Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

Əzələlərin regenerasiyası. Eninəzolaqlı əzələlərin miofibrillərinin regenerasiya qabiliyyəti məhdud deyil. Kəsilmiş və ya yırtılmış əzələlərin diqqətli bir şəkildə bərpası əzələlərin sürətini və əzələ hissəsinin yığılma funksiyasının yenidən bərpasında əhəmiyyətlidir. Əzələ ucları bir-birinə yaxın olaraq bağlanıldıqda, yaxud müalicə gecikdirildikdə regenerasiya fibroplaziya və çapıq formalaşmaşı ilə baş verir ki, bu da əzələ funksiyalarının azalmasına səbəb olur.

Dəri loskutları və fleblər

Dəri bütün bədən səthini örtən və epidermis hissəsi həzm, tənəffüz, sidik-cinsiyyət sistemlərinin selikli qişası ilə əlaqəli bir orqanizmdir. Əsas funksiyası ətraf mühitlə baryer və qarşılıqlı əlaqədə olmasıdır. Dəri səthinin böyük bir hissələrinin itirilməsi həyatla bir araya sığmır. Bədən temperaturunun sabit saxlanılmasında dəri kapilyarlarının vacib rolu vardır. Tərkibində holokrin vəzilərinin olmasına görə dəri xarici sekresiya vəzisi kimi də fəaliyyət göstərir.

Dəri nəzəri olaraq iki təbəqəyə ayrılır. Xarici hüceyrələrdən inkişaf edən təbəqə epidermis (ektodermal mənşəlidir), daxildə olan mezodermal mənşəli birləşdirici toxumadan inkişaf edən təbəqə derma adlandırılır. Epidermis dərinin 5%-ni, derma isə 95%-ni təşkil edir. Bu iki təbəqə incə protoplazmatik çıxıntılar və elastik liflərlə bir-birinə bağlanırlar.

Epidermis çoxqatlı epitel hüceyrələrindən inkişaf edir. Epidermis ilə derma arasında bazal memban yerləşir. Epidermis beş təbəqədən ibarətdir. Bazal membran üzərində stratum germinativum adlandırılan, sürətli bölünə bilən cavan hüceyrələrdən inkişaf edən bir təbəqədir. Bundan başqa stratum spinosum, stratum granulosum təbəqələri vardır. Bu təbəqələrdən sonra hüceyrələr öz canlılığını itirir və incə bir təbəqə stratum lucidum əmələ gətirir. Ən üst qatda stratum corneum vardır. Epidermis, stratum germinativum təbəqəsində olan hüceyrələr tərəfindən davamlı olaraq yenilənir. Hüceyrələr müxtəlif təbəqələrdə müxtəlif xüsusiyyətlər göstərərək ən üstdə olan keratin təbəqəyə çatırlar. Stratum corneum xarici zədələrə qarşı qoruyucu rol oynayır. Epidermisdə qan damarları olmur və qidalanması diffuziya ilə baş verir.

Derma səthi papilyar və dərin retikulyar təbəqələr olmaqla iki hissədən ibarətdir. Papilyar təbəqədə xırda kapillyarlar, tor və hissi cisimciklər, sinir ucları vardır. Retikulyar təbəqədə isə dəri əlavələri deyilən tər və piy vəziləri, tük follikulları yerləşir. Dəri əlavələri, epidermis hüceyrələrinin dərinə invaziyası və dəyişilməsi nəticəsində meydana gəlmişdır. Bütün epidermis məhv olsa da dəri əlavələri ilə epitelizasiya mümkün ola bilir. Dəri altında piy toxuması, daha dərində isə əzələ toxuması vardır. Bir çox tük follikulları və tər vəziləri piy toxumasına qədər uzanır.

Dərinin tamlığı pozulduqda əmələ gələn yaralar ya ilkin olaraq bağlanılır, yaxud ikincili işləməyə saxlanılır. Əgər bunlar mümkün olmasa, dəri loskutu və fleb köçürtmək lazımdır.