Aysel Qəribli “Azərbaycan dili” anlayışının tarixi “Elm və təhsil” Bakı-2017

4. XX əsrin ikinci yarısı Azərbaycan dilçiliyində “Azərbaycan dili” anlayışı
Bəkir Çobanzadədən sonra Azərbaycan dilçilik elmini onun tələbələri inkişaf etdirməyə başladılar: Məmmədağa Şirəliyev, Əbdüləzəl Dəmirçizadə, Muxtar Hüseynzadə...

M.Şirəliyevin əsas tədqiqat obyekti Azərbaycan dilinin dialekt və şivələri olmuş, görkəmli dilçinin “Bakı dialekti” (81) və “Azərbaycan dialektologiyasının əsasları” (80) kimi fundamental əsərləri nəşr edilmişdir ki, həmin əsərlərdə məhz “Azərbaycan dili”ndən söhbət gedir.

Ə.Dəmirçizadənin “Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi” kitabı (30) onun bu sahədəki genişmiqyaslı araşdırmalarının yekunudur. O, ümumiyyətlə “Azərbaycan dili” ifadəsini işlətsə də, 60-cı illərdə müəyyən müddət “Azəri dili”nə də müraciət etmişdir (31).

M.Hüseynzadə isə həmişə “Azərbaycan dili” ifadəsindən istiadə eləmişdir (48).

Azərbaycan Elmlər Akademiyası Dilçilik İnstitutunun 70-ci, 80-ci illərdə nəşr etdiyi elmi qrammatikalar “Müasir Azərbaycan dili” adlandığı (66,67,68) kimi həmin illərə aid ali məktəb dərslikləri də bu adla çıxmışdır (2,26, 32,49).

Ümumiyyətlə, 60-cı illərdəki “Azəri dili” tərəddüdünü nəzərə almasaq, 30-cu illərin sonlarından 90-cı illərin əvvəllərinə qədər həm orta, həm ali məktəb dərsliklərində, həm də elmi tədqiqat əsərlərində yalnız “Azərbaycan dili” adı işlənmişdir.