«ALİ-İmran» surəSİ

AYƏ 104:

﴿ وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴾

TƏRCÜMƏ:

«Gərək sizdən (aranızda) (insanları) xeyir işə dəvət edən, yaxşı işə buyuran və pisliklərdən çəkindirən bir dəstə olsun. Məhz onlardır nicat tapanlar!»

TƏFSİR:

Əmr be məruf və nəhy əz münkər kimi vacib əməl ilə əlaqədar nazil olan ayənin ittihad və vəhdətə dəvət edən iki ayənin arasında yerləşdirilməsinin səbəbi bəlkə də bu ola bilər ki, təfriqəyə düçar olmuş hər hansı bir ictimai sistemdə ya xeyir işlərə dəvətetmə qüdrəti yoxdur, yaxud da bu dəvətlər heç bir müsbət təsirə malik deyildir.

Əmr be məruf və nəhy əz münkər iki yolla yerinə yetirilir:

1. Ümumi vəzifə olaraq hər kəs bu işi öz bacardığı qədər yerinə yetirməlidir.

2. Hər hansı bir qrup və ya təşkilat öhdəsinə aldığı vəzifə olaraq bu işi tam qüdrətlə yerinə yetirir. (Bu, bir sürücüyə bənzəyir ki, əgər maşın yolunda yol-hərəkət qaydalarının əksinə hərəkət edərsə, həm başqa sürücülər ona etiraz edər, həm də yol polisi onun törətdiyi pozuntuların qarşısını almaq üçün ciddi tədbir görər.)

Əmr be məruf və nəhy əz münkər barəsində çoxlu rəvayətlər nəql olunmuşdur. Təkcə Həzrət Əlinin (ə) buyurduğu aşağıdakı kəlamı qeyd etmək kifayətdir: «Əgər əmr be məruf və nəhy əz münkər olmasa, yaxşı işlər tərk edilər, pis işlər cəmiyyətə hakim olar. Bu zaman dua etsəniz də qəbul olunmaz.»¹

İNCƏ MƏTLƏBLƏR

1. İslam cəmiyyətində dövlət tərəfindən dəstəklənən bir qrup – yoxlanış qrupu olmalıdır ki, insanların davranış, hərəkət və rəftarlarına və ümumiyyətlə, cəmiyyətin vəziyyətinə nəzarət etsin.

2. Cəmiyyəti xeyir işlərə dəvət etmək əmr-bemərufdan öndədir.

3. Cəmiyyətin islah olunması, fəsadın və fəsad əhlinin qarşısının alınması müəyyən şəkildə məsul işçinin və qüvvənin olmadığı halda mümkün deyildir.

4. Cəmiyyətin inkişafı və islah olunması üçün ürək yandıranlar həqiqi nicat tapanlardır. (Tənbəllərin və bu kimi işlərə laqeyd yanaşanların qurtuluşdan payları yoxdur.)

5. Xeyir işlərə dəvət etmək, əmr be məruf və nəhy əz münkər işi cəmiyyətdə daimi şəkildə olmalıdır, heç də müvəqqəti və müəyyən mövsümlərlə bitməməlidir. (Bu işlərin indiki zaman formasında gətirilməsi davamiyyəti göstərir.)

6. Qurtuluş yalnız insanın özünün nicatı ilə bitmir, başqalarına da nicat verilib inkişafa doğru sövq etdirilməsi qurtuluşun şərtlərindəndir.

7. Xeyrə dəvət edən şəxs həm İslamı, həm camaatı, həm də bu işin yerinə yetirilməsi yollarını tanımalıdır. Ona görə də buyurulur ki, ümmətin hamısı deyil, bəzi şəxsləri bu işi yerinə yetirməlidir.

8. Yaxşı işlərə dəvət etmək pis işlərdən çəkindirməkdən öncə gəlir. (Əgər yaxşı işlərin yolu açılsa, pis işlərə yaranan şərait azalacaqdır.)

AYƏ 105:

﴿ وَلاَ تَكُونُواْ كَالَّذِينَ تَفَرَّقُواْ وَاخْتَلَفُواْ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُوْلَـئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴾

TƏRCÜMƏ:

«(Yəhudi və xristianların) parçalanan və aşkar dəlillər gəldikdən sonra ixtilafa düçar olan kəslər(i) kimi olmayın. Onlar üçün böyük bir əzab vardır.»

TƏFSİR:

Keçmiş dövrlərdə insanların ixtilafa düşmələrinin acınacaqlı təsirlərindən ibrət almalı və bilməliyik ki, bütün ixtilafların mənşəyi həmişə cəhalət deyil. İnsanın nəfs istəkləri də ixtilaf yaradır. İxtilaflar və təfriqələr təkcə sizin dünyadakı qüdrətinizi sarsıtmır, həm də Qiyamətdə cəhənnəm əzabına düçar olmağınızdan ötrü zəmin yaradır.

AYƏ 106:

﴿ يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَكْفَرْتُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ فَذُوقُواْ الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴾

TƏRCÜMƏ:

«Bəzi üzlərin ağ və bəzi üzlərin qara olacağı gündə! Üzləri qara olanlara gəldikdə (onlara deyiləcək): “İman gətirdikdən sonra kafir oldunuz?! Elə isə küfr etdiyiniz şeyin müqabilində dadın bu əzabı!”»

TƏFSİR:

Bəlkə də Qiyamətdə üzlərin ağ və ya qara olması insanların bu dünyada olan ruhani halətlərinin təcəssüm etməsi ilə əlaqədardır. Dünyada Allahın vilayət və hakimiyyətini qəbul edənləri Allah zülmətdən çıxarıb nura doğru aparar, Qiyamət günündə də onların üzləri nurani olar. Lakin tağutun, tüğyançıların vilayətini qəbul edənləri tağutlar nurdan zülmətə, nəfs istəklərinə, təfriqəyə, şirkə, cəhalətə doğru sövq etdiyindən onlar Qiyamət günündə qaranlıq simalarla zahir olarlar.

“Küfr” sözü Quranda 16 dəfə imandan sonra, 2 dəfə İslamdan sonra, 3 dəfə Allaha iman gətirdikdən sonra, buzova pərəstiş edənlərə işarə edilən zaman, 27 dəfə elmi olduğu halda bilərəkdən inkar edənlərə işarə edilən zaman işlədilmişdir. Bunların hamısı da bizim hamımız üçün təhlükənin varlığına dair ciddi bir xəbərdarlıqdır.