Ayet ve hadislerle esmâÜ'l-hüsna

Dikkat Edilecek Bir Husus

Rabbimin keremiyle buraya kadar 99 mübarek ve güzel isimlerin kısa mânâlarını izah ederek geldik. Esmâü'l-Hüsnâ sadece bu isimlerden ibaret de değildir. Burada zikredilenler “İhsâ isimleri” dir. Şanı pek yüce olan Allah'ın daha nice güzel ve mübarek isimleri mevcuttur. Nitekim başka bir nakilde sayılan doksan dokuz arasında şu isimler de vardır:

El-İlâh, Er-Rab, el,Hannân, El-Ehad, El-Kâfî, Ed-Dâim, El-Mevlâ, En-Nasîr, El-Mübîn, El-Cemîl, Es-Sâdık, El-Muhîd, El-Mennân, El-Bârî, El-Karîb, El-Vitr, El-Fâtır, El-Allâm, El-Melîk, El-Ekrem, El-Müdebbir, El-Kadîr, Eş-Şâkir, Zü'd-Davl, Zü'1-Meâric, Zü'1-Fazl, El-Kefîl

Kur'an-i Kerim'de: “Rabbü'l-âlemîn, Rabbü'l-arşi'l-azîm, mâliki yevmiddîn, âlimü’l,ğaybi ve'ş-şehâde, allâmu'l-ğuyûb, ğâfiru'z-zenb, kâbilu't-tevb, refîu'd-derecât, zü'l-arş, fa'alün limâ yürîd, lâ yüs'elü amma yef 'al.” gibi daha bazı isim ve sıfatların bulunduğunda da şüphe yoktur. Bunlar evvelkiler içinde bulunsalar da, yine Allahü Teâlâ'dan başkasına isim verilemeyeceği özelliğine sahiptirler.

Aynı şekilde Resûlüllah (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem)'in Buharî ve Müslim'de rivayet edilen dualarında, bulunan: “Münzilü'l-kitab, mücri's-sehâb, hazîmü'I-ahzâb” gibi isimler de Allah'tan başkası için caiz olmayan isimlerdir.

İbnü Kesir tefsirinde demiştir ki: “Esmâ-i Hüsnâ'nın doksan dokuzla sınırlı olmadığına Ahmed b. Hanbel'in “Müsned” inde senediyle Abdullah b. Mes'ud (r.a.)'den rivayet ettiği hadis de delâlet etmektedir. Beyhakî de bu hadisi “Kitabu'1-Esma ve's-Sıfat” da Abdullah b. Mes'ud'a ulaşan senedle şöyle rivayet etmiştir:

“Resûlüllah (Salllâhü Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki: “Herhangi bir müslüman bir merak veya üzüntüye düşer de,

“Allah'ım! Ben Senin kulunum, kulunun ve cariye­nin oğluyum. Perçemim senin elinde (kudretin de) dir. Bende hükmün geçerlidir, hakkımdaki kaza'n, adalettir. Senin olan, senin kendine isim verdiğin veya kitabında indirdiğin yahut yaratıklarından birine bildirdiğin veya katında, gayb ilminde kendine tahsis ettiğin bir isimle senden dilerim ki Kur'an'ı kalbimin baharı, üzüntümün cilası, keder ve tasamın giderilmesi için vesile kılasın.” derse, herhalde Allahü Teâlâ onun merakını giderir, üzüntüsünün yerine ferahlık verir.”

Bunun üzerine huzurda olanlar:

“Ey Allah'ın Resulü, dediler, bu kelimeleri öğrene­lim mi?”

Kâinatın efendisi:

“Evet, buyurdu, bunları işiten her kimsenin öğrenmesi gerekir.”

Yine Beyhakî, muttasıl bir senedle Hazreti Aişe (Radıyallâhü Anha)'dan şöyle bir rivayet nakletmiştir: Hazreti Aişe Resûl-i Ekrem (s.a.v)'e:

“Yâ Resûlallah! Allahü Teâlâ'nın, kendisine dua edildiği zaman kabul buyurduğu ismini bana öğret.” demişti. Resûlüllah da, ona “Kalk abdest al, mescide gir, iki rekat namaz kıl, sonra dua et, ben dinleyeyim.” buyurdu.

O da öyle yaptı, sonra dua için oturduğunda Nebiyy-i Muhterem “Allâhümme veffıkhâ = Allah'ım, onu mu­vafık kıl!” dedi. Hazreti Aişe şöyle dua etti:

“Allah'ım! Bildiğimiz ve bilmediğimiz güzel isim­lerin hepsiyle ve bir kimsenin kendisiyle sana dua ettiği zaman hoşlandığın ve yine kendisiyle istediği vakit ver­diğin en yüce isimle senden istiyorum!”

Bunun üzerine Resûl-i Ekrem (s.a.v):

“İsabet ettin, isabet ettin.” buyurdu.

Bu hadislerdeki dualardan anlaşılıyor ki, Allahü Teâlâ'nın kitabında zikretmediği ve hiçbir kimseye bildir­mediği, gayb ilminde yalnız kendisinin bildiği isimleri de vardır. Şu halde evvelki hadisde: “Allahü Teâlâ'nın dok­san dokuz, yani biri müstesna olmak üzere yüz ismi vardır, onları sayan cennete girer.” buyurulması, Allah'ın bilinen en güzel isimlerinden doksan dokuzunu sayan, yani ezberleyip okuyan, yahut Allah ile olan muamele­sinde onların sınırlarını koruyan, güzelce riayet eden kim­se cennete girer demektir.

Tam yüz sayılmayıp birinin istisna edilerek doksan dokuz zikredilmesinin hikmeti de:

“Allah tektir, teki sever!” sözünde belirtilen tek sayıya riayetin müstehablığını göstermek içindir. Namazlardan sonra tesbih dualarından otuz üç defa Sübhânellah, otuz üç defa Elhamdülillah ve otuz üç defa da Allahü Ekber denilerek tamamının doksan dokuz olması da, bu hikmete mebnidir. Şu da gözden uzak tutulmamalıdır ki, aynı ha­diste “Vitrün yuhibbü'1-vitr” buyurmakla Allah'ın isimle­rinden birinin de “el-Vitr” olduğu bildirilerek yüz isim an­latılmış, ancak saymada biri istisna edilerek 99'la sınırlandırılmıştır. Böylece isimlerin doksan dokuzla kayıtlanmadığı da, aynı hadisle anlatılmış olmaktadır. Hasılı doksan dokuz ismi şerifi belleyip saymanın Allah'ı bilme hususunda ve duanın kabul edilmesinde büyük fazileti olduğu çeşitli rivayetlerle haber verilmiş olması yanında, bu mevzuda müstakil eserler de kaleme alınmıştır. Şurası da muhakkak ki, Allahü Teâlâ'nın bildir­diği isimlerden başka, bildirmediği daha birçok ismi de vardır.

“O'nu göklerde ve yerde ne varsa hepsi tesbih eder.”

Tenzih eder. Bilgi için İsrâ 44. âyetin tefsirine bakınız.” ²⁶⁵

Merhum Üstad Elmalılı M. Hamdi Efendi'nin bu izahından da anlaşıldığı gibi Allahü Teâlâ'nın bilme­diğimiz nice isimleri mevcuttur.

Bazı isimler birbirine benzemekle beraber herbir ismin ayrı ayrı tecellîleri zuhur etmektedir. “Allah” dediğimiz zaman, O Zât-ı Zülcelâli bütün isimleri ve sıfatlarıyla yâd etmiş oluruz. Kalb saf âsi ve gönül uyanıklığı içinde rabbine bu isimlerle iltica eden kimseler muradlarına nail olurlar.

Bir de şu var: İbadetler, zikirler, şükürler, iyilikler ve hayırlar- Allah rızası hedef alınarak yapılmalıdır. Ve iba­detlerin karşılığı dünyada beklenilmemelidir. Sen aşk ve imanla, sıdk ve ihlâsla kulluk vazifelerini ifa ettikten son­ra, rabbin kereminden sana bu dünyada da verir, o başka. Fakat asıl alacağın ücret ahirettedir.

Yine piyasadaki bazı eserlerde “Şu ismi şu kadar çeksen şöyle olur, şunu yüz kere okusan dağları aşarsın, bütün hacetlerin yerine gelir.” gibi birtakım sayılar dizisi verilmektedir. Bir kere bu, ibadetin ruhuna aykırıdır. Yu­karıda da ifade ettiğimiz gibi ibadetler Allahü Teâlâ'nın rızası için yapılır. “Şuyum olsun, buyum olsun!” diye çekilen tesbihler ve zikirler kulluk hesabına noksanlıktır. Peki, Allah'tan hacet dilemeyelim mi? Elbette her hacetimizi rabbimizden dileyeceğiz. O'nun mübarek ve güzel isimlerini vesile ederek yalvaracağız. Fakat bu ni­yazlarımız da yine O'nun rızasını talep etmek, O'nun rah­metini, keremini dilemek olmalıdır. O bir kulunu sever, rızasına erdirirse, bütün âlem o kula küs olsa ne gam. Artık o kulun sırtı yere gelmez.

Cenâb-ı Hakk'ın güzel isimlerinin bahçesinden cennet çiçekleri toplamak mümkündür. Bu doksan dokuz ismin ezberlenip dillerin virdi haline getirilmesi ve her lâhza Allahü Teâlâ'nın bizi murakabe ettiğini bilerek nefs ve he-vanın yollarına setler çekilmesi, cennetten gül toplamak demektir.

Allahü Teâlâ, bize kendi Zât-ı Kerîmini bu güzel isimleriyle tanıtmakta ve bizlere Celâli ve Cemâlî tecellilerini

göstermektedir.

Meselâ: Rezzâk ism-i şerifi, rızka muhtaç olanların varlığını iktiza ettiği gibi, Şâfî ismi de hastalıkların ve o hastalıklara mübtelâ olanların mevcudiyetlerini ve var ol­malarını ister. İşte aç bir adamın rızka mazhar alması, “Rezzâk” isminin imdada koşmasıdır. Yine hasta bir adamın afiyet bulması “Şifâ” isminin bereketiyledir. Darda kalanlara “Mücîb” ismi, sıkıntıda olanlara da “Basit” ism-i şerifi imdat eder.

Yine Azîz ve Celîl olan Allah, gülün dikenine Celâli isimleriyle tecellî ederken, o gülün nazenin yaprağına da Cemâlî isimleriyle tecellî buyurur ve her şeyde, her zer­rede, her nefeste bize kudretini gösterir, cemalini tanıtır. Ama görmek istemeyenler göremez ve O'nun zâtına yol bulamaz. O'nun nimetleriyle beslenen bedenleri günahların zehirli dişlerine parçalatmak akıl kârı değildir. Tekrar ifade edelim ki:

Gök O'nun mülkü,

Yer O'nun mülkü,

Güneş O'nun mülkü,

Ay O'nun mülkü,

Dünya ve içindekiler O'nun mülkü,

Cennet O'nun mülkü,

Âhiret O'nun mülkü,

Cehennem O'nun mülküdür.

O, mülkünde dilediği gibi tasarruf eder. Kimse çıkıp “Bunu niçin böyle yapıyorsun?” diyemez. O'nun kudreti­nin önünde dağlar toz haline gelir, akıllar divane olur ve herşey emr ü fermanına boyun eğer. ²⁶⁶