Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BARDAS (Kayser)

(?, Abhazya - 21 Nisan 866, ?) Bizans komutam ve devlet adamı. III. Mihael döneminde (842-867) saray politikalarında ve dinsel tartışmalarda etkin rol oynamış olan Bardas, Büyük Saray'ın tören salonu Magnaura'da açtığı okul ile, dünyevi bilimlerin canlanmasına yardımcı olmuş ve bu amaçla dönemin ünlü bilginlerim koruması altına almıştır.

Ermeni asıllı Bardas'ın Ahbazya'da Paflagonya bölgesinde (Kafkaslar'ın Karadeniz kıyısında) doğduğu sanılmaktadır. İmparatoriçe Teodora'nın ve General Petronas'ın kardeşi olan Bardas, siyasal kariyerine orduda başladı. 837'de İmparator Teofilos kendisini "patrikios" (imparatorun askeri temsilcisi) unvanı ile Ahbazya'ya savaşa gönderdiyse de, burada başarı kazanamadı. 842'de, Teodora'nın, oğlu III. Mihael'i tahta geçirmesine yardımcı oldu ve saraydaki konumunu güçlendirdi. 847'de Patrik Met-hodios'un ölümüyle boşalan makama, sabık imparator Mihael Rangabe'nin oğlu olan ve babasının azlinden sonra hadım edilerek keşişliğe zorlanan İgnati-os'un getirilmesiyle, İgnatios ile rakibi bilgin Fotios arasında çıkan çatışmada Fotios'u tutan Bardas, bu tarihte Teodo-

1867 Paris

Uluslararası

Sergisi'ndeki,

Barborini'nin

tasarladığı

Osmanlı

Pavyonu.

Afife Batur

fotoğraf

koleksiyonu

ra'ya karşı bir mücadele başlatmıştı. Çünkü, İmparatoriçe hem Bardas'ın saraydaki gücünü kırmaya çalışıyor hem de oğlu III. Mihael'i kontrol altında bulunduruyordu. Bu vesayetten kurtulmak isteyen Mihael ve Bardas 856'da bir saray darbesi düzenleyerek rakiplerini tasfiye ettiler. 857'de ise imparatoriçeye nihai darbe vuruldu ve kendisi bir manastıra kapanmaya mecbur edildi. Bardas 862'de neredeyse hükümdarlık unvanı olan "kayser"i kullanmaya başladı.

Bardas'ın en önemli faaliyeti, Magnaura'da açtığı okul olmuştur. Burada topladığı ünlü bilginler arasında matematikçi Leon(->) ile bilgin ve usta diplomat Fotios da vardır. Bu okulda dünyevi bilimlerin canlanması için çalışan Bardas aynı zamanda Slav ülkelerinin Hıristi-yanlaştırılması ve Bizans kültürüne kazandırılması çabalarından da geri durmamıştır (bak. Konstantinopolis Üniversitesi). 858'de Patrik İgnatios'un yasal olmayan bir biçimde görevinden alınarak yerine bilgin Fotios'un geçirilmesi sırasında başlayan dinsel tartışmalarda Roma Kilisesi'ne karşı Fotios'u destekleyen Bardas, Bulgaristan Kralı Simon'un Hıristiyanlığı seçmesinde, Moravya ve diğer güney Slav ülkelerinde Bizans etkisinin yayılmasında rol oynamıştır.

Bardas'ın talihi, III. Mihael ile Makedonyalı Basileios (sonra I. Basileios) arasında başlayan dostluktan sonra tersine döndü. Bardas'ın ölen oğlunun dul eşi olan -ve özel ilişki içinde bulunduğu- Eudokia İngerina ile Basileios'un evlenmesi yüzünden şiddetlenen bu düşmanlık, Girit'e karşı düzenlenen bir sefer sırasında Bardas'ın bizzat Basileios tarafından öldürülmesi ile son buldu (866). Niketas David Paflagon'a göre, Bardas ile Patrik İgnatios arasındaki ihtilafın nedeni de İgnatios'un Bardas'ı İngerina ile sürdürdüğü bu ilişki yüzünden eleştirmesi idi. Öte yandan bazı kaynaklarda, Bardas'ın Basileios tarafından değil, III. Mihael tarafından öldürüldüğü ileri sürülmektedir.

Bibi. F. Dvornik, "Patriarch Ignatius and Ce-aser Bardas", Byzantinoslavica, 1966, s. 27, 7-22; Otsrogovsky, Bizans, 203-217.

AYŞE HÜR