Ahmet Akgündüz Bilinmeyen Osmanlı
Yüklə 3,77 Mb.
|
|
201. Padişahların Harem'in bahçesinde bulunan havuzlarda cariyeleri çırılçıplak soyduğu ve bunlara süt banyosu yaptırarak bununla eğlendiği iddia edilmektedir? Bunun hakkında ne C dersiniz?......................................................................................................................329 202. Efendilerin cariyelerin avret yerlerini görmeleri caiz midir? Caiz olduğunu iddia edenler, havuz safalarını da buna bağlamaktadırlar. Durumu fıkıh kitapları açısından izah eder misiniz?........329 203. Harem'de ve Topkapı Sarayı 'nın sofralarında altın ve gümüş kapların kullanıldığını duyuyoruz. Halbuki altın ve gümüş kap-kacak kullanmak dinen yasaktır. Bunu nasıl izah ediyorsunuz?................................................................................................................331 204. Hadımlık dinen caiz midir? Osmanlı Padişahları zorla insanları hadım ettirmiş midir? Hadımlar, Osmanlı haremindeki kadınlarla içli dışlı mıydılar?.............................................................331 205. Osmanlı Haremindeki erkek personeli kısaca anlatır mısınız ve görevlerini açıklar mısınız? .... 334 III. OSMANLI'DA MÜZİK VE EĞLENCE.......................................................335 -.:. 206. Osmanlı Devleti'nde musiki ziyafetlerinin yapıldığını biliyoruz. Halbuki İslâm'da musikinin hükmü buna mani değil midir?........................................................................................335 207. Hünkâr Sofası denilen Harem'in salonunda gayr-i meşru eğlencelerin yapıldığı söylenmekte ve çirkin iftiralar yapılmaktadır? Bunlar doğru mudur?.......................................................336 208. Osmanlı Devleti'nde çeşitli oyunlara ve eğlencelere müsaade edilmiş midir?........................338 209. Harem'de tam bir eğlence ve oyun havasının hâkim olduğu ve her çeşit eğlencenin meşru'-gayr-i meşru denmeden yapıldığı iddia edilmektedir. Bu doğru mudur?................................338 210. Harem'de hayat nasıl yürüyordu? Osmanlı Padişahlarının aileleri ile düzenledikleri halvet denilen eğlenceleri nasıl açıklayabilirsiniz?........................................................................339 211. Osmanlı döneminde bazı geziler düzenlendiği ve Kağıthane safalarının yaşandığı bilinmektedir. Bunlar hakkında neler diyebilirsiniz?............................................................340 212. "Osmanlının Muzırlan" diyebileceğimiz bazı kitaplar olduğu iddia edilmektedir. Gerçekten Enderûnlu Fâzıl'ın eserleri, yani Defter-i Aşk'ı, Hûbân-nâme'si; Tûsî'nin Behnâme'si hakkında neler diyeceksiniz?........................................................................................................341 IV- OSMANLI DEVLETİNDE RE'ÂYÂ VE SOSYAL SINIFLAR.........................343 213. Osmanlı Devleti'nde Batılı anlamda sosyal tabakalaşmadan ve sosyal sınıflardan söz edilebilir mi?.............................................................................................................................343 214. Osmanlı yönetim anlayışında soy asaleti'nin bir önemi var mıydı? Kişinin ehliyeti ne derece önem arz ediyordu?......................................................................................................346 215. Osmanlı Devleti'nde vatandaşlara sürü nazarıyla bakıldığı için mi re'âyâ tabiri kullanılmıştır?.348 BİLİNMEYEN OSMAN 216. Osmanlı 1 bll9i verir r 217. Ov Ahi 218. Osmanlı r> W OSMAltîHfif? I- OSMANLI HÜK. 219 . Osm-- 220 . Batıl 221 . Osm islim <¦
222 . 0 zar meyve
223 , Osma' sistem;
224 . Bu kt: 225 . İslim • mıdır? 226 . Devlet. 227 . Osnuni hic M ! ¦ 22« 229
19 216. Osmanlı Devleti'nde şehir hayatını düzenleyen Belediye (ihtisâb) Teşkilâtı hakkında kısaca bilgi verir misiniz?.........................................................................................................348 217. Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında toplumu ve özellikle esnafı harekete getiren fütüvvet ve Ahi Teşkilatı ne demektir?..............................................................................................350 218. Osmanlı Devleti'nde Esnafın kümeleştiği teşkilâtlar var mıydı? Esnaf hakkını nasıl arıyordu?..352 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM OSMANLI HUKUK SİSTEMİ VE DEVLET TEŞKİLÂTI I- OSMANLI HUKUK SİSTEMİ; ŞER'İ VE ÖRFİ HUKUK TARTIŞMALARI.......354 219. Osmanlı hukuk sistemi çok hukuklu bir hukuk sistemi midir yoksa hukuk birliği mi hâkimdir? 354 220. Batılıların Pax Ottoman dediği Osmanlı Barışı ve hoşgörüsü ne anlama geliyor?...................357 221. Osmanlı Devleti laik bir devlet midir? Osmanlı Hukuk sistemi deyince ne akla gelmelidir? İslâm Hukukundan ayrı bir hukuk sistemi var mıdır? Din ve devlet münâsebeti nedir?...........361 222. O zaman Kanunnâmelerin tanzim ettiği hukuk dalları nelerdir? Kanunnâmeler, laik hukukun meyveleri değil midir?...................................................................................................364 223. Osmanlı dönemindeki mahkeme kararları demek olan Şer'iye Sicillerine göre Osmanlı Hukuk sistemi nedir?...............................................................................................................365 224. Bu izahlar neticesinde Osmanlı Hukuk Mevzuatı deyince ne anlamamız gerekmektedir?........367 225. İslâm Hukukunda ve dolayısıyla Osmanlı Hukukunda Devletin sınırlı yasama yetkileri var mıdır?..........................................................................................................................368 226. Devlet, mevcut şerl hükümleri kanun haline getirebilir mi? Bunun tarihte misâlleri var mıdır?368 227. Osmanlı Devleti'nde resmî mezhebin Hanefi mezhebi olduğu ve diğer mezhep mensuplarına hiç hak tanınmadığı iddia edilmektedir. Bu iddialar doğru mudur?.......................................369 228. Devletin yasama organı, içtihâdî mevzularda ictihâdlardan birini tercih ederek nasıl kanunlaştırabilir? Bu konuda Şeyhülislâmların yetkileri nelerdir?.........................................370 229. Osmanlı Devleti'nde Şeyhülislâmlar'ın Divan-ı Hümâyûn üyesi olmadığı ve kendilerine etkili bir görev verilmediği iddia edilmektedir. Bu iddialar doğru mudur ve Şeyhülislâm'ın Osmanlı Devleti'ndeki statüsü nedir?...........................................................................................371 230. Osmanlı Hukukunda doğrudan Devlete yani Ülül-emr'e tanınan yasama yetkileri yok muydu?373 231. Devletin yasama yetkilerinden olan "Caiz olan konularda Nizâm-ı Âlem için kural koyabilir" ne demektir?....................................................................................................................374 232. Osmanlı Hukukunda Devletin yasama yetkilerinden olan "Devlete karşı işlenen suçlarla ta'zir suçlarının cezalarını tesbit eder" kuralını açıklar mısınız? Fâtih'in bazı ceza kanunları yapması bu esasa mı dayanmaktadır?..........................................................................................374 233. Osmanlı Devleti, kamu hizmetlerinin ifası için her çeşit adlî, idarî, malî ve askerî düzenlemeleri yapabilir' mi? Kanunnâmeler bu kuralın sonuçları mıdır?................................375 234. Osmanlı Devleti'nin "Ülül-emr, Mîrî Arazî ve Tımar sistemi ile İlgili kuralları kor" şeklindeki yetkisini açıklar mısınız? O zaman tımar sistemi ile alakalı bütün kanunlar, bu şerl yetkiye dayanılarak mı hazırlanmıştır diyeceğiz?..........................................................................375 II- OSMANLI KANUNNAMELERİ VE YASAMA ORGANI İLE İLGİLİ TARTIŞMALAR....................................................................................376 235. Osmanlı Kanunnâmelerini kısaca nasıl anlatabilirsiniz?......................................................376 236. Osmanlı Hukukunda Kanunnâmeler nasıl ve kimler tarafından hazırlanırdı?.........................378 237. Osmanlı Kanunnâmeleri Şerî'at ve Fetva süzgecinden geçirilmiş midir?...............................379 238. Bazı araştırmacılar, Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki bir kısım kanunları hazırlarken eski gayr-i müslim devletlerin kanunlarından iktibâsda bulunduklarını ve dolayısıyla şeriata aykırı kanunları yürürlüğe soktuklarını iddia etmektedirler?.........................................................381 239. Osmanlı Padişahlarının Hak ve Yetkileri nelerdir? Sınırsız yasama, yürütme ve yargı yetkileri var mıdır?....................................................................................................................382 20 MyM.9.ş.y.yı 240. Osmanlı Padişahları herhangi bir makama karşı sorumlu mudurlar? Yoksa bazılarının dedikleri gibi astıkları astık ve kestikleri kestik midir?.....................................................................383 III- OSMANLI DEVLET TEŞKİLÂTI VE SALTANAT USULÜ...........................384 241. Osmanlı Devlet sisteminin temel özelliklerini özetleyebilir misiniz?.....................................384 ¦ 242. Osmanlı devlet şeklini Batıdaki anlamıyla mutlakıyet olarak vasıflandırmak mümkün müdür? Şayet doğru değilse, İslâm'ın tavsiye ettiği şûra esasına ri'âyet edilmiş midir?......................385 243. Bu izahlar karşısında Osmanlı Devleti'nin Despotik olduğu iddiaları konusunda neler söyleyebilirsiniz?...........................................................................................................387 244. Osmanlı Hukukuna göre devletin unsurları nelerdir?.........................................................392 245. Osmanlı Devleti'nde ulül-emr veya şûra meclisinin yerini alan ve günümüzdeki Bakanlar Kurulu görevini de ifa eden Divan-ı Hümâyûnu kısaca anlatır mısınız?..................................393 246. Osmanlı hukukunda sınırlı yasama yetkisini Divan-ı Hümâyundan başka kimler kullanmıştır? Divan-ı Hümâyûn önemini kaybedince, 1876 yılına kadar ve özellikle de Tanzimat'tan sonra yasama faaliyeti nasıl devam etmiştir?............................................................................395 247. Yürütmenin başı olan Padişahların tayin usulleri ve saltanatın verasetle intikali meselesi İslama göre izah edilebilir mi?........................................................................................397 248. Osmanlı Devleti'nde başbakan demek olan Vezir'-i A'zam (Sadrazam)ın hak ve yetkileri nelerdir?......................................................................................................................399 249. Osmanlı Devleti'ndeki taşra teşkilâtı yani eyâlet ve sancak sistemi nasıl çalışıyordu?............400 IV- OSMANLI DEVLETİ'NDE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER........................401 ¦ 250. Osmanlı Hukukunda vatandaşların temel hak ve hürriyetleri kabul edilmiş midir? Yoksa 1839 tarihli Tanzimat Fermanıyla mı kabul edilmeye başlanmıştır?..............................................401 251. Osmanlı Devleti'nde insanı insan yapan Şahsî Hak ve Hürriyetlerin korunması ve Güvenlik İlkesi ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?................................................................................404 V- OSMANLI DEVLETİNDE EĞİTİM VE YARGI............................................405 252. Osmanlı Medreselerini ve ilmiye sınıfını kısaca anlatır mısınız?...........................................405 253. Osmanlı Devleti'nde Tanzimat'tan önce yargı görevini yerine getiren mahkemeler yani Şer'iye Mahkemeleri nasıldı?.....................................................................................................406 254. Osmanlı Devleti'nde hâkimlerin dereceleri ve tayin usulleri nasıldır? Günümüzdeki gibi hâkimlerin sınıflandırılmaları mevcut mudur?....................................................................408 255. Osmanlı Devleti'nde temyiz makamları var mıdır? Şer'iye Mahkemeleri dışında yargı organları bulunmakta mıdır?........................................................................................................409 256. Tanzimat sonrası Şer'iye Mahkemeleri kaldırılmış mıdır veya Bunların Yetkilerinin Sınırlandırılması söz konusu mudur?................................................................................410 257. Nizamiye Mahkemeleri Avrupa kanunlarını mı uygulamıştır? Teşkilatlanması ve temyiz usulleri nasıldır?.......................................................................................................................412 258. Devletin gelir-giderlerini kontrol eden Sayıştay, 1862'de kurulan Divan-ı Muhasebat ile mi başlamaktadır? Yoksa daha evvel de böyle bir müessese var mıdır?....................................414 259. Osmanlı Devleti'nde idarî yargı, 1868 yılında kurulan ve Danıştay'a benzeyen Şûrây-ı Devlet ile mi başlamıştır? Yoksa daha evvel buna benzer yargı organları var mıdır?.........................415 VI- OSMANLI AİLE, MİRAS, CEZA, EŞYA VE BORÇLAR HUKUKUYLA İLGİLİ ÖNEMLİ SORULAR..............................................................................416 260. Ta'addüd-i zevcât yani birden fazla kadınla evlenme meselesinin Osmanlı Devleti'ndeki uygulanışı nasıldı?.........................................................................................................416 261. Osmanlı Devleti'nde evlenme akdi nasıl bir sözleşmedir? İmam Nikâhı ne demektir?............419 262. Osmanlı Hukukunda Kadının boşama hakkı var mıdır?......................................................421 263. Osmanlı Devleti'nin 1876 tarihinden itibaren Medeni Kanunu olan Mecelle hakkında ne diyorsunuz? Mecelle ile İslâm Hukuku terk edilerek yeni bir Avrupaî kanun mu yapılmıştır?....422 RIH'
el k«a|| VIl-OSMMUS OSMAfUS
I-OSMANLİ» 272 (
273 0*mt*8 274 275. K 276.0 277. ( II-05 278. S
282. t BİLİNMEYEN OSMANLI 264. Osmanlı Miras Hukukunda şer'i ve âdi intikal diye bir düalizmin yer aldığını biliyoruz. Bu durum, Osmanlı Devleti'nin miras hukuku konusunda şerl hükümleri terk ettiğini göstermekte midir?..........................................................................................................................425 265. Osmanlı Hukukunda gayr-i menkul mülkiyeti var mıdır? Arazî Hukukunun şerl dayanağı nedir? Bütün Osmanlı toprakları sadece mir! arazi midir?...................................................426 266. Mîrî arazi ne demektir? Osmanlı ülkesinde bütün arazinin mâlikinin Padişah olduğu iddiası doru mudur?................................................................................................................427 267. Osmanlı Devleti, zina suçunun cezası olan recm, hırsızlık suçunun cezası olan kat'-ı yed yani el kesme gibi had cezalarını uygulamış mıdır?...................................................................429 VII- OSMANLI DEVLETİ'NDE AZINLIKLARA TANINAN HAKLAR.................430 268. Osmanlı Devleti'nde azınlıklara tanınan hakları kısaca özetler misiniz? Neden azınlıklara bazı elbiselerin giyilmesi ve evlerinin yüksek binası müsaadesi verilmiyordu?..............................430 269. Osmanlı Devleti'nde azınlıkların görev ve yükümlülükleri nelerdi?.......................................433 270. Fâtih'in azınlık hak ve hürriyetleri ile ilgili fermanını kısaca anlatır mısınız?..........................433 271. Tanzimat'tan sonra azınlık hakları ile ilgili ne gibi gelişmeler olmuştur?...............................434 DÖRDÜNCÜ BOLUM OSMANLI DEVLEIÎNDE MALİ HUKUK, İKTİSADİ VE TİCARİ HAYAT I- OSMANLI VERGİ SİSTEMİ VE ŞER'İ DAYANAKLARI...............................436 272. Osmanlı Hukukunda vergi ne demektir? Çeşitleri nelerdir? Şerî'atın dışında vergi var mıdır?..436 273. Osmanlı Devleti'ndeki öşür vergisinin manası nedir? Osmanlı Devleti'nin öşür diyerek zulmen altıda bir yedide bir vergi aldığı söylenmektedir. Bu doğru mudur?......................................437 274. Haraç vergisi ne demektir? Kimlerden alınmıştır?.............................................................439 275. Kanunnâmelerde çokça geçen Çift Akçesi ne demektir? Şerl bir vergi midir?.......................440 276. Osmanlı Hukukunda Cizye ne demektir? Gayr-i müslimlere ilave bir yük değil midir?............441 277. Osmanlı Devleti'ndeki örfî vergilerin şerl dayanağı (Tekâlif-i Örfiyye) nedir? Bunları kısaca anlatır mısınız?.............................................................................................................442 II- OSMANLI BÜTÇELERİ VE KAYNAKLARI................................................443 278. Şer'î Bütçe ne demektir? Osmanlı Devleti bu bütçenin esaslarına uymuş mudur?.................443 279. Osmanlı Bütçe Hukukunun temeli sayılan kamu hizmetlerinin finansman şekilleri nelerdir?....444 280. Osmanlı Bütçelerinin tarihî gelişimi nasıldır? Bütçe Tarhuncu Lâyihası ile mi başlamıştır?......445 281. Müsadere ne demektir? Osmanlı Devleti'nde mülkiyet hakkına saygı yok mudur?.................447 282. Tanzîmât sonrası Osmanlı Mali Hukukunda meydana gelen temel değişiklikleri özetler misiniz?447 III- OSMANLI DEVLETİ'NDE İKTİSADİ VE TİCARİ HAYAT.........................448 283. Kendine has bir Osmanlı üretim tarzından söz edilebilir mi?...............................................448 284. Osmanlılar ticârete önem vermiyorlar mıydı? Bir diğer ifadeyle Osmanlılar ticâretten anlamıyorlar mıydı?.......................................................................................................452 285. Osmanlı yöneticileri ticâret yollarının değişiminin ne derece farkındaydı? Osmanlı Devleti'nin Hind Deniz Yollarına ilişkin politikası ne İdi?.....................................................................457 286. 16. Yüzyılda Avrupa'da fiyat devrimi olarak nitelenen gelişmenin Osmanlı Devleti'nde ne tür etkileri görüldü açıklar mısınız?.......................................................................................461 287. Osmanlı Devleti'nde sanayiden söz edilebilir mi? Sanayiin gelişimi hakkında bilgi verir misiniz?.......................................................................................................................464 22 ?M^lEf.M Ş^My. 288. Osmanlı Devleti neden son yüzyılda sınai gelişmelere ayak uyduramadı? Osmanlı yöneticileri bu konuda hiç gayret göstermedi mi?..............................................................................467 289. Cumhuriyet'in Osmanlıdan devraldığı sınai mirasdan söz edilebilir mi?................................470 290. Osmanlı Devleti'nde tüketicinin korunmasına ilişkin düzenlemeler nelerdir?.........................471 291. Osmanlı Devleti'nde dış ticâret politikasının esasları nelerdir?............................................473 292. Osmanlı muhasebe kültüründen söz edilebilir mi?............................................................476 ; 293. Osmanlı Devleti'nde servet birikiminden söz edilebir mi?...................................................479 294. Osmanlı para ve finansman sisteminin esasları Nedir?......................................................483 * 295. İltizam sistemi nedir?...................................................................................................486 296. 1838'de İngiltere ile Balta Limanı'nda imzalanan Ticâret Anlaşması hangi şartlarda yapıldı, v- sonuçları ne oldu, müsbet katkısından Söz edilebilir mi?....................................................489 297. Osmanlı Devleti'ni dış borçlanmaya iten sebepler nelerdir? Dış borçlanmanın sonuçları nelerdir?......................................................................................................................492 ı 298. Düyun-ı Umumiye İdaresi niçin kuruldu? Osmanlı Devleti'nin yıkılışında nasıl bir etki yaptı? ..493 299. Osmanlı demiryollarını finanse eden Batılı Ülkeler ile Osmanlı Devleti'nin beklentileri nelerdi? -; Sonuçları ne oldu?........................................................................................................495 ; 300. Osmanlı Devleti'nde para vakıflarıyla İslâm'ın faiz yasağının delindiği söylenmektedir. Buna ne dersiniz?..................................................................................................................497 IV- OSMANLI TIMAR SİSTEMİ VE FEOADALITE.........................................498 301. Feodalitenin siyasî ve sosyal mahiyeti nasıldır?................................................................498 302. Tîmâr Nizâmı ne demektir?...........................................................................................501 303. Feodalite sistemi ile tîmâr sistemi arasındaki farklar nelerdir?............................................502 BİBLİYOGRAFYA.......................................................................................505 KAVRAM FİHRİSTİ....................................................................................517 OSMAJYLJI I-OSMAN! m? 1. Osmanlı j leriainC 8u ¦¦ gibi tdnr tırmacıltfo pa!:;
bui. ilgili daha a > setle!:-, fü'nün Blıar Ahr. • kilâta»
hiık . sinin, Kaas< lere. iddki.. .- ve * teşk: man BİRİNCİ BOLUM OSMANLI DEVLETİNİN SİYASÎ TARİHİ I- OSMANLI DEVLETİ'NİN KURULUŞU VE OSMAN BEY DEVRİ 1. Osmanlı Devleti, Bizans'ın bir kopyası mıdır? Bizans devlet müesseselerinin Osmanlı devlet müesseselerine etkisi var mıdır? Bu iddia, tamamen, Batılı olan Busbecq gibi seyyahların, Rambaud ve Gibbons gibi tarihçilerin, tıpkı İslâm Hukukunun Roma Hukukunun aynen devamı olduğuna dair iddialarda bulunan Müsteşrikler gibi, ileri sürdükleri, delilden mahrum bir iddiadır. Maalesef, bütün Osmanlı hukuk sistemi ve devlet teşkilâtı ile ilgili arşiv belgeleri, bu iddiaların tamamen hayalî ve esassız olduklarını ispat ettikleri ve Fuad Köprülü gibi araştırmacılar da, ileri sürülen bütün iddiaları, satır satır delillerle çürüttükleri halde, Avrupalı bazı tarihçilerin iddialarını sürdüren bazı tarihçilerimiz ve bilim adamlarımız hâlâ bulunmaktadır. Bu sebeple, kısa da olsa, meseleyi özetlemekte yarar vardır. Konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenleri, Osmanlı müesseselerinin, Bizans müesseselerinin bir taklidi olmayıp, kendi geleneği içinde geliştiğini gösteren ve peşin hükümlerle değil, sağlam bir tarih metoduyla ve ilmî delillerle bunu ispat eden Fuad Köprü-lü'nün Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Te'siri adlı eserine; III. Ahmed'in fermanıyla kaleme alınan, sadece bu soruya cevap veren ve Osmanlı Kanunnâmeleri adlı eserimizin 11. Cildinde neşredilecek olan Kanun-ı Teşrifat ve Teşkilât adlı Kanunnâmeye havale ediyoruz. Böyle bir iddiayı ileri atanların en büyük delilleri, Fâtih'in Kanunnâmesindeki bazı hükümlerin Bizans Hukukundan adapte edilmiş olması; Anadolu-Rumeli Beylikleri ikilisinin, Kazaskerliğin, Defterdarlığın ve hatta Padişahların her hafta İstanbul'daki camilerden birine gitmesinin bile Bizans'tan taklid edildiği şeklindeki hayali sözlerdir. Bu iddialara karşı özetle şunları söylemek icab etmektedir: A) Osmanlı Devleti, Müslüman bir devlettir. Dolayısıyla bu devletin hukuk, idare ve kısaca bütün müesseselerinde İslâm'ın esasları etkili olmuştur. Osmanlı Devleti'nin teşkilâtında iki önemli etki söz konusudur. Birincisi, İslâm Dininin esasları ve Müslüman devletlerin tesiri. Buna misâl olarak Abbasî Devletini zikredebiliriz. İkincisi, eski 24 BİLİNMEYEN OSMANLI BİLİNMEYEN OSMANLI Türk Devlet teşkilâtı. İslâm'ın esaslarına aykırı olmayan hususlar, Türk Devletlerinde aynen korunmuştur. Yüklə 3,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|