Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

2. Çevre Yolu üzerindeki kavşaklar: 15. Kozyatağı, 16. Anadolu Otoyolu, 17. Ümraniye, 18. Levent, 19. Levent-Büyükdere Caddesi (bağlantıyolu üzerindedir), 20. Harp Akademileri, 21. Hasdal, 22. Metris, 23. Mahmutbey.

1. Çevre Yolu üzerinde yer alan viyadükler: A. Mecidiyeköy, B. Ortaköy (Balmumcu),. C. Ortaköy.

2. Çevre Yolu üzerinde yer alan viyadükler: D. Molla Gürani, E. Sadabad II, F. Hasdal, G. Akşemsettin, H. Gaziosmanpaşa, I. Mahmutbey.Bağlantı yolları üzerinde yer alan viyadükler: J. Sağmalcılar, K. Gedik Ahmet Paşa, L. Nurtepe, M. Sadabad I, N. Okmeydanı, O. RıdvanDedeoğlu.

Karayolları Genel Müdürlüğü/Rıfat Akbulut

yollarıyla ilgili proje süreci başlatılmış, 1967'de Karayolları Genel Müdürlüğü'n-de istanbul Çevre Yollan ve Boğaz Geçişi Bölge Müdürlüğü kurulmuş ve aynı yıl çevre yolu projelerinin hazırlanmasına başlanmıştır.

1. Çevre Yolu, Boğaziçi Köprüsü(->) ile birlikte 30 Ekim 1973 günü bazı eksikliklere rağmen törenle hizmete girmiştir, iki aşamalı inşa edilen 1. Çevre Yolu'nun önce Mecidiyeköy-Merdiven-köy arasındaki bölümü açılmış, geri kalan kısımlarıyla birlikte tümü 1978'de tamamlanabilmiştir.

İstanbul 1. Çevre Yolu (O-l, eski E-5) batıda, Topkapı'da İstanbul-Edirne (D-100), doğuda Merdivenköy'de İstanbul-Ankara (D-100) devlet yollarım birleştirmektedir. Otoyol uzunluğu Topkapı-Sö-ğütlüçeşme arasında 24,2 km'dir. 1. Çevre Yolu'nda gidiş geliş refüjle ayrılmıştır. Üç gidiş, üç geliş olmak üzere altı şeritli bir enkesit bulunmaktadır ki, buna emniyet şeritleri dahil değildir. Yol, günlük ortalama 70.000 taşıtın rahatlıkla 100 km/ saat seyir hızına imkân verecek şekilde projelendirilmiştir. Ayrıca Türkiye'de ilk kez kaza ve arıza ihbarı için yol boyunca acil telefon donanımı sağlanmıştır. Çevre

yolu güzergâhı üzerinde 1.560 m uzunluğunda (kuleler arası açıklık 1.074 m) Boğaziçi Köprüsü; 995 m uzunluğunda Haliç Köprüsü; 19 betonarme, 18 önge-rilmeli beton plak olmak üzere toplam 39 adet köprü; l yükseltilmiş yol (Mecidiyeköy Büyükdere Caddesi'nde), 2 tünel (Beylerbeyi ve Edirnekapı) ve toplam 1.000 m uzunlukta 3 büyük viyadük (Ortaköy, Balmumcu, Mecidiyeköy) gibi önemli yapılar bulunmaktadır. Ayrıca şehrin ana arterleri ile çevre yolu arasında gerekli bağlantıları sağlamak üzere 13 köprülü kavşak düzenlenmiştir.

1. Çevre Yolu üzerinde yer alan köprülü kavşaklar şunlardır: Söğütlüçeşme Kavşağı: Çevre yolu, Kadıköy kent girişim oluşturmaktadır. Uzunçayır Kavşağı: 1. Çevre Yolu ile İstanbul-Ankara Devlet Yolu (D-100) bağlantısını sağlamaktadır. Çamlıca Kavşağı: 2. Çevre Yolu'nun hizmete girişini takiben 1. Çevre Yolu ile bağlantıyı sağlamak üzere oluşturulmuş kavşaklardandır, 1992'de hizmete girmiştir. Altunizade Kavşağı: Başlangıçta sadece Çamlıca, Altunizade ve Bağlarbaşı çevresine hizmet eden bu kavşak üzerinden Kısıklı ve Tantavi tünelleri yoluyla 2. Çevre Yolu'na bir diğer bağlantı

daha oluşturulmuştur. Beylerbeyi Kavşağı: Boğaziçi Köprüsü Beylerbeyi ayağında yer alan bu kavşakla otoyol, Boğaz sahil yoluna bağlanmaktadır. Yıldız Kavşağı: Yıldız'da Barbaros Bulvarı-çevre yolu bağlantısını oluşturmaktadır. Barbaros Bulvarı Kavşağı: Zincirlikuyu'da otoyol Mecidiyeköy kent girişini oluşturmaktadır. Çağlayan Kavşağı: Otoyol Şişli kent girişini oluşturmaktadır. Okmeydanı Kavşağı: 1. Çevre Yolu ile 2. Çevre Yolu bağlantısını sağlayan önemli kavşaklardan birisidir. Halıcıoğlu Kavşağı: Çevre yolu-Haliç kuzey bağlantısını sağlamaktadır. Ayvansaray Kavşağı: Çevre yolu-Haliç güney bağlantısını oluşturmaktadır Vatan Kavşağı: Topkapı surları dışında Vatan Caddesi ile Mahmutbey-Topkapı bağlantısı ve Esenler Kavşağı yoluyla 2. Çevre Yolu'yla da bağlantı sağlamaktadır. Osmaniye Kavşağı: 1. Çevre Yolu'nun Londra Asfaltı üzerindeki başlangıcını o-luşturmaktadır. Aynı zamanda Millet Caddesi bağlantısını da sağlamaktadır.

Çevre yolu ve Boğaz geçişi projesi o-lumsuz etkilerinin giderilmesi yönünde gerekli planlama kararlarıyla desteklene-mediğinden kısa süre sonra ikinci bir çevre yolu ve köprü ihtiyacı ortaya çık-

mistir. Böylece ilk köprünün hizmete girişinden 12 yıl sonra 1985'te ikinci köprünün temeli atılmış ve hizmet alam olarak daha geniş yeni bir çevre yolunun yapımına başlanmıştır, istanbul 2. Çevre Yolu Kınalı-Sakarya Otoyolu Projesi kapsamında 17 Nisan 1985'te ihale edilmiş, 10 Mayıs 1985'te imzalanan sözleşmenin ardından 4 Aralık 1985'te inşaat başlamıştır. 2. Çevre Yolu Boğaz geçişini oluşturan Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün(->) l Temmuz 1988'de açılışı yapılmış ve çevre yolu 3 Temmuz 1988'de Levent Bağlantı Yolu ve bir kısım yolun tek yarısının çift yönlü trafiğe açılmasıyla hizmete girmiştir. 2. Çevre Yolu'nun Hasdal-Koz-yatağı arasındaki 26 km'lik kesimi ile Hasdal-Okmeydanı bağlantısı 3 Temmuz 1989'da tamamlanmıştır. Otoyolun tamamı 25 Ekim 1989'da trafiğe açılmıştır.

istanbul 2. Çevre Yolu (O-2) 38,2 km uzunluğunda bir otoyoldur. Avrupa Oto-yolu'nun (O-3) Mahmutbey Kavşağı ile Ümraniye ve Çakmak Mahallesi arasında Anadolu Otoyolu (O-4), Kozyatağı'nda ise İstanbul-Ankara Devlet Yolu (D-100) ile birleştiği köprülü kavşak arasında yer almaktadır. 2. Çevre Yolu 14 km uzunluğunda bağlantı yolları ile şehir içi ulaşımına da hizmet vermektedir. 2 m genişliğinde bir orta refüjle ayrılmış olup her biri 3,5 ila 3,75 m eninde şeritlere ve l m genişliğinde iç banket ile 3 m genişliğinde emniyet şeridine sahip çift yönlü bir sürat yoludur.

2. Çevre Yolu üzerinde toplam 10 a-det köprülü kavşak ve 5 adet bağlantı yolu yer almaktadır. Avrupa yakasındaki köprülü kavşak ve bağlantı yolları sırasıyla şunlardır: Levent Bağlantı Yolu ve Köprülü Kavşağı, Büyükdere Caddesi Köprülü Kavşağı, Hasdal Köprülü Kavşağı ve Okmeydanı-Hasdal Bağlantı Yolu, Metris Köprülü Kavşağı ve Esenler-Met-ris Bağlantı Yolu, Mahmutbey Batı Köprülü Kavşağı.

Anadolu yakasında yer alan köprülü kavşak ve bağlantı yolları ise şunlardır: Kozyatağı Kavşağı, Anadolu Otoyolu Kavşağı, Ümraniye Köprülü Kavşağı ve Üm-raniye-Altunizade Bağlantı Yolu, Kavacık Köprülü Kavşağı. 2. Çevre Yolu üzerinde toplam uzunlukları 4.303 m olan 11 adet viyadük bulunmaktadır. Bunlardan 7 tanesi otoyol üzerinde, 4 tanesi ise Hasdal-Okmeydanı Bağlantı Yolu üzerindedir. Otoyol üzerinde yer alan viyadükler ve uzunlukları şöyledir: Mahmutbey Viyadü-ğü, 399,8 m; Gaziosmanpaşa Viyadüğü, 120 m; Akşemsettin Viyadüğü, 604 m; Hasdal Viyadüğü, 324,8 m; Sadabad II Viyadüğü, 400 m; Levent Viyadüğü, 363,6 m; Molla Gürani Viyadüğü, 498,8 m. Hasdal-Okmeydanı Bağlantı Yolu üzerindeki viyadükler ve uzunlukları da şöyledir: Gedik Ahmet Paşa Viyadüğü, 240 m; Nurtepe Viyadüğü, 400 m; Sadabad I Viyadüğü, 788,8 m; Okmeydanı Viyadüğü, 161,5 m. En yüksek viyadük Molla Güra-ni'dir ve tabiiye üstüne kadar 77 m yüksekliğe sahiptir. Sadabad I Viyadüğü ise en uzun olanıdır. Viyadüklerden dört ta-

nesi; Molla Gürani, Hasdal, Sadabad I ve Akşemsettin viyadükleri Türkiye'de ilk kez uygulanan itme-sürme yöntemi ile inşa edilmişlerdir.

2. Çevre Yolu'nun proje hızı 120 km/ saat olup, hizmete girdiği ilk yıllarda araç trafiğinin 80.000 araç/gün, 2010'da ise, 130.000 araç/gün olacağı, buna karşılık araçlar için Boğaz geçişi talebinin 1995'te 64 milyon adet/yıl, 2010'da da 97 milyon adet/yıl olacağı hesap edilmiştir. Temmuz 1991-Haziran 1992 arasında Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'n-den günde ortalama 67.610 araç geçmiştir. Aynı dönemdeki toplam araç sayısı da 24.745.364 olarak gerçekleşmiştir. Köprünün açıldığı l Temmuz 1988'den, l Temmuz 1992'ye kadar geçen toplam araç sayısı da 61.799.986 olmuştur. Aynı tarihler arasında araç geçişinden elde e-dilen toplam gelir ise, 414.901.417.000 TL'dir. Boğaziçi Köprüsü'nden de l Kasım 1973-1 Kasım 1992 arasında toplam 676.643.158 araç 893.306.779.063 TL gelir bırakarak geçmiştir. Aynı değerler l Kasım 1991-1 Kasım 1992 arasında ise şu şekilde gerçekleşmiştir: Toplam araç, 50.787.686; elde edilen gelir, 268.347. 860.000 TL; günlük ortalama araç geçişi, 139.144 adet. Her iki köprü için verilen bu değerlerin çevre yollarına da genel-leştirilebileceği göz önünde bulundurularak rakamların aynı zamanda çevre yollarının da yaklaşık olarak kullanım yoğunluğunu yansıttığı söylenebilir.

İstanbul 1. ve 2. çevre yolları kentleşme hızının istanbul'da çok arttığı 1970 ve 1980'li yıllarda gerçekleştirilmişler ve yapılmalarına neden olan sorunların bir kısmını çözerken kentsel gelişmeye de kontrolü güç önemli ivmeler kazandırmışlardır. Özellikle nâzım plan çalışmalarına ara verildiği 1980'ler sonrasında 2. Çevre Yolu ve TEM Otoyolu güzergâhı çevresinde bu yolların da etkisiyle plansız ya da mevzi planlarla Sultanbeyli, ikitelli, Bahçeşehir, Esenkent vb yeni, büyük kentsel gelişme odaklan ortaya çıkmış ya da yaratılmıştır. Böylece bir anlamda şehir merkezinin desantralizas-yonunda da adımlar atılmıştır. Mevcut çevre yollarının istanbul'un, 2010'a kadar kentsel gelişmesini yönlendirecek yeni nâzım planda da benzer işlevlerini sürdürmesi öngörülmüştür.

Bibi. Bayındırlık Bakanlığı, Bayındırlık İşleri 1972-1974, Ankara, 1975; Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü: İstanbul 2. Çevre Yolu: Kozyatağı-Okmeydanı, ty; Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, 17. Bölge Müdürlüğü 1992 Çalışmalarından Özetler, ty.

M. RIFAT AKBULUT