Azərbaycan döVLƏt aqrar universiteti İnformasiya texnologiyalari, aqrar müHƏNDİSLİk və energetika faküLTƏSİ

Özü hərəkət edən nəqliyyatlarla və yedək arabaları ilə işləyərkən təhlükəsizlik tədbirləri.
Avtotraktorlara qoşulan kənd təsərrüfatı maşın və alətlərin, saz, möhkəm və sər-bəst qoşqu ləvazimatı olmalıdır. Qoşqu alətinə traktoru yaxınlaşdıran zaman traktora az qaz verməklə geri hərəkət etdirmək və səlist yandırmaq lazımdır. Traktorçu trakto-ru geri verərkən ilişmə muftasının pedalından ayağını götürməyərək qoşquya xidmət edən işçinin işarəsinə görə hər bir vaxt saxlamağa hazır olmalıdır. Qoşqu traktora qo-şulan zaman traktorçu yarım dönüş vəziyyətində oturaraq qoşğuçunun gördüyü işə və onun təhlükəsizliyinə diqqət yetirməlidir.

Kotanlarda, kultivatorlarda, malalarda üzdən şumlama və başqa becərən alətlə-rində işləyən zaman bu alətlər nasaz olduqda habelə onlara vaxtlı-vaxtında yüksək keyfiyyətli texniki qulluq edilmədikdə, istismar qaydaları yerinə yetirilmədikdə bəd-bəxt hadisələrə səbəb olur. Kotan işləyən zaman onun boltlarının yerində olub-olma-ması yoxlanılmalı, itmiş və ya sınmış boltlar yenisi ilə əvəz edilməlidir. Şırım və tarla vintləri zibilləndikdə palçıqdan və zibildən təmizlənməli, gündə bir dəfədən az olma-yaraq yağlanmalıdır. Çox gövdəli kotanların iş orqanlarını qaldırmaq üçün müxtəlif quruluşlu qaldırıcı avtomatlardan istifadə edilir.

Avtomatın dəstəyi ilə traktorçu kotanı iş vəziyyətindən nəqliyyat və bu vəziyyət-dən yenədə iş vəziyyətinə gətirə bilir. Avtomatları təmir edilməyib düzəldilmiş pis iş-ləyən kotanlarla iş görülməlidir. Avtomat traktorçunun oturduğu yerdən sərbəst idarə edilə bilməlidir.

Kotan öz-özünə iş vəziyyətindən nəqliyyat vəziyyətinə və əksinə qayıtmalıdır. Belə olduqda dəstək geri qayıdaraq qoşğunu ağır zədələyə bilər. Bəzi traktor və at ko-tanlarında, habelə kultivatorlarda qaldırıcı dəstək işçinin əlini əzə bilər. Buna görədə dəstəkləri saxlayıcı (dilcik) saz olmalı sektorlarda möhkəm dayanmalı və öz-özünə açılıb yertindən sürüşməlidir. Kultivatorun arxasınca gələn mala və ya vərdənələrə adamların yaxınlaşmasına yol verməmək üçün kultivatorların üzərində 30 sm enində ayaq altı taxta qoyulması məsləhət görülür. Ayaqların sürüşməməsi üçün taxtanın sət-hi şırımlı olmalı, taxtanın arxa ucunda isə 2,5 sm. hündürlüyündə yanlıq düzəldilmə-lidir.

Kotan gövdələrinin iş orqanları, kultivator pəncərələri, mala, lövhə və dişlər an-caq traktor dayandırıldıqdan sonra təmizlənə bilər. Bunları təmizləyici ərsin vasitəsilə təmizləyirlər. Bu ərsin 1-1,5sm diametrli və 120-130sm uzunluğunda çubuğun başına geyindirilmiş kürəcikdən və ya iki dişli qarmaqdan ibarətdir.

Qoşquçu iş orqanlarını alaq otları və ya başqa şeylərlə zibillənib tutulduğunu aş-kar edən kimi dərhal traktorçuya işarə verib, traktoru və ya maşını saxlamalı, sonra isə təmizlənməlidir.

Bütün nəqliyyat qoşğuları (yedəklər) etibarlı tormoza malik olmalıdır.

Yükünü özü boşaldan avtomobil və yedəyə qaldırılmış banın (küzobun) öz-özü-nə düşməməsi üçün möhkəm qurğulu qurğuya malik olmalıdır.

Nəqliyyat işlərində istifadə edilən bütün traktorlar, yedəklər və yarım yedəklər dayandırıcı işıq siqnallarına malik olmalıdır.