Ata-aof sağlik lisans tamamamlama sağlik yönetiMİ sinif dönem

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

edilmelidir. Bunun yanında hazırlanacak olan bilgi sistemlerinin altyapısının

geliştirilebilir olması önemlidir.

Örneğin, işleyiş sürecini etkileyen yeni kanun ve yönetmelikler çıktığında

bilgi teknolojilerinin bu değişikliklere uyum sağlayabilecek şekilde hazırlanması

gerekmektedir. Aksi takdirde altyapının tekrar hazırlanması maliyet, zaman ve hız

açısından olumsuz sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Bunun yanında kurulacak olan bilgi

sistemleri altyapısının bazı temel özelliklere sahip olması gerekmektedir.

Bu bağlamda hastanelerde kurulacak bilgi sistemlerinin aşağıdaki asgari

özellikleri sağlaması gerekmektedir (Özkul ve Odacıoğlu, 2004: 252):

 Güvenilirlik: Gerekli olan tüm zamanlarda sistemin çalışır durumda olması

gerekmektedir.

 Kullanılabilirlik: Kullanıcılar, kendileri için tanımlanmış işlemleri sorunsuz

gerçekleştirebilmelidirler.

 Etkinlik: Sistemin işlem hızı, işlem süresi ve işlem zamanı istenilen düzeyde

olmalıdır.

 Güvenlik: Sistemin yetkisiz müdahalelere karşı korumalı olması ve uyarı

sisteminin bulunması gerekmektedir.

 Esneklik: Yeni teknolojik değişimler ile olası kanun ve yönetmeliklerin

getireceği düzenlemelere uyum sağlayacak düzeyde olmalıdır.

Polikliniklerde kullanılacak bilgi sistemlerinin sahip olması gerek en temel

özellikler Şekil 6.3.’de gösterilmiştir.

Tartışma

•Hastanelerde kullanılan bilgi sistemlerinin sahip olması gereken

özellikler arasında güvenilirlik, kullanırlılık, etkinlik, güvenlik ve

esneklik gösterilmiştir. Bu özellikler dışında bilgi sistemlerinin

taşıması gereken farklı özellikler olabilir mi? Sürekli gelişen ve

değişen bilgi sistemleri çerçevesinde tartışınız.

Bilgi sistemlerinin,

güvenirlilik, kullanırlılık,

etkinlik, güvenlik ve

esneklik özelliklerini

taşıması gerekmektedir.

KAYIT İŞLEMLERİ

TIBBİ BİLGİ

GİRİŞİ VE

GÖRÜNTÜLEME

TIBBİ RAPOR

HAZIRLAMA

İLAÇ VE SARF

MALZEME

İSTEMİ

POLİKLİNİK

RAPORLAMA

Şekil 6.3. Temel Poliklinik Bilgi Sistemleri

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

Kayıt İşlemleri

Temel poliklinik bilgi sistemlerinin ilki poliklinik kayıt işlemleridir. Hastanın

poliklinik giriş işlemlerinin yapıldığı bu aşamada uygulanan bilgi sistemlerinin

aşağıdaki işlevleri kapsaması gerekmektedir:

 Sistem, tüm poliklinikler ve acil servis arasında etkileşimi sağlayacak

şekilde tasarlanmalıdır.

 Hastanın her müracaatında daha önce alınan alerji, diyabet ve benzeri

kronik hastalıklar otomatik olarak ekranda görülmelidir.

 Hekimler ve hemşireler tarafından hasta dosyasına aktarılan tüm muayene

ve tedavi bilgileri elektronik ortamda görülebilmelidir.

 Ücretli hastalar dışındaki, yeşil kart, emekli sandığı, SSK, Bağkur gibi SGK

mensubu hastaların mali kayıtlar, tedavi ve teşhis sonrasında

faturalandırmalara aktarılabilir düzeyde olmalıdır.

 Hekim tetkik isteklerinde, tetkiki isteyen poliklinik, hekim, hemşire gibi

kullanıcıların işlem tarih ve saatleri sistemde görülebilmelidir.

 Poliklinik bilgi sistemleri, laboratuvar bilgi sistemlerine bilgi akışı

sağlayacak şekilde yapılandırılmalıdır.

 Sistem, ücretli hastalarla ilgili ödeme ve faturalandırma işlemlerinin

kontrol ve görüntüleme işlevlerini içermelidir.

 Polikliniklerle ilgili sıra numarası, randevu saati ve hekim bilgisi gibi temel

kayıt bilgileri gerek hasta tarafından gerekse hekim tarafından görülebilir

şekilde olmalıdır.

 Hastaya ait tüm tetkik, muayene ve fatura bilgileri ekranlarda

görüntülenebilir ve yazdırılabilir olmalıdır.

Tıbbi Bilgi Girişi ve Görüntüleme

Tıbbi bilgi girişi hekimler tarafından ilgili hasta hakkında tıbbi bilgilerin

girişlerinin yapıldığı aşamadır. Hekim tıbbi bilgi girişi yapabildiği gibi mevcut tıbbi

bilgileri de görüntülemek isteyecektir. Bu bakımdan tıbbi bilgi girişi ve

görüntüleme işlevinin sahip olması gereken temel gereksinimler aşağıda

belirtilmiştir.

 Bilgi sistemleri, hekim tarafından hasta hakkındaki temel tıbbi bilgileri

girebileceği serbest bir bölüm içermelidir.

 Hastanın tedavi gördüğü tüm birimler ve tıbbi bilgi girişleri aynı anda

görüntülenmesi sağlanmalıdır.

 Gerektiğinde hekim dışındaki sağlık personelinin (tıbbi işlem yetkisi

verilmiş) sisteme erişimini sağlayacak şekilde olmalıdır.

 Sistemin, birden fazla tanıyı aynı ekrana işlemeye ve görüntülemeye

olanak sağlaması gerekmektedir.

 Sistem, temel tanı kodlarının yanında, hekim tarafından yeni tanı kaydı

yapabilmeye olanak sağlamalıdır.

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

 Sistem, Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Sağlık Kodlama Referans Sunucusu (SKRS) ile uyumlu çalışmalıdır.  Gizlilik ve Mahremiyet İlkeleri çerçevesinde sadece ilgili personelin tıbbi bilgileri görüntülemesine izin verilmelidir. Tıbbi Rapor Hazırlama Bu işlev, hastaya ait tüm tanı ve sonuçların raporlandığı aşamadır. Raporlama işlemlerinin tüm ülkedeki sağlık kurumları tarafından ilgili hastanın müracaatında görüntülenebilir ve yazdırılabilir olması gerekmektedir. Bunun yanında ilgili bilgi sistemin tıbbi rapor hazırlama açısından bazı unsurlar dikkate alınarak tasarlanması gerekmektedir. Bu tasarımda aşağıdaki unsurlara dikkat edilmelidir:  Tıbbi rapor hazırlama yetkisi sadece hekimlere verilmelidir. Diğer kullanıcılara erişim yetkisi verilmemelidir.  Tıbbi raporlarda kullanılacak tanı kodlarının, listeler hâlinde hekim tarafından görülebilir ve listeden seçilebilir olması gerekmektedir.  Sistem, yatan ve ayaktan hasta için farklı seçeneklerde tanı giriş ve raporlamaya izin vermelidir.  Sitemin üreteceği rapor ve listelerin her türlü ofis programları ile uygun olması sağlanmalıdır. İlaç ve Sarf Malzeme İstemi İlaç ve sarf malzeme istek, arama ve görüntüleme işlemlerinin yapılabilmesi ve ilgili bölümlere aktarımın sağlanabilmesi için geliştirilen bilgi sistemlerinin, takibi kolaylaştıracak şekilde tasarlanması gerekmektedir. Bu işlevle ilgili tasarımda aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:  İlaç ve sarf malzemelere ilişkin kodlar, standartlaşmış kodlar olarak listeler halinde kullanıcılara sunulmalıdır.  Çoklu listelerden tarama yapabilmek için ilgili ilaç ve sarf malzeme adlarını ekrana çağırabilecek arama motorları içermelidir.  Hastaya yapılan tetkik, röntgen ve ufak çaplı operasyon gibi işlemelere ait kullanılan malzemelere ait ücretlerin, hasta kayıtlarına anlık aktarılmasına olanak sağlanmalıdır.  Sisteme, çeşitli tarih aralıklarına (günlük, haftalık, aylık vb.) ait sorgu sonuçlarının görüntülenebilir ve yazdırılabilir olması gerekmektedir. Poliklinik Raporlama Poliklinikler ilgili istatistiksel raporların çeşitli zaman aralıklarında ve dilimlerinde yetkililer tarafından raporlanması önemlidir. Bu raporlar hastane yönetimi tarafından kullanılabileceği gibi Sağlık Bakanlığı ve izin alınması hâlinde akademik çalışmalar açısından da kullanılabilmektedir.

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

Başvuran hasta sayısı, başvurulan poliklinik, tanılar, kullanılan malzemeler

ve bunlara ait maliyet bilgileri içeren poliklinik raporları, detaylı ve özet istatistikler

halinde ilgili kullanıcıların bilgi ihtiyaçlarını karşılamalıdır. Bu sebeple bilgi

sistemleri tasarlanırken, sistemin üretebileceği her türlü istatistik ve raporların

görüntülenebilecek şekilde olmasına dikkat edilmelidir.

Görüldüğü gibi bilgi teknolojilerinin kullanımı her alanda olduğu gibi

hastanelerde sunulan poliklinik hizmetleri açısından da oldukça önemlidir. Bu

teknolojilerin kullanılmaması durumunda aşağıdaki bazı olumsuzluklar ortaya

çıkacaktır (Akkoç, 2009: 76-77):

 Hizmet sunumu klasik ve manuel olması,

 Maddi kayıpların yüksek olması,

 Hizmet sunumunun daha fazla zaman alması,

 Basılı evrak ve kırtasiye malzemesi kullanımı fazla olması,

 Bilgilere geriye dönük erişimin zorlaşması,

 İstatistiki kıyaslama imkânının kısıtlı olması,

 Arşivlenmesi gerekli olan evraklar için büyük mekânlara gereksinim

duyulması,

 Yeni uygulamaların takibi ve yeni bilgilere ulaşımın daha fazla zaman

alması.

Bunların dışında hasta yatış işlemleri hasta takip işlemleri ile hasta çıkış

işlemleri de poliklinik ve klinik hizmetleri arasında yer almaktadır. Sağlık

kurumlarında birbirinden farklılık gösterebilen bu işlemler daha çok poliklinik

hizmetleri arasında ele alınmaktadır. Bu sebeple bu tür işlemlerde de bilgi

sistemlerin kullanımı büyük önem taşımaktadır.

Bu süreçlerin başarılı bir şekilde yönetilebilmesi için hastanelerde

kullanılacak bilgi sistemlerin aşağıda sıralanan özellikleri taşıması gerekmektedir:

 Acil serviste dahil olmak üzere tüm yataklı servisler arasında bağlantıya

izin vermelidir.

 Poliklinikte yatan hastaların yanındaki refakatçi işlemleri yapılabilmelidir.

Bu aşamada bilgi sistemleri, refakatçı ücretleri ve kayıtlarının hasta yatış

işlemleri sırasında kayıtlara alınmalı ve gerekli düzenlemeler mali kayıtlara

otomatik yansıtılabilmelidir.

 Yatan hastaya ait tüm bilgi ve onaylar otomasyona yüklenebilir olmalıdır.

 Süreç içerisinde ortaya çıkabilecek ücret farklılıkları otomasyona anlık

yüklenebilmelidir.

 Hasta dosyalarının elektronik ortamda saklanabilir ve yazdırılabilir olması

gerekmektedir.

 Yatan hastaya ait tüm bilgiler (hasta bilgileri, ön tanı/tanı, oda numarası,

yatış veren ve istekte bulunan hekim ismi ) otomasyonda görülebilir

olmalıdır.

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

 Tüm yatan hasta ve refakatçilere ait bilgiler istenilen zaman dilimlerinde (günlük, haftalık, aylık vb.) raporlanabilir ve yazdırılabilir formatta olmalıdır. Tartışma•Bilgi sisteminin herhangi bir nedenle bir gün boyunca devre dışı kaldığı bir durumda herhangi bir polikliniğe müracaat eden bir hastanın muayene, tetkik ve tedavi konusunda yaşayabileceği zorlukları tartışınız.

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

Özet•Poliklinikler; ayaktan muayene, tetkik, teşhis ve tedavi hizmetlerinin yapıldığı hastaların yataklı tedavi kurumlarında ilk ve temel müracaat üniteleridir. Bu temel ünitelerin işleyiş sürecine bağlı olarak bilgi sistemlerinin kullanılması ve sürekli geliştirilmesi gerekmektedir.•Klinikler, uygulamada klinik hizmetleri ayakta bakılması gereken hastaların tanıların yapıldığı yerlerdir.•Poliklinik bilgi sistemleri, hastanın polikliniğe müracaatından hastaneyi terk etmesine kadar geçen süreçte ihtiyaç duyulan tüm resmî, tıbbi ve mali işlemlerin elektronik ortama aktarılması, ilgili kayıtların tutulması ve bu bilgilerin gerektiğinde incelenmesini sağlayan bilgi sistemleridir. Bu bilgi sistemlerinin etkin kullanılmasıyla, hastanın teşhis ve tedavi süreci kısaltılabilir, polikliniklerde daha fazla sağlık hizmeti sunulabilir, hastanelerin verimliliği artırabilir ve gerekli bilgilere anlık olarak ulaşılabilir.•Poliklinik bilgi sistemlerinin güvenirlilik, kullanırlılık, esneklik, güvenlik ve etkinlik özellikleri taşıması gerekmektedir.•Poliklinik bilgi sistemleri uygulama alanlarına indirgenerek daha işlevsel hâle getirilebilir. Bu bağlamda, kayıt işlemleri, tıbbi bilgi giriş ve görüntüleme, tıbbi raporlama, ilaç ve sarf malzeme istemi ile poliklinik raporlama aşamalarında bilgi sistemlerinin nasıl kullanılması gerektiğinin iyi bilinmesi gerekmektedir.•Kayıt işlemleri, hastanın poliklinik giriş işlemlerinin yapıldığı aşamadır. Tıbbi bilgi girişi hekimler tarafından ilgili hasta hakkında tıbbi bilgilerin girişlerinin yapıldığı aşamadır. Tıbbi rapor hazılama hastaya ait tüm tanı ve sonuçların raporlandığı aşamadır. İlaç ve sarf malzeme istek aşamasında, arama ve görüntüleme işlemlerin yapılabilmesi ve ilgili bölümlere aktarımların yapılması hedeflenir. Poliklinik raporlama ise, poliklinikler ile ilgili istatistiksel raporların çeşitli zaman aralıklarında ve dilimlerinde yetkililer tarafından görülebilmesini sağlar.•Poliklinik hizmetlerinde bilgi sistemlerinin kullanılmadığı veya yetersiz kaldığı durumlarda maddi kayıpların artacağı, basılı evrak kullanımının ve kırtasiye mazlemesi kullanımının artacağı, istatistiksel karşılaştırma olanaklarının zayıflayacağı ve vermliliğin düşeceği unutulmamalıdır.

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi poliklinik ve klinik hizmetlerinde sunulması gereken

hizmetlerden biri değildir?

a) Ayakta muayene

b) Teşhis ve tedavi

c) Tanı koyma

d) Ücretlendirme

e) Hasta bakımı

2. Kayıt, ücretlendirme ve sıra verme işlemleri poliklinik işleyiş sürecinin hangi

aşamasında gerçekleştirilmektedir?

a) Müracaat aşaması

b) Evrak kontrol ve randevu aşaması

c) Muayene aşaması

d) Ara sonuç aşaması

e) Kontrol ve gözlem aşaması

3. Aşağıdakilerden hangisinde poliklinik bilgi sistemlerinin en geniş tanımı

verilmiştir?

a) Hastaların polikliniklere müracaatını ve yönlendirilmesini organize eden

bilgi sistemleridir.

b) Hastaların polikliniklere müracaatını, yönlendirilmesini ve muayene

işlemlerini sağlayan bilgi sistemleridir.

c) Hastalara ait her türlü tıbbi bilgi ve kayıtlarının tutulmasını sağlayana bilgi

sistemleridir.

d) Sağlık kurumlarında hastalara ait mali işlemlerin ve kayıtların tutulmasını

sağlayan bilgi sistemleridir.

e) Hastanın polikliniğe müracaatından hastaneyi terk etmesine kadar geçen

süreçte ihtiyaç durulan tüm resmî, tıbbi ve mali işlemlerin elektronik

ortama aktarılması, ilgili kayıtların tutulması ve bu bilgilerin gerektiğinde

incelenmesini sağlayan bilgi sistemleridir.

4. Aşağıdakilerden hangisi poliklinik bilgi sistemlerinin kullanımının sağlayacağı

avantajlardan biri değildir?

a) Hastane yönetiminin verimliliğini artırır.

b) Polikliniklerde daha fazla hastaya sağlık hizmeti sunulmasına katkı sağlar.

c) Hastaların teşhis ve tedavi sürecini kısaltır.

d) Hastaların muayene masraflarını yükseltir.

e) Hastalar ve hekimler açısından zaman tasarrufu sağlar.

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

5. Aşağıdakilerden hangisi hastanelerde kurulacak bilgi sistemlerinin taşıması

gereken asgari özelliklerden birisi değildir?

a) Kullanılabilirlik

b) Hızlılık

c) Güvenilirlik

d) Esneklik

e) Güvenlik

6. Aşağıdakilerden hangisi polikliniklerde kayıt işlemleri için tasarlanan bilgi

sistemlerinin taşıması gereken özelliklerden biri değildir?

a) Hekimler ve hemşireler tarafından hasta dosyasına aktarılan tüm muayene

ve tedavi bilgileri elektronik ortamda görülebilmelidir.

b) Ücretli hastalar dışındaki, yeşil kart, emekli sandığı, SSK, bağkur gibi SGK

mensubu hastaların mali kayıtlar, tedavi ve teşhis sonrasında

faturalandırmalara aktarılabilir düzeyde olmalıdır.

c) Poliklinik bilgi sistemleri, laboratuar bilgi sistemlerine bilgi akışı sağlayacak

şekilde yapılandırılmalıdır.

d) Hekim tetkik isteklerinde, tetkiki isteyen poliklinik, hekim, hemşire gibi

kullanıcıların işlem tarih ve saatleri sistemde görülebilmelidir.

e) Çoklu listelerden tarama yapabilmek için ilgili ilaç ve sarf malzeme adlarını

ekrana çağırabilecek arama motorları içermelidir.

7. Aşağıdakilerden hangisi polikliniklerde tıbbi bilgi girişi ve görüntüleme işlemleri

için tasarlanan bilgi sistemlerinin taşıması gereken özelliklerden biri değildir?

a) Hastaya yapılan tetkik, röntgen ve ufak çaplı operasyon gibi işlemelere ait

kullanılan malzemelere ait ücretlerin, hasta kayıtlarına anlık aktarılmasına

olanak sağlanmalıdır.

b) Gerektiğinde hekim dışındaki sağlık personelinin (tıbbi işlem yetkisi

verilmiş) sisteme erişimini sağlayacak şekilde olmalıdır.

c) Sistem, temel tanı kodlarının yanında, hekim tarafından yeni tanı kaydı

yapabilmeye olanak sağlamalıdır.

d) Sistem, Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Sağlık Kodlama Referans

Sunucusu (SKRS) ile uyumlu çalışmalıdır.

e) Sistemin, birden fazla tanıyı aynı ekrana işlemeye ve görüntülemeye

olanak sağlaması gerekmektedir.

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

8. Hekimler ve hemşireler tarafından hasta dosyasına aktarılan tüm muayene ve

tedavi bilgileri elektronik ortamda görülebilmesi, aşağıdaki bilgi sistemleri

uygulama alanlarının hangisinin etkinliği sonucu ortaya çıkar?

a) İlaç ve sarf malzeme istemi

b) Tıbbi giriş ve görüntüleme

c) Kayıt işlemleri

d) Tıbbi raporlama

e) Laboratuvar işlemleri

9. Aşağıdakilerden hangisi ilaç ve sarf malzeme alımında etkinliğin artırılması için

kurulan bilgi sistemlerinin özelliklerinden biri değildir?

a) Bilgi sistemleri, hekim tarafından hasta hakkındaki temel tıbbi bilgileri

girebileceği serbest bir bölüm içermelidir.

b) İlaç ve sarf malzemelere ilişkin kodlar, standartlaşmış kodlar olarak listeler

hâlinde kullanıcılara sunulmalıdır.

c) Hastaya yapılan tetkik, röntgen ve ufak çaplı operasyon gibi işlemelere ait

kullanılan malzemelere ait ücretlerin, hasta kayıtlarına anlık aktarılmasına

olanak sağlanmalıdır.

d) Sisteme, çeşitli tarih aralıklarına (günlük, haftalık, aylık vb.) ait sorgu

sonuçlarının görüntülenebilir ve yazdırılabilir olması gerekmektedir.

e) Çoklu listelerden tarama yapabilmek için ilgili ilaç ve sarf malzeme adlarını

ekrana çağırabilecek arama motorları içermelidir.

10.Aşağıdakilerden hangisi bilgi sistemlerinin eksik kullanılması veya hiç

kullanılmaması durumunda karşılaşılabilecek olumsuzluklardan biri değildir?

a) Maddi kayıplar artar.

b) Hizmet sunumu zaman alıcı olur.

c) Basılı evrak ve kırtasiye kullanımı artar.

d) Hasta sayısı artar.

e) İstatistiki kıyaslama imkânı kısıtlı kalır.

Cevap Anahtarı

1.D, 2.B, 3.E, 4.D, 5.B, 6.E, 7.A, 8.C, 9.A, 10.D

Poliklinik ve Klinik Hizmetlerinde Bilgi Sistemleri Kullanımı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER

KAYNAKLAR

Akkoç, L. (2009). Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (Hbys)’nin Isparta’da Bulunan

Sağlık Kuruluşları Üzerindeki Etkililiğinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi,

Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.

Anderson, J. G., Aydin, C. E., ve Jay, S. J. (1993). Evaluating Health Care

Information Systems: Methods and Applications. USA: Sage Publications,

Inc..

Austin, C. J., ve Harvey, W. J. (1983). Information Systems for Hospital

Administration. Michigan: Health Administration Press.

Bleich, H. L., ve Slack, W. V. (1991). “Designing a Hospital Information System: A

Comparison of Interfaced and Integrated Systems”. MD Computing:

Computers İn Medical Practice, Vol: 9(5), ss: 293-296.

Faughnan, J. (1997). “Evaluation Methods in Medical Informatics”. British Medical

Journal, Vol: 315 (7109), ss: 689-690.

Işık, O. ve Akbolat, M. (2004). “Bilgi Teknolojileri ve Hastane Bilgi Sistemleri

Kullanımı: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma” Bilgi Dünyası, Vol : 11(2),

ss: 365-389.

Johns, M. L. (1996). Information Management for Health Professionals. USA:

Thomson Learning.

Jorgensen, T. (1995). “Methods for Data Acquisition” (Ed.Van Gennip, E. M., ve

Talmon, J. L. Assessment and evaluation of information technologies in

medicine (Vol. 17). Netherlands: IOS Press.

Özata, M., & Aslan, Ş. (2004). Klinik Karar Destek Sistemleri ve Örnek

Uygulamalar. Kocatepe Tıp Dergisi, Vol: 5(1).ss: 11-17.

Özkul, A.E., ve Odacıoğlu, Y. (2004). Sağlık Kurumlarında Kaynak Planlaması,

Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları

ACİL VE AMBULANS

HİZMETLERİNDE BİLGİ

SİSTEMLERİ KULLANIMI

HASTANE BİLGİ

SİSTEMLERİ

Prof. Dr. Erman

COŞKUN

Gülin ÜLKER

İÇİNDEKİLER

• Acil ve Ambulans

Hizmetlerinin Hastane Bilgi

Sistemi İçindeki Yeri

• Acil ve Ambulans

Hizmetlerinde Kullanılan Bilgi

Sistemlerinin Özellikleri

• Acil ve Ambulans

Hizmetlerinde Kullanılan Bilgi

Sistemleri

• Web Tabanlı Otomasyon

Sistemleri

• Coğrafi Bilgi Sistemleri

• Mobil Bilgi Sistemleri

HEDEFLER

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

•Acil ve ambulans hizmetlerinde

kullanılan bilgi sistemlerini

öğrenebilecek,

• Bu sistemlerin kullandığı

teknolojiler hakkında bilgi sahibi

olabilecek,

•ASOS sistemi ve 112 Acil

Operasyon Yönetim Sistemi

hakkında bilgi sahibi olabilecek,

•Web Otomasyon, Coğrafi Bilgi

Sistemi ve Mobil Bilgi Sistemlerinin

önemini kavrayabileceksiniz.

ÜNİTE

7

Hastane Bilgi Sistemleri

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

GİRİŞ Hastane öncesi acil sağlık hizmeti olarak ifade edilen ambulans hizmetleri ile hastane acil servis hizmetleri, doğaları gereği, diğer sağlık hizmetlerinden farklılık göstermektedir. Acil sağlık hizmetlerinin yedi gün yirmi dört saat kesintisiz oluşu, hizmetlerin yerine getirilmesinde zaman faktörünün çok büyük önem arz etmesi ve taşıdıkları ölümcül riskler, onları diğer sağlık hizmetlerinden ayırmaktadır. Bu hizmetlerin yerine getirilmesinde kullanılan bilgi sistemleri de hastane bilgi sisteminin bir parçası olmakla birlikte; iş süreci, akışı ve takibi açısından hastane bilgi sistemlerinin işleyişine tam olarak uymamaktadır. Hastane bilgi sistemleri, genel olarak belirli bir sıra ve düzende işleyen işlemleri kapsarken acil ve ambulans hizmetlerinde kullanılan bilgi sistemleri dağınık, belirli bir yapıya uymayan, kendine ait dinamikleri olan işlemlerin nasıl yapılacağını planlayan ve yöneten sistemlerdir. Bu nedenle acil ve ambulans hizmetlerinde kullanılan bilgi sistemleri, hastane bilgi sisteminin bir parçası olmakla birlikte, genelde ayrı sistemler olarak ele alınmaktadır. Hastane acil servis sağlık hizmetleri, genel tıp tarihi ile beraber gelişme gösterirken hastane öncesi acil sağlık hizmetleri tüm dünyada son otuz yılda önem kazanmaya ve hızlı değişimler göstermeye başlamıştır (MEB, 2011). Bilgi sistemlerinin bu hizmetlerde kullanımı ise teknolojik gelişmelere paralel olarak gelişmiş ve gelişmeye devam etmektedir. Bugün acil ve ambulans hizmetleri için geliştirilen birçok bilgi sisteminden faydalanılmaktadır. Özellikle internet teknolojisinin gelişmesi ile diğer birçok alanda olduğu gibi bu alanda da hızlı gelişmeler yaşanmıştır. Hem hastane öncesi acil hizmetlerinde hem de hastane acil servis hizmetlerinde, web tabanlı otomasyon sistemleri ile mobil bilgi sistemleri en sık kullanılan bilgi sistemleri arasında yer almaktadır. Ayrıca ambulans hizmetlerinin etkin bir şekilde yerine getirilmesi amacıyla ambulans istasyon merkezleri ve sayılarının belirlenmesinde coğrafi bilgi sistemlerinden faydalanılmakta ve acil hizmetleri ile ilgili kararlarda karar destek sistemi olarak kullanılmaktadır. Böylelikle ambulans hizmetleri ile hastane acil servis hizmetleri arasında hızlı ve kolay iletişim kurulması sağlanarak hizmetlerin kalitesi ve etkinliğinin artırılması hedeflenmektedir. Bu ünitenin amacı sizlere acil ve ambulans hizmetlerinde bilgi sistemlerinin kullanım amacını anlatmak, bu hizmetlerde kullanılan bilgi sistemlerini tanıtmak ve bu sistemlerin kullandığı teknolojilere değinmektir. Bu amaçla ünite öncelikle acil ve ambulans hizmetlerinin hastane bilgi sistemleri içindeki yerini ve özelliklerini açıklamakta daha sonra acil ve ambulans hizmetlerinde kullanılan bilgi sistemlerini detaylı olarak incelemektedir. Acil ve ambulans hizmetlerinde kullanılan bilgi sistemleri incelenirken kullanılan teknolojilere de değinilmiş ve Türkiye’de 112 acil yardım komuta kontrol merkezlerinde (KKM) kullanılan ARMAKOM sistemi ile KKM, 112 acil istasyonları ve hastaneler tarafından kullanılan ASOS (Acil Sağlık Otomasyon Sistemi) sistemi de tanıtılmıştır. Acil ve ambulans hizmetlerinde kullanılan bilgi sistemlerine geçmeden önce bu sistemlerin özellikleri ele alınacaktır.

Hastane Bilgi Sistemleri