Ata-aof sağlik lisans tamamamlama sağlik yönetiMİ sinif dönem

Hastane Bilgi Sistemi Bileşenleri

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER

KAYNAKLAR

ÖZEN, Üstün, NARALAN A., BAŞAR M. S. (1997), “Temel Bilgi Teknolojileri”,

www.donanimhaber.com

www.onzatech.com

http://saglik.gov.tr/DH/belge/1-29728/hbys-hastane-bilgi-yonetim-sistemi.html

http://www.sisoft.com.tr/tr/hbys1.jsp

HASTANE BİLGİLERİNİN TOPLANMASI DEPOLANMASI VE KULLANILMASI HASTANE BİLGİ SİSTEMLERİ Doç. Dr. M. Sinan BAŞAR İÇİNDEKİLER•Hastane Bilgilerinin Toplanması•Hastane Bilgilerinin Depolanması•Veri Tabanı•Veri Tabanı Yönetim Sistemi •Hastane Bilgilerinin KullanılmasıHEDEFLER•Bu üniteyi çalıştıktan sonra; •Hastane verilerinin özellikleri hakkında bilgi sahibi olabilecek,•Veri tabanlarını ve veri depolama teknolojilerini tanımlayabilecek,•Veri tabanı yönetim sistemlerinin yararlarını kavrayabilecek,•Hastane veri tabanları hakkında bilgi sahibi olabilecek,•Hastane bilgi sistemi çıktılarını sınıflandırabileceksiniz.ÜNİTE 3

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

GİRİŞ

Bilgi sistemleri genellikle bir başka sistemin işleyişine yardımcı olmak,

sistemin çalışması için ihtiyaç duyulan bilgileri toplamak ve sistemin çalışması

sırasında ortaya çıkan verileri düzenlemek gibi işlevler için araç olarak kullanılır.

Bunun anlamı bilgi sistemlerinin genellikle bir sistemin alt sistemi olarak var

olabildikleridir. Bu nedenle bilgi sisteminin yapısı ve süreçleri onu kullanacak kişi

ya da kuruluşların çalışma şekillerinden ve ihtiyaçlarından bağımsız olamaz. Bir

bilgi sistemi kurulmasına karar verildikten sonra öncelikle yapılması gereken işlem

bilgi sisteminin entegre olacağı sistemin iç yapısını, çevre ile etkileşimini,

girdilerini, çıktılarını ve iş süreçlerini analiz etmektir. Daha sonra bilgi ihtiyaçları ve

veri kaynakları belirlenir. Son olarak verilerin nasıl depolanacağına ve depolanmış

verilere nasıl ulaşılacağına karar verilir.

HASTANE BİLGİLERİNİN TOPLANMASI

Hastane sistemi aslında karmaşık süreçlere sahip birçok alt sistemi

barındıran bir çatı sistemdir. Bu çatı sistem de diğer hastaneler, ilaç ve malzeme

tedarikçileri, sigorta kurumları ve koordinasyon sağlayan üst kurumlarla birlikte

sağlık sistemi denilen bir süper sistemin öğesidir.

Hastane sisteminin, “Girdi-İşlem-Çıktı” olarak özetlenebilen en basit sistem

modeli ile gösterimi Şekil 3.1.’de görülebilir.

Şekil 3.1. Basit Hastane Modeli

Basit hastane modeli, hastanenin işleyişini genel hatlarıyla gösterse de

kullanılacak bilgi sisteminin yapısı hakkında yeterli bilgi sunamamaktadır. Sistemi

biraz daha ayrıntılı göstermek için sistem öğelerini alt sistemler şeklinde ifade

etmek ve süreçleri ayrıntılı olarak tanımlamak gerekir.

Girdiler

Hastane sistemi için beş temel girdi söz konusudur:

 Hastalar

 Personel

 Mali Kaynak

 Taşınmazlar

 Malzeme

Bilgi sistemi, donanım,

yazılım, ağ, veri tabanı

ve insan unsurlarının

birleşimidir.

GİRDİLER

Hasta

Personel

Mali Kaynak

Taşınmazlar

Malzeme

İŞLEMLER

Muayene

Tahlil-Tetkik

Tedavi

Muhasebe

Satın Alma ve Stok İşlemleri

ÇIKTILAR

Sağlık Hizmeti

Maaş - Ücret

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

Hastalar: Hastaları farklı kriterlere göre sınıflandırmak mümkündür. Alacakları sağlık hizmetinin şekline göre; “Ayakta Hasta”, “Yatan Hasta” ve “Acil Hasta” şeklinde sınıflandırılırken tedavi ücretleri açısından; “Sigortalı Hasta”, “Ücretli Hasta” ve “Ücretsiz Hasta” sınıflandırması yapılabilir. Hastaları gruplandırırken kullanılabilecek bir başka kriter de hastanın hangi serviste hizmet alacağı (Dahiliye, Kardiyoloji, Çocuk, Kulak Burun Boğaz vb.) olabilir. Hastalar için kayıt altına alınması gereken birçok bilgi vardır. Bunlar, nüfus bilgileri, iletişim bilgileri, çalışma ve sağlık güvencesi bilgileri, muayene ve tedavi bilgileri gibi başlıklar altında toplanabilir. Personel: Hastane personeli temel olarak beş gruba ayrılabilir:  Yöneticiler (Müdür, Başhekim, Yönetici Yardımcıları vb.)  Sağlık Personeli (Doktor, Hemşire, Hastabakıcı vb.)  Teknik Personel (Radyoloji, Acil Yardım, Anestezi vb. Teknikerleri)  Memurlar  Hizmetliler - İşçiler Personel için kaydedilmesi gereken bilgiler nüfus, iletişim, eğitim, işe başlama, sigorta ve emeklilik bilgileri olarak gruplandırılabilir. Mali Kaynak: Özel hastaneler için temel mali kaynak muayene ve tedavi ücretleridir. Bu ücretler hastanın kendisinden tahsil edilebildiği gibi bağlı olduğu sağlık sigortası tarafından da karşılanabilir. Kamu hastanelerinde de muayene ve tedavi ücretleri söz konusudur. Buna ek olarak her hastane devlet bütçesinden bir pay alır. Vakıf hastanelerinde ise bağış yolu ile kaynak toplanması söz konusudur. Taşınmazlar: Hastane binası, kullanılan eşyalar, tıbbi cihazlar, ısıtma, havalandırma, sterilizasyon sistemleri, makineler vb. bu gruba girer. Bilgi sistemi açısından ilk bakışta manuel olarak takip edilmeleri uygun görülse de belirli aralıklarla bakım, onarım ya da değişim gerektirdiği için sistemde kayıtlı olması tercih edilebilir. Malzeme: Hastanenin işleyişi sırasında kullanılan malzemeler üç gruba ayrılabilir:  Tıbbi malzeme  Temizlik malzemeleri  Büro malzemeleri Bu malzemelerin satın alınma kullanma ve stok bilgilerinin takip edilmesi sistemin çalışması ve sağlık hizmetinin devamı için çok önemlidir. İşlemler Bir hastanenin temel amacı sağlık hizmeti vermek olduğundan hastane sisteminin de temel iş süreçleri muayene ve tedavi ile ilgili süreçler olacaktır. Temel iş süreçleri şu şekilde sıralanabilir:  Hasta kabul  Hasta kayıt

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

 İlk muayene

 Tetkik (Tahliller, Tıbbi Görüntüleme vb.)

 Tedavi Kararı (Ayakta Tedavi, Yatarak Tedavi, Cerrahi Müdahale vb.)

 Tedavinin onaylanması

 Tedavi

 Taburcu

Sağlık hizmeti ile doğrudan ilişkili olmayan yani temel süreçler dışında kalan,

ancak sistemin çalışması için çok önemli bazı süreçler de vardır. Bu gruba giren,

muhasebe ve stok işlemleri gibi süreçler, destek süreçleridir. Temel destek

süreçlerinden bazıları şunlardır:

 Muhasebe

 Tahsilat

 Satın alma

 Vezne

 Stok kontrolü

 Temizlik – Sterilizasyon

Hastanedeki iş süreçlerinin özellikle temel süreçlerin hemen her adımının

kaydedilmesi ve bilgilerin saklanması gerekir. Süreçlerle ilgili tüm bilgiler bilgi

sistemine işlemi gerçekleştiren ya da onaylayan personel tarafından girilir.

Çıktılar

Hastane sisteminin temel çıktısı sağlık hizmetidir. Hastaya verilen sağlık

hizmetinin yalnız gerçekleşme sürecindeki işlemler değil sonuçlarının da

kaydedilmesi gerekir. Ayrıca personele verilen maaşlar, malzeme ya da hizmet

tedarikçilerine ödenen ücretler ve benzeri tüm giderler saklanması gereken

bilgilerdir.

HASTANE BİLGİLERİNİN DEPOLANMASI

Bilgi sistemlerinde veriler dijital olarak depolanır. Dijital kavramı yalnız sıfır

ya da bir değeri alabilen birimleri ifade etmektedir. Aslında bilgisayar kullanımının

söz konusu olduğu her işlem dijital olarak kodlanır, işlenir, depolanır ve kullanılır.

Hastane bilgileri de resim, yazı, grafik, video biçimlerinde dijital (0 ve 1) formda

depolanırlar.

Veri Depolama

Fiziksel Depolama: Verilerin fiziksel olarak depolanması üç farklı teknoloji ile

yapılabilir:

 Manyetik okuma-yazma: Disk yüzeyinde elektromanyetik etki ile

oluşturulan izler kullanılarak veriler yazılır ve okunur. Bu izler artı ve eksi

kutup yönlerine göre sıfır ya da bir değeri alır. Manyetik okuma yazma

yapan cihazlara Hard Disk Sürücü adı verilir.

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

 Optik okuma-yazma: Disk yüzeyi ile etiket arasındaki alüminyumun lazer

ışını ile yakılması prensibine dayanır. Optik sürücüler CD, DVD ve BlueRay

olmak üzere üç çeşittir.

 Elektriksel okuma-yazma: İki transistör arasındaki oksit tabakasındaki

elektronların yer değiştirmesi temeline dayanır. Flash bellekler ve hafıza

kartları en bilinen türleridir.

Hangi teknoloji kullanılırsa kullanılsın tüm fiziksel depolama alanları küçük

parçalara bölünür ve sektör ya da hücre adı verilen bu alanlara tanımlayıcı bir

adres atanır. Böylece veriler düzenli bir şekilde kaydedilir ve kolayca bulunup

yeniden okunabilir.

Mantıksal Depolama: Veriler fiziksel ortamlara 0 ve 1 şeklinde kaydedilse

de, sonradan kullanılabilmeleri için anlamlı birimler hâlinde, biribirleri ile

ilişkilendirilerek depolanması gereklidir. Örneğin; aynı hastaya ait isim, soy isim,

doğum tarihi gibi verilerin birbirleri ile ilişkilendirilmesi için aynı birime ait alanlara

yazılması gerekir.

Veri Hiyerarşisi

Bilgi sistemlerinde veriler, fiziksel olarak depolandıkları dijital hâlinden kâğıt

ya da ekranda görünen anlamlı bilgi hâline kadar değişik formlarda yer alırlar. Bu

farklı formlar küçükten büyüğe doğru hiyerarşik olarak aşağıdaki şekilde

sıralanabilir:

 Bit  0 veya 1

 Karakter (Byte)  A,B,C,…,0,1,2,….,+,-,*,…..

 Alan Değeri (Öznitelik)  Hüseyin, Devlet Hastanesi, Doktor, Hemşire,…..

 Kayıt (Birim)  1 Nolu Hasta,…….

 Tablo (Dosya)  Personel Tablosu, Yatan Hasta Tablosu,…..

 Veri Tabanı  Hastane veri tabanı

Verilerin bilgi sisteminde hiyerarşik olarak depolanması, ihtiyaç

duyulduğunda hızlı ve kolaylıkla erişilebilmeleri için önemlidir. Veri hiyerarşisinin

daha iyi anlaşılabilmesi için hastane bilgi sisteminden örnek bir kullanım aşağıda

sunulmuştur.

Bit: Veriler fiziksel ortamlarda 0 ve 1 formunda kaydedilmiştir. Bu şekli ile

bir dizi işaretten ibarettir ve okunması ya da anlaşılması için bilgisayarlar kullanılır.

Karakter: Sekiz tane sıfır ve birden (8 bit) oluşan dizi bir karakteri ifade eder.

Bu dizi ikili sistemde yazılmış 0-255 arası bir sayıya karşılık gelir ve bu sayı ASCII

tablosu adı verilen bir tablo kullanılarak rakamlara ve karakterlere çevrilir.

Alan Değeri: Hiyerarşideki ilk anlamlı veridir. Herhangi bir şeyin bir özelliğini

ifade eder: Alan değeri (Öznitelik) için şu örnekler verilebilir:

 Hastanın Adı: Mehmet

 Hastanın Doğum Tarihi: 01.01.1996

 Doktorun branşı: Dahiliye

 Röntgen Cihazının Garanti Süresi: 5 yıl

 Stoktaki Enjektör Miktarı: 20 kutu

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

Kayıt: Aynı birime ait alan değerleri bir araya getirilerek oluşturulur. Şekil

3.2.deki tabloda görülen her satır ayrı birimleri gösteren birer kayıttır.

Tablo: Aynı tür birimlere ait kayıtların alt alta dizilmesi ile oluşur. Tablonun

satırlarına “Kayıt” adı verilirken sütun başlıklarına ise “Özellik” denir. Satır ve

sütunların kesişme noktaları olan kutular ise “Hücre”, yani “Alan” olarak bilinir.

Şekil 3.2.’de örnek bir hastane personel bilgileri tablosu görülmektedir.

Özellikler  Adı Soyadı Görevi Servisi

Kayıt 1  Mehmet Ak Doktor Acil

Kayıt 2  Salih Demir Teknisyen Radyoloji

Kayıt 3  Ayça Temel Hemşire Dahiliye

Şekil 3.2. Örnek Hastane Personel Tablosu

Veri Tabanı

Veriler depolanırken hastane sisteminin çalışması sırasında ortaya çıkacak

bilgi ihtiyacının göz önünde bulundurulması gerekir. Verileri depolamanın amacı

sonradan ihtiyaç duyulduğunda, doğru ve hızlı bir şekilde yeniden erişilebilmesidir.

Bu nedenle depolama faaliyetinin düzenli, iyi planlanmış ve sistemli bir şekilde

yapılması önemlidir. Bu noktada veri tabanı kavramı ortaya çıkmaktadır. Veri

tabanını tanımlayabilmek için öncelikle bazı veri tabanı kavramlarını açıklamak

gerekir. Bunlar: tablo, satır, sütun, hücre, veri türü, anahtar, ilişkilendirme ve

geçerlilik kuralı kavramlarıdır.

Tablo, Satır, Sütun, Hücre: Hücreler verilerin kaydedildiği alanlardır. Bir

birime ait bir özelliği (Hastanın Sosyal Güvencesi, Personelin Adı, Doktorun Servisi

gibi) ifade ederler. Hücreler satır ve sütunlar halinde dizilerek tabloları oluşturur.

Satırlar aynı birime ait özellikleri, sütunlar ise tüm birimler için aynı özellik

değerlerini gösterir (Şekil 3.2.). Tablolar ise benzer birimleri (Hasta Bilgileri

Tablosu, Personel Bilgileri Tablosu vb.) ya da aynı konudaki özellikleri (Nüfus

Bilgileri, Tahlil Sonuçları, Sigorta Bilgileri vb.) bir araya getirir.

Veri Türü: Bir hücreye girilecek değer o hücrenin veri türüne uygun

olmalıdır. Örneğin; hastanın adı karakterlerden oluşan bir veri iken, hastanın yaşı

alanına girilen değer bir rakam olmalıdır. Veri tabanlarında kullanılan bazı veri

türleri:

 Char: Alfa nümerik (Karakter) değerleri ifade eden veri türüdür.

 Integer: Tamsayı değerler

 Decimal: Tam ya da ondalıklı sayılar

 Date-Time: Tarih-saat verileri

 Text: Çok sayıda karakterden oluşan veriler (Adres gibi)

Geçerlilik Kuralı: Bir alana girilecek verinin belirli veri türü ve niteliklerle

sınırlanmasını sağlayan kurallardır. Örneğin, T.C. KİMLİK NO alanına 11 adet rakam

değeri girmek zorunludur. Herhangi bir karakter ya da işaret ile eksik ya da fazla

rakam girilmesi durumunda veri girişi geçersiz sayılacaktır. Bu durumda kullanıcıya

düzeltme ya da yeniden girme seçenekleri sunulabilir.

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

Anahtar: Bir birimi (ya da tablodaki bir satırı) tek başına temsil etme özelliğine sahip alan ya da alanlara anahtar alan adı verilir. TC Kimlik Numarası tek başına bir kişiyi, Diploma Numarası tek başına bir doktoru, Tarih ve Sıra No birlikte bir muayene işlemini temsil edebilir. İlişkilendirme: Tabloların anahtar alanlar kullanılarak birbirine bağlanması işlemidir. Şekil 3.3.’de Hasta Bilgileri ve Tahlil Sonuçları tabloları Tahlil No anahtar alanları ile birbirine bağlanmıştır. Bu kavramlar yardımıyla veri tabanı şu şekilde tanımlanabilir: Veri tabanı, belirli bir konuda, birbiri ile ilişkili ve düzenli veriler topluluğudur. Bu tanım incelendiğinde üç önemli özelliğe vurgu yapıldığı görülür:  Konu Birliği: Sistem tanımındaki ortak amaç şartına benzer bir özelliktir. Bir veri tabanı oluşturulma amacı ya da verilerini tutacağı kurumun ihtiyacı dışındaki verileri barındırmamalıdır. Hastane veri tabanının konusu kullanıldığı hastanede verilen sağlık hizmetidir. Bu durumda örneğin; başka bir hastanedeki personelin isimleri, hastaların trafik sigortası bilgileri, hastaneye hiç başvurmamış kişilerin adres bilgileri gibi bilgiler veri tabanını karmaşık hâle getirir ve yavaşlatır. Özetle; bir hastane veri tabanı, hastane ile ilgili ve sisteminin çalışmasına katkı sunabilecek bilgilerden oluşmalıdır. Şekil 3.3. Verilerin İlişkilendirilmesi  Birbirleri ile ilişkili veriler: Veri tabanının bütünlüğünün sağlanabilmesi için verilerin birbirleri ile bağlantılı olması gereklidir. Aksi durumda kullanılabilir ve yararlı bilgi elde etmek imkânsız hâle gelecek ve veri tabanı kurulma amacına hizmet edemeyecektir. Bu durum için Şekil 3.3.te iki örnek yapı görülmektedir. İlişkilendirilmemiş yapıda hangi tahlil sonucunun hangi hastaya ait olduğu sorgulanamazken ilişkilendirilmiş yapıda aynı bilgi kolaylıkla elde edilebilmektedir.

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

 Düzenli veriler: Verilerin düzenlenmesi işlemi veri hiyerarşisine uygun

olarak yapılmalıdır. Bunun için veri tabanı tablolara ayrılır, tablolar satır ve

sütunlara bölünür. Daha sonra anahtar sütunlar belirlenir ve tablolar

birbirleri ile ilişkilendirilir.

Veri Tabanı Yönetim Sistemi

Veri tabanı yönetim sistemi bilgi sisteminin temel bileşenlerindendir.

Görevi, veri tabanlarını yönetmek ve bilgi sistemi ile veri tabanı arasında etkileşimi

sağlamaktır (Şekil 3.4.). Veri tabanı yönetim sistemi, veri tabanı üzerinde aşağıdaki

işlevleri yerine getirir:

 Tasarım ve programlama

 Bakım

 Yedekleme ve geri yükleme

 Güvenlik ve yetkilendirme

 Veri Manipülasyonu ( Veri ekleme, silme, değiştirme vb.)

 Sorgulama ve raporlama

Şekil 3.4. Veri Tabanı Yönetim Sistemi

Veri tabanı yönetim sisteminin (VTYS) işlevleri birer alt sistem olarak çalışır.

Bu nedenle her kullanıcı tüm işlevlere ulaşıp istediği değişiklikleri yapamaz.

Kullanıcılar yalnız yetkili oldukları alanlara erişebilirler. Muhasebe departmanı mali

verileri kullanırken, tahlil sonuçları istemi yapan doktor tarafından

görüntülenebilmelidir. Kurum yöneticileri ise daha çok karar vermede yardımcı

olacak sorgulama ve raporlama işlemleri ile ilgilenirler. Hastane veri tabanı için

hastane yöneticisi, VTYS den mesai raporları, hasta ve laboratuvar istatistikleri,

nöbet çizelgeleri gibi raporlar ister. Bilgisayar operatörleri ise genellikle veri girişi

ile ilgili işlevleri kullanır. Doktorlar hem veri girişi (tahlil isteği) hem de rapor

(sonuç görüntüleme) işlemleri yapabilir. Yani hastane yöneticileri ve çalışanları

genel olarak beşinci ve altıncı özellikleri kullanırlar. Bunların dışında kalan ilk dört

işlev ise bilgisayar ve veri tabanı konularında uzman (programcı, veri tabanı

yöneticisi gibi) teknik elemanlar tarafından kullanılmalıdır.

Hastaneler büyük ve karmaşık kurumsal yapılardır ve yönetim, finansman,

klinik, tedarik gibi birçok fonksiyonu bir arada yürütmektedir. Bu nedenle hastane

veri tabanları çok farklı konularda veriyi birbiriyle ilişkili olarak saklamak

durumundadır. Bu tür büyük yapılar söz konusu olduğunda veri tabanı yönetim

Bilgi

Kullanıcı Sistemi

Programc

ı

Yönetici

Veri Tabanı

Yönetim

Sistemi

Veri Tabanı

Teknik

Eleman

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

sisteminin farklı bir işlevi daha ortaya çıkmaktadır. Hastane içerisinde birçok bilgisayarın aynı verilere ulaşması, yani merkezi bir veri tabanından tüm bilgisayarlara veri paylaşımı yapılması veri tabanı yönetim sisteminin yürütmesi gereken önemli bir iştir. Bu iş için hastane veri tabanının merkezî bir sunucuda tutulması ve diğer kullanıcıların bu sunucuya erişerek kendi görevleri doğrultusunda işlem yapmalarının sağlanması gerekir. Veri tabanı yönetim sisteminin bir tür ağ işletim görevi de yaptığı bu yapılanmaya İstemci-Sunucu Mimarisi adı verilir. Veri tabanı yönetim sistemlerinin sağladığı yararlar bir hastane sistemi örneği ile aşağıda açıklanmıştır (Özseven 2013;14-17): Veri Tekrarına Engel Olmak: Bir birime ait kayıt başka tablolarda kullanılacağı zaman tekrar tekrar yazılması gerekir. Veri tabanı yönetim sistemi ile tablolar önce bölünür, sonra birbirleri ile ilişkilendirilir. Bu şekilde veri tekrarı önlenmiş olur. Bu durum Şekil 3.5.’te gösterilmiştir. İlk tabloda aynı hastaya ait iki farklı muayene işleminde hasta bilgilerinin (Adı, Soyadı, Doğum Tarihi) tekrarlandığı görülmektedir. İkinci şekilde ise hasta bilgileri ve muayene işlemleri iki ayrı tabloda kaydedilmiş ve tablolar ilişkilendirilerek veri tekrarı önlenmiştir. Şekil 3.5. Veri Tekrarı Veri Tutarlılığı: Veri tutarlılığı aynı birime ait verilerin tüm tablolarda aynı olması anlamına gelir. Şekil 3.5.’te bu durum görülmektedir. Örnekte 112 numaralı hastanın isminin Ahmet Aktepe olduğu görülmektedir. Tüm veri tabanında 112 hasta numarası aynı kişiye ait olmalıdır. Eğer Ahmet Aktepe’nin hasta numarası herhangi bir tabloda değiştirilirse veri tutarlılığının korunması için tüm tablolardaki 112 numarasının da değiştirilmesi gerekir.

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

Veri Bütünlüğü: Veri tutarlılığına benzer bir özelliktir. Aralarındaki fark, bir

tablodan herhangi bir kayıt silindiğinde ilişkili kayıtların tüm tablolardan silinmesi

şeklinde ifade edilebilir. Bu duruma yine Şekil 3.5.’ten örnek verilebilir. II.

Kısımdaki iki tablodan hasta bilgileri ile ilgili olan tabloda 112 numaralı hastanın

silinmesi durumunda muayene bilgilerini gösteren tablodan da hasta numarası

değeri 112 olan tüm kayıtlar silinmelidir.

Veri Paylaşımı: Birden fazla bilgisayarın aynı veri tabanını kullandığı

durumlarda gerekli olan bir özelliktir. Veri tabanı yönetim sistemi, çok sayıda

kullanıcı aynı veriye erişmek istediğinde tüm isteklerin sıra beklemeksizin

karşılanmasını sağlar. Kullanıcılar verilerde değişiklik yapmak isterse, bu durumda

en üst yetkiye sahip kullanıcıya öncelik verilir.

Veri Güvenliği: Verilerin silinmeye, bozulmaya, yetkisiz erişime ve izinsiz

değiştirmeye karşı korunması gerekir. Özellikle hastanelerde hem mali değeri olan

hem de gizli ve kişisel veriler çok olduğundan güvenlik çok önemlidir.

Veri Bağımsızlığı: Verilerin kullanıcılara fiziksel ve mantıksal olarak

kaydedildiği ortamlardan bağımsız olarak farklı biçimlerde gösterilmesidir.

Kullanıcılar, verilerin dijital şekli ile veri tabanının tablolar, ilişkiler ve sorgu kodları

şeklindeki tasarımını görmez. Veri tabanı yönetim sistemi arka planda veri tabanını

yönetirken kullanıcılara ekranda bir takım formlar ve komut düğmeleri gösterilir.

HASTANE VERİ TABANI

Hastane veri tabanını anlayabilmek için başlangıçtan itibaren hastane

sisteminin yapılanmasını ve çalışmasını göz önünde tutmak gerekir. Hastane

sistemi yapılandırılırken takip edilen adımlar şunlardır:

 Bina

 Birimler

 Personel

 Cihazlar

 Malzemeler

Aynı şekilde veri tabanı oluşturulurken bu adımlarla ilgili kayıtların girileceği

tabloların kurulması gerekir.

TABLO ADI TABLODA TUTULACAK BİLGİLER

Bina Bina Adı, Adres

Birimler Birim Adı, Yatak Sayısı, Birim Kodları (MHRS, Medula vb.)

Personel Nüfus bilgileri, Adres Bilgileri, Eğitim ve Meslek Bilgileri,

Sosyal güvenlik bilgileri vb.

Cihazlar Cihaz Adı, Marka, Model, Seri Numarası vb.

Malzeme Adı, Kodu, Açıklama

Hastanenin yapısı ile ilgili tablolar oluşturulduktan sonra sistemin çalışması

takip edilerek gerçekleşen her işlemin kaydedilmesi için uygun tablolar oluşturulur.

Hastane Bilgilerinin Toplanması Depolanması ve Kullanılması

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

Hastanede birçok fonksiyon aynı anda çalıştığından örnek olarak yalnız

sağlık hizmeti verilmesi süreçleri ile ilgili bazı tablolar gösterilecektir. Hastaneye

müracaatından taburcu oluncaya kadar bir hastaya verilen sağlık hizmeti aşağıdaki

aşamalardan oluşur:

 Kayıt

 Başvuru

 Muayene

 Tetkik (tıbbi görüntüleme, laboratuvar tahlilleri)