Anadolu Üniversitesi

Halkla İlişkiler Eğitimine ve Kuramsal Temellere İlişkin Eleştirel Yaklaşımlar
Uzun bir süredir halkla ilişkiler eğitimi üzerine yayınlanan raporlar halkla ilişkiler ala- nında uluslararası eğitimin önemini vurgulamaktadır. Bu raporlarda öğrencilerin artan bir karmaşa ve dağınıklık içindeki dünyaya ilişkin bilgi edinmeleri gerektiği belirtilmekte, müfredatlarda diğer ülkelerin medya yapılarının karşılaştırmalı olarak analizine yer ve- rilmesi gerektiği savunulmaktadır. Bu raporlarda uluslararası halkla ilişkilerle ilgili bilgi- lerin değeri kabul edilmiş ve öğrencilerin halkla ilişkiler, çokkültürlü ve global sorunlar dahilinde toplumsal yönelimlerin etkilerini kavramaları için lisans eğitimleri ele alınarak incelenmiştir. Raporları hazırlayan komisyonlara göre; uluslararası pazarda rekabet için öğrencilerin sahip olması gereken yetenekler kapsamında “kültürlere yönelik duyarlılık” yer almaktadır.
Kurum ve kuruluşlar içinde istihdam edilen halkla ilişkiler uzmanları kaçınılmaz bir biçimde diğer ülkelerin kültür ve değer sistemlerini, siyasal ve hukuki yapılarını, ekono- mik sistemlerin felsefi ve uygulama boyutlarını öğrenmek durumundadırlar. Formel öğ- retimde uluslararası iş dünyası, uluslararası halkla ilişkiler, yabancı dil ve farklı ülkelerin alan çalışmaları gibi derslerin yer alması, öğrencilere diğer kültürlerle ilgili bilgiler veril- mesini sağlamaktadır. Günümüzde toplumsal ve teknolojik değişimlerin hız kazanması, akademik müfredatların ve mesleki gelişim programlarının da bu değişimlere uyarlanma- sı gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bununla birlikte ‘yerli’ faktörler, kurumlar ve uzmanlar bir ülke içindeki halkla ilişkiler uygulamasının diğerlerinden farklı özellikler taşımasına neden olmaktadır. Halkla ilişkiler uygulamalarının uluslararası platformda yoğunlaşması, beraberinde halkla ilişkiler uzmanlarının çokkültürlü iletişimciler olması zorunluluğunu getirmiştir. Buradaki sorun, mevcut halkla ilişkiler eğitiminin öğrencileri bu anlamda ye- tiştirmek için yeterli olup olmadığıdır.
Halkla ilişkiler faaliyetlerinin uluslararası bir nitelik kazandığı göz önünde bulundu- rulduğunda, halkla ilişkiler eğitiminde aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:

• 
  Kişilerarası iletişim ve örgütsel iletişim alanında kültürel değişimler: Uluslararası halkla ilişkilerin her zaman kültürlerarası halkla ilişkiler anlamına geldiği unu- tulmamalıdır. Bu nedenle öğrenciler kişilerarası ya da örgütsel iletişimin kültürel değişimlerden nasıl etkilendiği konusunda bilgilendirilmelidir.
  
• 
  Toplumsal faktörlerin halkla ilişkiler üzerindeki etkileri: İlk toplumsal faktör medya gelişim düzeyidir. Medya gelişim düzeyi ve profesyonelliği, halkla ilişkiler faaliyet- lerini etkileyen toplumsal faktörlerden biridir. Çünkü medyaya kimin sahip oldu- ğu ya da medyayı kimin kontrol ettiği halkla ilişkiler mesajlarının güvenilirliğini etkilemektedir. Öğrenciler devlet kontrolündeki medya ve bağımsız ticari medya arasındaki farkı bildiklerinde, önlerine çıkacak fırsatları ve zorlukları daha iyi gö- rebilirler. Ekonomik gelişim düzeyi ikinci önemli toplumsal faktördür. Bir ülkenin sosyalist olması, serbest pazar anlayışının hakim olması ya da devlet eliyle düzen- lenen kapitalist sistemde olması gibi faktörler halkla ilişkiler için önemlidir. Siyasal ideoloji; yani üçüncü faktör ekonomik sistemle bağlantılıdır. Eylemselliğe gösterilen toplumsal tolerans düzeyinin anlaşılması dördüncü faktördür. Beşinci faktör; sen- dikaların gücüdür. Yasal sistemin gelişim düzeyi, hükümet ve iş dünyası arasındaki ilişkiler de diğer toplumsal faktörler arasında sayılabilir.
  

• 
  Uluslararası bağlamda etik: Öğrencilerin ulusla-
  

rarası bağlamlardaki değerler sistemi ve etik gibi konularla ilgili bilgi sahibi olması gerekir. Bu- gün PRSA, (Amerikan Halkla İlişkiler Derneği) İABC, (Uluslararası İş İletişimcileri Derneği), IPRA (Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği) ve Profesyonel Gazeteciler Topluluğu gibi dernekle- rin etik kodları mevcuttur.

•