Antrenman : Genel anlamda antrenman kavramı bireysel ve takım sporlarında bir hedef doğrultusunda planlı programlı bir şekilde belirli gün ve saatlerde yapılan çalışmalardır.
Antrenman yeni başlayanlardan üst düzeydeki sporculara kadar, öğrencilerden, gençlerden, yetişkinlerden yaşlılara kadar herkesin kendi verimliliğini, gücünü geliştirmeye ve fiziksel uygunluğunu elde etmek için yaptıkları uyumlu aktivitelerdir.
Günümüzde sporcunun iş üretme kabiliyeti üzerine etkili fiziksel ve psikolojik birçok mekanizmanın olduğu bilinmektedir. Sportif performansın olumlu ve olumsuz etkenlere rağmen sporcunun atletik iş üretebilme becerisi, üretim kalitesi ve kapasitesi olarak kabul etmek gerekir.
Sportif performansın karmaşık yapısının sebebi sonucu etkileyen faktörlerin çokluğu ve çeşitliliğidir. Bu faktörler performansı olumlu veya olumsuz etkileyebilirler.
Antrenmanın Amacı ve Tanımı: n Amacı ve Tanımı:
Antrenmanın Amacı ve Tanımı: n Amacı ve Tanımı:
AMACI
Bireyin fiziksel, psikolojik, zihinsel veya mekanik verimini hızla artırmak.
Organizmanın çalışma niteliğini ve beceri alanını artırmak bu artış düzeyi kişinin verimini yükseltecek güçlü psikolojik özelliklerin desteğiyle daha da yükseltebilmektedir
TANIMI
TANIMI
“Sporsal verimi artırmak için belirli zaman aralıkları ile uygulanan ve organizmada fonksiyonel-morfolojik değişimler (uyumlar) yaratan uyaranlar zinciridir.”
Yarışsal spor antrenmanı kişiliğin geliştirilmesi için özellikle etkili bir yoldur.
Sporcunun kişiliği, antrenman süresince doğan problemlere olumlu ve bilinçli yaklaşımla kendi toplumunun norm ve standardına uygun olarak gelişir.
Spor antrenmanı, bilimsel kurallara dayandırılarak yürütülen sporsal gelişme yöntemidir.
Antrenmanın temel görevleri
Yarışma sporu için antrenmanın hedefi; sporcuların iyi bir performans göstermelerini sağlamaktır.
Bu nedenle sporsal antrenmanın başlıca görevi yarışmacıların özel ihtiyaçlarını ve aynı zamanda antrenman miktarına dayandırılmıştır.
Antrenman Bilimi İle İlgili Alanlar
ANTRENMAN BİLİMİ
ANATOMİ PSİKOLOJİ
FİZYOLOJİ HAREKET ÖĞR.
BİYOMEKANİK PEDAGOJİ
İSTATİSTİK BESLENME
TEST VE ÖLÇÜMLER TARİH
SPOR HEKİMLİĞİ SOSYOLOJİ
Bu bilim alanlarına bir göz atarsak, bunların her birinin çok ayrıntılı,
derinlemesine bilgi birikimi olan alanlar olduklarını görürüz. Acaba bir
antrenör bu alanlarla ilgili ne kadar bilgi edinmelidir? Herhalde bu alanda
bilimsel çalışmalar yaparak meslek edinmiş birisi ya da bir akademisyen
kadar değil ancak belli ölçüde bilgi sahibi olmalıdır:
Anatomi: Organizmanın yapısını anlatan bilim dalıdır. Hücreler, dokular, organlar, sistemler ve nihayet organizma. Kaslar, kemikler, eklemler, kalp, akciğerler, özellikle spor ve performans ile çok yakın ilgili yapılara ilişkin bilgi sahibi olmak, bir antrenör adayı için, bu yapı ile ilgilenecek olması ve geliştirmeye çalışacak olması nedeni ile çok önemlidir
Fizyoloji: Fizyoloji yukarıda bahsettiğimiz yapıda fonksiyonlar nasıl yerine getiriliri açıklamakla beraber genellikle anatomi ile iç içe konuları içermektedir. Birçok kitap anatomi ve fizyoloji adı altında kaleme alarak yapıyı ve beraberinde de fonksiyonu ele almaktadır.
Spor Fizyolojisi: İnsan dinlenik halde iken Homeostasis dediğimiz iç denge haline sahip iken bir harekete başladığında bu etkilenmekte ve değişmektedir. Örneğin kısa süre (birkaç dakika gibi) için olduğumuz yerde sıçrasak organizmada nabız tansiyon gibi ölçümlerde hemen bir değişiklik ortaya çıkar (akut etki). Bu basit hareketi düzenli aralıklarla, örneğin haftada birkaç kez, üç ay gibi bir süre uygulasak yine organizmada bazı kalıcı değişiklikler ortaya çıkacaktır (kronik etki). İşte organizmada bu olup biteni bize açıklayan ve yoğun araştırmaların sürdüğü bir alandır spor fizyolojisi ve elbette antrenör adayının bu alanla ilgili de temel bilgilere sahip olması, yaptırdığı antrenmanların etkilerini anlayabilmesi bakımından gereklidir.
Psikoloji: Kısaca “davranış bilimi” olarak bildiğimiz psikoloji, sporcunun davranışlarını anlayabilmemiz, yalnız iken ve takım arkadaşları ile birlikte sergilediği davranışları ve nedenleri üzerinde antrenör olarak bir fikre sahip olabilmemiz için gerekli bilgileri bize kazandırır. Motivasyon, endişe, kaygı, stres, kişilik özellikleri gibi spor ortamında antrenör olarak çok karşılaşacağımız konuları irdelediği için bu konu ile ilgili yeterli bilgi ile donanmış olmamızın gereği de ortadadır.
Tarih: İlgilendiğimiz branşın tarihini incelediğimizde sporcuların çalışma yöntemlerini, yaptıkları antrenmanları ve yüklenmeleri belirlememiz mümkün olacaktır. Bu sporcuların başarıyı nasıl elde ettiklerini böylece tespit ettikten sonra bundan kendi sporcularımızı çalıştırırken yararlanmak mümkün olacaktır. Yapılan çalışmaları ve antrenmanları aynen uygulamak tabiki hem doğru olmayacak hem de sporcular birbirlerinden farklı özelliklere sahip oldukları için mümkün olmayacaktır. Ancak, başarılı sporcuların bunu nasıl elde ettiklerini bilmek bir antrenör adayı olarak bizlere fayda sağlayacaktır.
Biyomekanik: Biyo=canlı ve Mekanik=mekanik; “canlı mekaniği” anlamında olan bu alanda matematik ve fizik teori ve kuralları insan hareketlerine uygulanarak hareketin analizi yapılmaktadır. Statik, dinamik, kinematik, kinetik gibi konular irdelenerek, özellikle bilgisayar teknolojileri kullanılarak analiz edilen hareketler sonucunda yapılan hareketin mekanik olarak şu ya da bu şekilde yapılmasının sporcu açısından daha verimli, ekonomik ve etkili olacağı gibi sonuçlar çıkarılabilmektedir. Antrenörün de sporcuya bir beceriyi öğretirken biyomekanik ile ilgili fikir sahibi olması ona yanlış varsa tespit etmede ya da hareketin daha etkili yapılabilmesinde yardımcı olacaktır.
Testler ve Ölçümler: Antrenörlüğe başladığınız zaman, çalıştıracağınız sporcu veya sporcuların ne durumda olduklarını tespit etmek yerinde olacaktır. Bunu yapmakla, elinizdeki malzemenin hangi düzeyde olduğunu bilmiş olacak ve nereden nereye geldiğinizi takip etmek mümkün olacaktır. Sporcuların performanslarının durumunu tespit etmek ise onun farklı antropometrik ve motorik özelliklerini ölçmemizi sağlayacak birçok testin hiç olmazsa bazılarını bilmek ve uygulayabilmekle mümkün olacaktır.
Antrenör olarak laboratuvar ölçümlerini yapabilmemiz mümkün olmamakla birlikte, alan testleri olarak bilinen ve sporcunun iş yapma kapasitesi, kuvvet, esneklik, çabukluk, sürat ve benzeri özelliklerini belirlememize yarayacak ve çok fazla aparat gerektirmeyen testleri yaptırmamız mümkün olabilecektir.
Bunlarla ilgili de asgari bilgi sahibi olmak bir antrenör için önemlidir.
İstatistik: Sporcumuzun yukarıda anlattığımız test sonuçlarından bir anlam çıkarabilmek, katıldığı müsabakalarda ortaya koyduğu performansla ilgili tespit ettiğimiz bilgilerin organize edilebilmesi (örneğin boy, vücut ağırlığı ortalaması, şut yüzdeleri, rakibin performansı ile yapılan kıyaslamalar gibi) bir istatistikçi kadar olmamakla beraber, bir miktar temel istatistiki bilgilerle donatılmış olmanın yararlarını antrenör görecektir.
Motor Öğrenme: İnsanın doğumundan itibaren belli evrelerdeki gelişimi ve bu evrelerde ortaya koyduğu beceriyi inceleyen ve analiz eden motor öğrenme, spora yönlendirilecek çocuğun yaşıtları ile kıyaslandığında neleri gerçekleştirip gerçekleştiremediği ve hangi spora yönlendirilmesi durumunda kendisinden daha fazla verim alınabileceği konusunda antrenöre ipuçları edinmesinde katkı sağlayabilecek oldukça yeni diyebileceğimiz bir çalışma alanıdır.
Spor Tıp: Sporcunun sakatlanmasının önlenmesi için dikkat edilmesi gereken konular, kaslar, tendonlar ve ligamentlerin (bağlar) bu amaçla hazırlanmaları, sakatlıkların ortaya çıkmaları durumunda yapılması gereken ve yapılmaması gerekenler gibi geniş bir şemsiye altında sporcunun sağlığını ilgilendiren konuları irdeleyen spor tıp ile ilgili de temel bilgilerle donatılmak bir antrenör adayı için oldukça önemlidir
Beslenme: Spor yapmayan bir insan için olduğu kadar, sporcu için de beslenme önemli bir konudur. Antrenörün sporcusunu beslenme konusunda yönlendirebilmesi için karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller, su, kalori, antrenman ve maç öncesi ve sonrasında beslenme, sıvı alımı ve benzeri konularda temel bilgilere sahip olması çok önemlidir.
Pedagoji: Antrenör iyi bir lider olduğu kadar iyi bir öğretmen de olmalıdır. Çünkü antrenörlüğü boyunca kendisi öğrenmeyi sürdürdüğü gibi, sporcusuna da sürekli bir şeyler öğretecek ve onu eğitecektir. Bir şeyi bilmek kadar onu karşınızdakinin anlayabileceği şekilde anlatabilmek de çok önemli bir beceri olduğu için ve antrenör buna sürekli ihtiyaç duyacağı için pedagoji ile ilgili temel bilgilere sahip olmak önem kazanmaktadır.
Birey için verim faktörlerini beş grupta toplayabiliriz
1-Sporcunu Kişilik gelişimi
2-Fiziksel Kondisyon
3-Spor tekniği ve koordinasyonu
4-taktik antrenman
5-Spor Bilim Bilgisi(Zihinsel Hazırlık)
1- Kişilik geliştirilmesi
Kişilik tavırlarda, alışkanlıklarda, inançlarda ve davranışsal modellerde görülür. Bir taraftan antrenman ve yarışmanın ihtiyaçlarına doğru olumlu tavır.
Diğer taraftan sporcunu karşılaştığı sorunların üstesinden gelmek ve yarışmayı kazanmak için ihtiyaç duyduğu temel inanç ve özel ahlaki değerlerdir.
Temel motorik özelliklerin geliştirilmesini içerir. Bu kondisyonel özellikler yarışsal spor olgusunun yeterliliği için ön şarttır.
Kondisyon çalışmalarının temel prensibi sistemli antrenman periyotlanması birkaç yıl süren ve sporcunu var olan kondisyondan daha fazlasını oluşturmaya yönelik, daha fazla strese dayanabilme yeteneğine ulaşmasıdır.
Spor Tekniği ve koordinasyonu
Seçimi doğru yapılmış bir teknik sporcunu fiziksel kondisyonunu en uygun ve ekonomik şekilde kullanmasını mümkün kılar.
Sporcu kendi fiziksel özelliklerine uygun olan tekniği benimser ve kendi branşına uygun bir şekilde kazanılmış refleksleri harekete dönüştürür.
Sporcu buları en iyi şekilde
uygulayabilmesi içinde sinir-kas
uygunluğunun uyumlu bir şekilde geliştirilmesi gerekir.
Spor Bilim Bilgisi (Zihinsel Hazırlık)
Yarışma sporları ile uğraşan sporcuların zihinsel yetenekleri konusunda da uğraşmalıdırlar.
Yarışmalarda sürekli artan verim standardı ve verim yoğunluğu ile taktik fikirleri uygulayabilmeli, yeni taktikler geliştirmeli ve kendi antrenmanını planlayıp analiz edebilmelidir.
Bütün bunları yapabilmek için sporcu sistemli olarak zihinsel yeteneklerini geliştirmeli, dolayısıyla zihinsel antrenman spor antrenmanının ayrılmaz bir parçası olmalıdır.
Taktik antrenman:
Sporcunun fiziksel kondisyonuna, psikolojik kapasitesine, genel olarak tüm motorsal özelliklerine göre ve de rakibin pist üzerindeki zayıf-kuvvetli özelliklerine göre etkin bir şekilde karşılık vermesi, dolayısıyla müsabaka esnasında her türlü olası durumlara cevap vermesi verilecek doğru taktikle olanaklı kılar.
Çünkü sporcu yarışmaları kazanmasına olanak verecek taktik uygulamaları, daha önce çalışıp ve bu yetenekleri kazanmış durumda olmalıdır.
Performans:
Bir fiziksel aktivite sırasında, o fiziksel aktivitenin gerektirdiği fizyolojik, biyomekanik ve psikolojik verime “performans” adı verilir. Bu verimin yarışma sırasında ortaya koyulabilme düzeyi de performansın düzeyi hakkında bilgi verir.
Antrenmana başlangıç dönemlerinde organizmanın anatomik, fizyolojik ve psikolojik adaptasyonlarının sağlamak için ilk planda aerobik dayanıklılık antrenmanlarına yer verilmelidir.
Bu çalışmalar daha sonraki anaerobik çalışmalara için bir temel oluşturacaktır.
SPOR ANTRENMANININ GENEL KURALLARI
SPOR ANTRENMANININ GENEL KURALLARI
a-Yapılması planlanan antrenman faaliyetleri yıl boyunca devam etmelidir.
b-Antrenman yükleri antrenmanın başlangıcından itibaren organizmanın göstermiş olduğu uyuma bağlı olarak yavaş yavaş arttırılmalıdır. Bu artırım mutlaka eşik değerinin üzerinde olmalıdır.
c- Antrenmana başlangıç dönemlerinde organizmanın anatomik, fizyolojik ve psikolojik adaptasyonlarının sağlamak için ilk planda aerobik dayanıklılık antrenmanlarına yer verilmelidir. Bu çalışmalar daha sonraki anaerobik çalışmalara için bir temel oluşturacaktır.
c- Antrenmana başlangıç dönemlerinde organizmanın anatomik, fizyolojik ve psikolojik adaptasyonlarının sağlamak için ilk planda aerobik dayanıklılık antrenmanlarına yer verilmelidir. Bu çalışmalar daha sonraki anaerobik çalışmalara için bir temel oluşturacaktır.
d- Yapılması planlanan antrenmanlar yıllık, aylık, haftalık, günlük, vs. şekillerde belirli planlara oturtulmak gerekir.
d- Yapılması planlanan antrenmanlar yıllık, aylık, haftalık, günlük, vs. şekillerde belirli planlara oturtulmak gerekir.
e- Antrenman günlerinde sporcuların organizmanın verimliliğini arttırmak amacı ile kolay ve zor antrenman şeklinde, yüklenme şiddetleri yüksek ve düşük antrenmanlar bir birini izlemelidir.
f -Çalışmalarda genellikle ‘En iyi antrenman müsabakadır’şeklindeki düşünceye rağbet etmeyerek antrenman zamanı antrenman, müsabaka zamanı ise müsabakaya yer vermek gerekir.
f -Çalışmalarda genellikle ‘En iyi antrenman müsabakadır’şeklindeki düşünceye rağbet etmeyerek antrenman zamanı antrenman, müsabaka zamanı ise müsabakaya yer vermek gerekir.
g-Yapılan antrenman seçilen branşın özelliğini taşımalıdır.
h-Yapılan antrenmanlar başlangıçta belirtilen motorsal özellikler ile hedeflenen özellikleri birleştirecek tarzda olmalıdır.
h-Yapılan antrenmanlar başlangıçta belirtilen motorsal özellikler ile hedeflenen özellikleri birleştirecek tarzda olmalıdır.
ı-Gereğinden fazla antrenman yaptırıp sporcuyu fizyolojik ve psikolojik yetmezlik sınırına taşımaktansa, hedeflenen amaca göre planlı ve yeteri kadar antrenman yaptırmak gerekir.
i-Antrenmanlarda takımın ve/veya sporcunun sorumluluğu antrenörde olduğu için antrenörsüz antrenman yapılmamalıdır.
i-Antrenmanlarda takımın ve/veya sporcunun sorumluluğu antrenörde olduğu için antrenörsüz antrenman yapılmamalıdır.
k-Antrenman uygulaması içerisinde bedensel çalışmanın yanı sıra zihinsel çalışmalara da yer verilmelidir.
l- Antrenman planlaması gereği seçilmiş olan yarışma ve müsabakalardan önce takım ve /veya sporcuları mutlaka dinlendirilmelidir.
l- Antrenman planlaması gereği seçilmiş olan yarışma ve müsabakalardan önce takım ve /veya sporcuları mutlaka dinlendirilmelidir.
m- Antrenman dönemi içerisinde sporcuların günlük tutmaları sağlanmalıdır.
