Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat
Yüklə 4,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Qo‘g‘irchoq o‘yin.
| – 236 –
– 237 – tarqaldi. “Tohir va Zuhra”, “Yusuf va Zulayho”, “Bahrom va Gulandom”, “Gulfarah”, “Sanobar”, “Bo‘z o‘g‘lon” yoki “Yusufbek va Ahmadbek” kabi o‘nlab kitoblar yozildi. Bu epik asarlar haqiqatan ham xalq dahosining nishonasi bo‘lib uning sahifalarida oddiy kishilarning og‘ir hayoti, baxt-saodat uchun kurashi o‘z ifodasini topdi. Shuningdek ularda bayramlar, sayillar, to‘y, bazmlar ta’rifi berildi. Ayniqsa, qahramonlarni to‘ylardagi tomosha turlari alohida izohlanganligi aniq misollar bilan bayon etgan. 2. Qo‘g‘irchoq o‘yin. O‘zbekistonda qadim zamonlardan o‘ziga xos teatr turi sifatida taraqqiy etib kelgan. Chodir ichida, parda ortida yashiringan aktyor qo‘g‘irchoqbozlar tomonidan harakatga keltirilib ko‘rsatiladigan tomosha shunday nomlanib kelinadi 1 . Mazkur teatr ildizlari, turlari, tarixiy yo‘nalishlari va mashhur qo‘g‘irchoqbozlar repertuarlari to‘g‘risida M.Qodirovning «Qo‘g‘irchoq teatri» va «O‘zbek xalq tomosha san’ati» kitoblarida mukammal yoritilgan. «Bizda, – deb yozadi M.Qodirov, – «qo‘g‘irchoq o‘yin» deb yuritiluvchi bu san’atning, xususan, qo‘lga kiyib o‘ynatiladigan, ip bilan boshqariladigan va soyasi tushiriladigan turlari o‘tmishda keng tarqalgan. Ular «chodir jamol», «chodir xayol» va «fonus xayol» deb atalgan. «Chodir xayol» teatri «chodir jamol»ga nisbatan ancha murakkab va mukammaldir. Bu teatr tomoshalari, odatda, kechqurunlari ko‘rsatilgani, shu’la va shovqindan foydalanilgani tufayli qora pardalar ichidagi qo‘g‘irchoqlarning iplari ko‘rinmay, xuddi qo‘g‘irchoqlarning o‘zlari harakat qilayotganday tabiiy va ajib manzara hosil qilgan. Har bir mohir qo‘g‘irchog‘boz ayni vaqtda iplar yordamida 8–10 qo‘g‘irchoqni harakatga keltira olgan. «Qo‘l qo‘g‘irchoq» teatrida bir tomoshada ko‘pi bilan o‘n qo‘g‘irchoq ishtirok etgan bo‘lsa, «Chodir xayol»da 1 Umarov M. Estrada va ommaviy tomoshalar tarixi. – T.: Yangi asr avlodi. 2009., 271 b. – 237 – bir yo‘la ellikdan ortiq qo‘g‘irchoq o‘ynagan. Bu teatrlarda musiqa badiiy bezak sifatida, ko‘proq qahramonlar holatini ifodalovchi vosita sifatida xizmat qilgan. Qo‘g‘irchoqboz- sozandalar qo‘g‘irchoq o‘yinlar uchun maxsus «Ufor», «Miyonxona», «Charx», «Duchava parron», «Chog‘olloq», «Ot eroniy», «Qum pishig‘i», «To‘rg‘ay chirillama» kabi bir qancha ajoyib kuylar yaratganlar» 1 . Yüklə 4,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|