(avtoklavlash), pog‘onali sterillash (tindallash), qaynatish. Sovuq sterillashdan
filtrlash, gaz hosil qiluvchi moddalar bilan sterillash, ultrabinafsha nurini ta’sir ettirish
va boshqalardan foydalaniladi.
Sterillash usullarini tanlashda olingan ob’yektning fizik-kimyoviy xususiyati va
tadqiqotning oldiga qo‘ygan maqsadi e’tiborga olinadi.
Sterillash - mikroorganizmlar va ularning turli materiallardagi sporalarining
to‘liq yo‘q qilishdir. Sterillash bir necha usullar yordamida: fizik (yuqori harorat,
ultrabinafsha nuri bilan), mexanik (mikroorganizm hujayralarini filtrda ushlab qolish)
va kimyoviy usullar bilan amalga oshiriladi.
Fizik usullar bilan sterillash Spirt lampasi yoki gaz alangasida kuydirish . Bu usulda asosan
mikrobiologik ilgak, preparat ninasi, pinsetlarni sterillash uchun foydalaniladi. Bu usul bevosita ish
boshlaganda amalga oshiriladi, asosan bakterial ilgakning ilgak qismi, metall buyumlar
(pinset, qaychi, lanset pichoq), shisha tayoqcha, buyum va qoplag‘ich oyna va boshqalar
sterillanadi.
Qaynatish yo‘li bilan sterillash . Bu usul bilan mikrobiologik laboratoriyada
ishlatiladigan shisha va temir buyumlar sterillanadi. Ular sterilizatorlarga solinadi va
ustidan suv quyiladi. Suvni yumshatish va qaynash temperaturasini oshirish uchun
biokarbonat natriyning 1-2% li eritmasi qo‘shiladi. So‘ng 30 daqiqa davomida
qaynatiladi. Ammo bu usul to‘liq sterillash imkonini bermaydi, chunki ayrim viruslar va
bakteriyalarning sporalari yashash qobiliyatlarini saqlab qolishi mumkin.
Quruq issiqda sterillash. Quruq issiq bilan sterillash uchun quritish shkafidan
foydalaniladi, Bu shkafda narsalar
160-170ºС haroratda ikki soat saqlanadi. Asosan
shisha idishlar (Petri likobchalar, pipetkalar) qog‘ozga o‘rab quruq issiq bilan
sterillanadi, shunday qilinsa ularning sirtiga havodan mikroorganizmlar yuqmaydi.
Barcha mikroorganizmlarni quruq issiq bilan o‘ldirish uchun harorat nam
sterilizatsiyaga qaraganda yuqoriroq bo‘lishi va uzoqroq saqlanishi kerak. Sababi, quruq
issiq bilan sterillanganda mikroorganizm hujayralaridagi suv asta-sekin bug‘lanib
chiqadi. Mikroorganizm hujayrasida suv qancha kam bo‘lsa, uni nobud qilish uchun
shuncha yuqori harorat kerak bo‘ladi.
