Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu dəRBƏnd folklor öRNƏKLƏRİ
Yüklə 13,01 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MİFOLOJİ ADLAR GÖSTƏRİCİSİ
- MƏHƏLLİ SÖZLƏRİN LÜĞƏT GÖSTƏRİCİSİ
- SÖYLƏYİCİLƏR Qeyd
- Qeyd
- AĞILAR 41 BAYATILAR 42 ATALAR SÖZÜ VƏ MƏSƏLLƏR 49 TAPMACALAR 54 ƏFSANƏ VƏ RƏVAYƏTLƏR
- UŞAQ FOLKLORU Uşaq düzgüləri
- Xalid Qaradağlı 251
- DASTANLAR
- Dərbənd folklor örnəkləri
YER VƏ TARİXİ ABİDƏ ADLARI
Arpa şəhəri Bayat qapısı Başmaqtəpə Bilici
Vəlikənd Qala qapı Qayib piri Qanlı dərə Qarabağ Qaradağ
Qaradağlı Qoyun daşa dönən yer Qırxqız mağarası Qırxlar bulağı Qırxlar qapısı Qırxlar qəbiristanlığı Daş qapı Deşikli daş piri Dəliçoban Əmcəkli piri Yersu Zidyan
Kar daş piri Məhrağa-Marağa Mitəyi Narın qala Nənəvay dərəsi Nüydü
Padar Rükəl
Rubas Rubas çayı Orta qapı Sabnava
Səlik Tabasaran Tatlar Təbriz
Ullu Tərəkəmə Ullu çay
Xırmandal Hümeydi
Çaqqal dərəsi Çinar
Calğan Calğan dağı Carçı qapı Cimikənd
Culfa dərəsi Şah dağı
Şıxlar piri Şıxzamin bağı Şıxzamin bağı Şıxheydər bulağı Şıxheydər dağı Şıxheydər yolu ETNOQRAFİK TERMİNLƏR Arğac Ağız südü Axça At nalı
Badya Bədnəzər
Bəy otağı Boyunduruq Bulama Vəl
Quda ağzı bağlama Qurd aşığı Qurd ağzı bağlama Qurd ağzından keçirmək Qurd cəhəngi Quşqun
Qızlar gecəsi Qırx açar camı Dəyirman Dəyə
Döl Eydirmə
Əmbiz Əppək
Əriş Əriştə
Ərsin İlaxır çərşənbə İlxı Yağış daşı Yapıncı Yəhər
Kəfən Küz
Gəbə Lavaş
Gəlin bəzəmə Gəlin qarşıladı Gəlin yola saldı Gəlin otağı Göz daşı Göz muncuğu Güdül-güdül Məscid
Motal Nəhrə
Örüş Sabı
Sandıq payı Sərnic
Sovut-xəncər Süd dişi
Tacirbaşı Tiyan
Tuman Tütək
Tümən Urva
Üzəngi Fətir
Xana Xaral
Xəmir Xəncər
Xınayaxdı Xırman
Xurcun Halva
Heyb Həsir
Holavar Çadra
Çalası Çanaq
Çarıq Çaxmaq daşı Çuxa
MİFOLOJİ ADLAR GÖSTƏRİCİSİ Adəm Qayışbaldır Qırxlar Div
Əzrayıl Əyə
Əcinnə / əcinə / İnkir-minkir Yaxşı kimsələr Kəlləgöz
Küp qarısı Məşayixlər Nuh Ovçu Pirim Süleyman peyğəmbər Təpəgöz xatın Xızır Nəbi Həvva
Cəbrayıl Şıxlar
Eldar xatın MƏHƏLLİ SÖZLƏRİN LÜĞƏT GÖSTƏRİCİSİ Aba ‒ ana Avaldı ‒ fərasətli Azbar – həyət Ayovlu ‒ istəkli Ayıxmaq – oyanmaq Aylanmaq – dolanmaq, dolanıb gəlmək, fırlanmaq Bəmel – qırıntı Boyat – köhnə, əski Varmaq – getmək Qazaq – gözətçi, ilxıçı Qəcələ ‒ sağsağan Əvuş – yumşaq Əyə ‒ sahib, yiyə İriz – iz, ləpir Yastan ‒ ətək (dağın ətəyi) Yoğurt – qatıq Kecə ‒ ağzıboş adam Kəndi – un qabı Küntov – acıdil Giyov – kürəkən Laşqarın – çox yeyən, qarın qulu Mağal – məhəllə Mahna – bəhanə Mişmişi ‒ ərik Pitik – dua Sabı – çanağa bənzər un qabı Saya – bərəkət Siyafır ‒ sırtıq Siyiş ‒ əziz Siftə ‒ ilk dəfə Səmirmək – kökəlmək Sıynamaq – çağırmaq Sonulamaq – bəyənmək Sovut – xəncər Tum – toxum Taydırmaq – azdırmaq Tərək – ağac Usal – fərsiz, ləyaqətsiz Uçar – meydan Ucaq düşmək – sarmaşmaq Xatın – arvad Xeyrat – ehsan Hacıbuğda – qarğıdalı Hoxar – uzun Çaqqı – cib bıçağı Çalı – düzənlik Calğa – dolça, parç Cələ ‒ tələ Şabrat ‒ özül
Allahverdiyeva Söhbət, Tatlar kəndi, 53 yaşında, orta savadlı ‒ 6, 13, 14 Ağayeva Bibiheybət, Bilici kəndi, 68 yaşında, az savadlı ‒ 1, 2, 8, 13, 14 Ağayeva Şahsənəm Kiçikbəy qızı, Vəlikənd, 50 yaşında, orta savadlı ‒ 10, 14, 15 Ağarəhimova Zahidat İsa qızı, Bərəkey kəndi, 54 yaşında, orta savadlı ‒ 1, 2, 13, 14 Qəhrəmanov Qəhrəman, Mitəhi-Qazmalar kəndi, 67 yaşında, az savadlı ‒ 4, 15, 16, 20, 21, 22, 23,71, 72, 73 Qəhrəmanova Əminə, Mitəhi-Qazmalar kəndi, 61 yaşında, az savadlı ‒ 13, 14, 15 Qocayev Niftulla Qoca oğlu, Rubas kəndi, 75 yaşında ‒ 24, 60, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107 Quliyeva Nəsibə, Bilici kəndi, 58 yaşında, az savadlı ‒ 13, 14 Namazova Gülbikə Məmməd qızı, Dərbənd şəhəri, 79 yaşında ‒ 1, 2, 13, 14 Dadaşov Dadaş Hacısoltan oğlu, Dərbənd şəhəri, 66 yaşında ‒ 1, 2, 15, 24, 25, 26, 27, 74, 75 Dadaşova Mədinə Hacısoltan qızı, Dərbənd şəhəri, 60 yaşında, az savadlı ‒ 1, 2, 13, 14 Daşdiyiva Umcahan İlyas qızı, Zidyan kəndi, 69 yaşında, az savadlı ‒ 1, 2, 5, 13, 14 Dəmirov Salavat Amanat oğlu, Zidyan-Qazmalar kəndi, 63 yaşında, orta savadlı ‒ 28, 29, 30, 31, 76, 77, 78 İsayeva Həcər, Tatlar kəndi, 60 yaşında, orta savadlı ‒ 1, 2, 14, 15, 16 Zahirova Züleyxa Abdulla qızı, Sabnava kəndi, 77 yaşında ‒ 1, 2, 8, 9, 13, 14, 85 Zahirova Kümsiyyət, Səlik kəndi, 70 yaşında, az savadlı ‒ 1, 2, 9, 12, 86, 87 Abdurizayeva Umhani Mühitdan qızı, Yersu kəndi, 57 yaşında, az savadlı ‒ 13, 14, 83 Əmirova Şəkər Abdurazaq qızı, Oqni qəsəbəsi, 64 yaşında, az savadlı ‒ 1, 2, 14, 81, 82 Əbdülkərimova Zeynəb Ağabala qızı, Dəliçoban kəndi, 29 yaşında, orta savadlı ‒ 1, 2, 13, 14 Əbdülkərimova Xədicəxanım Mansur qızı, Dəliçoban kəndi, 50 yaşında, orta savadlı ‒ 12, 13 Əliəhmədov Əlisəfa Cəfər oğlu, Dərbənd şəhəri, 63 yaşında, orta savadlı ‒ 21, 32, 33, 34, 35, 36, 56, 80 Əlibəyov Qorxmaz Əlibəy oğlu, 32 yaşında, orta savadlı ‒ 15, 16, 37, 38, 39, 61, 62, 63 Kadaşov Bayram Abdurazaq oğlu, Vəlikənd, 61 yaşında, ali savadlı ‒ 1, 2, 66 Kərimov Pərviz Müslüm oğlu, Dərbənd şəhəri, 61 yaşında ‒ 41, 55, 64, 65, 79, 84 Məlikov Məlik Seyid oğlu, Calğan kəndi, 68 yaşında ‒ 1, 2, 15, 16 Məmmədov Sədulla Əsədulla oğlu, Dərbənd şəhəri, 67 yaşında ‒ 42, 44, 45, 47, 54, 57, 58, 59 Mürsəlova Qəsnişirin, Dərbənd şəhəri, 75 yaşında, az savadlı ‒ 2, 7, 10, 11, 13 Ramazanov Nəbi, Zidyan kəndi, 55 yaşında, ali savadlı ‒ 15, 16 Rzayev Ağahüseyn Məşədi Əli oğlu, Dərbənd şəhəri, 61 yaşında, ali savadlı ‒ 40, 49, 67, 68 Rəşidov Əfəndi, Çinar kəndi, 67 yaşında, orta savadlı ‒ 2, 9, 15, 16 Orucova Umzanat, Qaradağlı kəndi, 38 yaşında, orta savadlı ‒ 1, 2, 14 Orucova Xədicəxanım, Qaradağlı kəndi, 78 yaşında, savadsız ‒ 1, 2, 13, 14 Orucov Səlim, Qaradağlı kəndi, 55 yaşında ‒ 2, 8, 17 Səlimov Səlim Xəlil oğlu, Calğan kəndi, 63 yaşında, orta savadlı ‒ 15, 16 Səlimova Nurcahan, Dəliçoban kəndi ‒ 1, 2, 14, 16 Səmədov Tələt Abdul oğlu, Sabnava kəndi, 78 yaşında, savadsız ‒ 7, 17 Səfixanov Nurulla, Muğartı kəndi, 50 yaşında ‒ 3, 4 Səfərəliyev Məmmədyusif, Aşağı Calğan kəndi, 55 yaşında, orta savadlı ‒ 3, 4, 15, 16, 48, 49 Sultanova Şəkər, Bilici kəndi, 68 yaşında, az savadlı ‒ 1, 2, 15, 16 Şahmərdanova Surə Kəblə Qulam qızı, Dərbənd şəhəri, 85 yaşında ‒ 1, 2, 14, 15, 46 Cavadov Mustafa Fəzail oğlu, Bilici kəndi, 63 yaşında, orta savadlı ‒ 50, 51, 52, 53 Hacıyev Xeyrulla Niftulla oğlu, Dərbənd şəhəri, 66 yaşında, orta savadlı ‒ 15, 16
Sayaçı sözləri 27 Holavarlar 27 Eydirmələr 29 Nehrə nəğməsi... 30
Dərbənddə qız toyu 31 Göndər gəlsin elçini... 37 Qapıda durub elçilər 37 Mübarək olsun (Bəy tərifi) 37 Ömrü uzun olsun giyovların (Bəy tərifi) 39 Dərbənddə qadınların toylarda oxuduqları mahnılar 39 AĞILAR 41 BAYATILAR 42 ATALAR SÖZÜ VƏ MƏSƏLLƏR 49 TAPMACALAR 54 ƏFSANƏ VƏ RƏVAYƏTLƏR Başmaqtəpə 69 Şıx Heydər dağı 69 Narınqala 71 Göz daşı 71 “Nənəvay” dərəsi 72 Qanlı dərə 73 Qırxqız mağarası 73 İsgəndər səddi 74 Dərbəndin alınması 76 İlanbalığı 77 Toyuq 77
Süleymanla qoca dünya 78 Qayib piri 79 Şıxlar piri 79 Şıxzamın bağı 80 “Kar daşı” piri 80 “Deşikli daş” piri 81 Səbirsizlik 82 Təkgöz xatın 82 Qırxlar 84 Ullu çay 85 Əmcəkli pir 86 Halal tikə 87 NAĞILLAR Kərim 90
Şələçi 92 Ağılbənd və Nağılbənd 94 Üç arzu 106 Ağılla bəxt 108 Şahzadə ilə sövdəgər 111 Hazırcavab qız 123 Hərəmi Cəlal 125 Yaxşılığa yaxşılıq 134 Bəxtini axtaran oğlan 139 Tacir qızı 143 Əziz Sövdəgər 147 Armudan bəy 155 Ovçu oğlu 160 Şəmsəddinlə Nurəddin 164 İki kosa 178 Bəxt 181
Tamah 182 Əhməd Dərbəndi 186 Məlik tacirin nağılı 195 Ovçu Pirim 217 Tülkü və tısbağa 221 İlanla ovçu 223 Ayı, tülkü, qurd 224 Tülkü, canavar, ayı 225 Çörəyi kim yeməlidir? 226 Qurbağaların padşah seçməsi 227 Bu boyda çələni görə bilmirsən? 228 Çanaq öz başında çatladı 229 GÜLMƏCƏLƏR Pulu çox verəydin 233 Kefim nə vaxt isdəsə 233 Sən gətirib qoysaydın... 234 Getmərəm ha... 235 Arada nal da itdi 236 Eşşək bilə, mən bilməyəm?! 237 Dana baltanın sapını batırıb 238 Şükür ki, qovun boyda deyil... 238 Gəlin ilə qaynana 239 Çuval vay! 240 Lal gəlin 241 Əgər bilsəydim... 242
Üryana ay Üryana 243 Teşti-teşti 243 Bacadan baxan 245 Mindir məni xoruza 245
Laylalar 247 Nazlamalar 248
Göy atın tərifi 249 Oyandı 249 Xəbər ver indi 250 Xalid Qaradağlı 251 Gördüm 251 Gəldim 251 “Abbas-Gülgəz” dastanından bir parça 252 Qazı Əfəndi /Baba Siri/ 254 Söylə 254 Əhməd Hümeydili 255 Qızlar 255 Beş-beş 256
Olmadı 256 Nəsihət eyləyim 257 Unutma... 258 Qaşların 258 Neyləyim 259 Ayırma məni 260 “Koroğlu dastanından bir parça Xoş gəldin 261
Seydi-Pəri 262 Səfilli Məmməd 286 Bikəs 307 Yetim Aydın 331
Bakı, Elm və təhsil, 2014. Nəşriyyat direktoru:
Nəşriyyat redaktoru: Sönməz Abbaslı Kompyuterdə yığdı: Ruhəngiz Əlihüseynova Korrektor: Vüsal Abıyev Kompyuter tərtibçisi və texniki redaktoru
Kitabın formatı: 60/84 1/32 Kağızın ölçüsü: №1 Həcmi: 368 səh. Tirajı: 300 Kitab Folklor İnstitutu Redaksiya-nəşr bölməsinin Kompyuter Mərkəzində yığılmış, səhifələnmiş, “Elm və təhsil“ NPM-də hazır deopozitivlərdən ofset üsulu ilə çap edilmişdir. 1 Баладзори. Книга завоевания стран. Баку, 1927, с. 7 2 Г.Е. Грюнебаум. Классический ислам. М., « Наука» 1988, с. 69 3 Ализаде А.А. Социально-Экономическая и политическая история Азербайджана XIII-XI вв. Баку, 1956, с. 397 4Балазури. Книга завоевания стран. Баку, 1927 г, с. 17 49 Yüklə 13,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|