ortaöğretime dayalı, en az dört yarı yılı kap-sayan her kademedeki eğitim-öğretimin tümü” olarak tanımlanmıştır. Kanunda yüksek öğretim kurumları olarak, üniversitelerle yüksek tekno-loji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konserva-tuvarlar, meslek yüksekokullarıyla uygulama ve araştırma merkezleri sayılmıştır.

Eşdeğer terimler

İNG : tertiary education

ALM : höhere / tertiäre Bildung

FR : éducation post secondaire /

supérieure

İlgili terimler

Eğitim

Yetişkinler eğitimi

Yüksek öğretim

EKONOMİ

ÜÇÜNCÜL SEKTÖR

(HİZMET SEKTÖRÜ)

Üçüncül sektör (hizmet sektörü), diğer üre-ticilere ya da bireylere hizmet sunan iş kol-larını (üretici ve tüketici hizmetlerini) kap-sar.


Açıklama

Marksist olan ve olmayan ekonomiler ara-sındaki temel fark, hizmet sektörünün ilkinde üretken olmayışıydı. Bununla birlikte, gelişmiş piyasa ekonomilerinde bugün hizmet sektörü iş-gücünün yaklaşık %60-%70’ini istihdam et-mektedir. Bu nedenle, piyasa ekonomisine geçiş sürecindeki ekonomilerde büyüme alanları en çok hizmet sektöründedir.

Eşdeğer terimler

İNG : tertiary (service) sector

ALM : Tertiärer Sektor,

Dienstleistungssektor

FR : secteur tertiaire

İlgili terimler

Büyüme alanları

Piyasa ekonomisi

Temel (birincil) sektör

Yardımcı (ikincil) sektör

Yeni ekonomi sektörleri

EKONOMİ

ÜRETİCİ HİZMETLERİ

Son tüketiciler dışında diğer işletmelere sağlanan hizmetlerdir. Mali hizmetler, si-gorta, muhasebe ve reklam bu tür üretici hizmetleri arasında yer alır.

Açıklama

Eşdeğer terimler

İNG : producer services

ALM : Dienstleistungen für Betriebe

FR : services aux entreprises

İlgili terimler

Üretim

ÜRÜN PİYASASI

ÜRETİM (İMALAT)



Üretim, bir mal veya hizmetin yapımı için gerçekleştirilen faaliyet ya da faaliyetler dizisidir.

“Kaynakların değer taşıyan mal ve hizmet-lerin yapımı için kullanılmasıdır.” (Black p.371)

Açıklama

Üretimde kullanılan kaynaklar arasında, hammaddeler yanında, toprak, işgücü, araç ge-reç, finansman ve bilgi de yer alır.

Üretilen mal ya da hizmetler üretim zinci-rinin başka bir yerinde kullanılan ara ürünler ya da son tüketiciler tarafından kullanılacak mal ya da hizmetler olabilir.

Mallar ve hizmetler sıklıkla ticari amaç gü-dülmeksizin üretilir ve tüketilir. Bunlara örnek olarak, bir çiftçinin ailesinin kullanımı için ürettiği ürünler, ev içi yükümlülükler, aile için-de ya da arkadaşlar arasında para karşılığı ol-maksızın üstlenilen çocuk bakımı gösterilebi-lir.

Üretim, temel (birincil), yardımcı (ikincil) ve üçüncü derece bütün sektörlerde söz konu-sudur. Üretim sürecinde son ürüne ulaşılıncaya kadar, bir önceki basamakta üretilen şeye de-ğer katarak ara ürün yaratan birçok basamak bulunabilir.

Gayrı safi yurtiçi hasılanın ölçülmesinde kullanılan ürün yöntemi, belirli bir ülkede be-lirli bir yılda üretilen bütün ürünlerin değerini toplar.

Eşdeğer terimler

İNG : production

ALM : Produktion

FR : production

İlgili terimler

GSYH- Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla Ölç- me Yöntemi

GSYH-Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla

Hizmetler

Ismarlama ürün

Mallar

Müşteri hizmetleri

Parti üretim

Sınai ürünler

Standart üretim

Üretici hizmetleri

Ürün

ÜRÜN PİYASASI

ÜRETKENLİK

Üretkenlik, belirli bir girdi miktarına karşı-lık elde edilen ürün miktarıyla ölçülür.

Açıklama

Üretkenlik genellikle indeks (değer deği-şim çizelgesi) olarak gösterilir. Belirlenen temel yılın indeks değeri 100 olarak kabul edilir.

Üretkenlik ölçümlemesi en sık işgücünün verimliliğine ilişkin olarak kullanılır. Bir işlet-meninin, sektörün ya da ekonominin ürünü in-deks olarak gösterilirse, söz konusu ürünün üretilmesinde kullanılan işgücü miktarı da in-deks olarak gösterilir. Bu durumda üretkenlik:

Ürün indeksi

İşgücü indeksi

olarak ölçülür.

Üretkenliğin ölçümlemesi, belirlenen temel yılda üretkenlik değeri 100 kabul edilmekle in-dekse dönüşür. Herhangi bir yıl temel yıl ola-rak seçilebilir. Üretkenlikte, sonraki yıllardaki değişiklikler, üretkenlik indeksindeki değişik-liklerle ölçülür.

Bir toprağın üretkenliği de, “işgücünün” yerine toprak büyüklüğünün konması suretiyle benzer şekilde ölçülür. Sermayenin üretkenliği de mantıksal olarak benzerdir. Fakat, maddi sermayenin ölçülmesine ilişkin çok büyük kavramsal ve pratik güçlükler bulunduğu için, bu kavram sık kullanılmamaktadır. Bununla birlikte, ekonomide “toplam faktör üretkenli-ği”nin ölçülmesi ve davranışını tartışan çok sa-yıda kaynak bulunmaktadır. Bu indeks, bütün girdilerin “üretim faktörlerinin” birlikte kulla-nılması sonucunda üründeki değişiklikleri ölçer.

Eşdeğer terimler

İNG : productivity

ALM : Produktivität

FR : productivité

İlgili terimler

Girdi

İndeks, gösterge

İşçi

İşletme

Müşteri

Sektör

Ürün (çıktı)

ÜRÜN PİYASASI