Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

Thyroglossal kista və fistulalar. Thyroglossal kista boyunun ön səthində, orta xəttə, dilaltı sümüyün üstündə və ya altında lokalizasiya edən yumşaq və hərəkətli bir kütlədir. Dəriyə və dil kökündəki foramen cecum-a açılarsa, thyroglossal fistula adlanır. Thyroglossal fistula və sinus eyni mənada istifadə olunan terminlərdir. Kista və ya fistulanın əksər vaxt orta xəttə tiroid qığırdaq üzərində yerləşmələrinə baxmayaraq dil kökündəki foramen cecum ilə suprasternal oyuq arasında hər hansı bir yerdə lokalizasiya edə bilər.

Bu qrup xəstəliklər bütün yaşlarda meydana çıxa bilər, ancaq uşaqlarda daha çox müşahidə olunur. Bu qrup kista və fistulalar embrioloji bir struktur olan thyroglossal axacağın qalıqlarından inkişaf edir. Tiroid vəzin medial payı embrioloji dövrdə udlaq çıxıntısının ventral səthindən inkişaf edərək aşağı və önə doğru gedərək thyroglossal axacaqla birləşirlər. Bu axacaq sonradan bağlanaraq itir. Bəzən bir qisim tiroid toxuması normal anatomik yerinə getməyərək doğuşdan sonra da thyroglossal axacağa bağlı qalaraq dilaltı sümüyün daxili səthində, yanında və ya sümüyün içindən keçərək tiroid qığırdağın ön hissəsində thyroglossal kista formalaşdırır. 2-4 yaşlı uşaqlarda uşaq vaxtındakı piy toxuması azaldıqca boyun nahiyəsində qabarıqlıq müşahidə olunur. Kista kütləsi, adətən, dilaltı sümüyün üstündə və altında olurlar. Bunlar bəzən infeksiyalaşaraq orta xəttə hiss olunacaq bir kütlə əmələ gətirir, yaxud da abses inkişaf edir.

Submental limfadenopatiya və orta xətdəki dermoid kistalar ilə differensial diaqnoz aparılmalıdır. Bu növ kista və fistulalar udqunduqda yuxarıya doğru gedirlər, amma submental limfaadenopatiya və dermoid kistalarda bu simptom rast gəlinmir. Nadir hallarda orta xətdə ektopik tiroid lokalizasiya edə bilər. Əgər diaqnoz şübhə yaratsa ssintoqrafiya³ aparılmalıdır. Ən çox rast gələn əlamət şişkinlik və ya boyunun orta xəttindəki fistula dəliyidir. İnfeksiyalaşması tez-tez müşahidə olunur.