Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BAŞKADIN MEYDAN ÇEŞMESİ

Üsküdar'da Horhor Camii avlusunda, yapının kuzey duvarına paralel konumdadır. Aslında caminin önünden geçen yolun kenarında bulunan çeşme 19öO'lı yıllarda yapılan bir düzenleme ile cep-

hesi 90 derece döndürülerek bugünkü yerine yerleştirilmiştir.

Kitabesinden anlaşıldığına göre 11417 1728'de III. Ahmed'in başkadını tarafından yaptırıldığı bilinir. Tanışık'ın İstanbul Çeşmeleri adlı eserinde yer alan fotoğrafından 19401ı yıllarda hazneli ve sağlam olduğu görülür. Son yıllardaki değişiklik sonucu haznesi yok edilmiştir. Tümüyle kesme taştan inşa edilmiş olan çeşmenin arka cephesi bir eyvan halinde caminin şadırvanı olarak kullanılmaktadır. Bu bölüm beş muslukludur. Cephe ise mermer kaplı bir orta bölüme sahiptir. Bu bölüm sade olmakla birlikte 18. yy'ın özelliklerini taşır. Ayna ile üstündeki kitabe saçakta palmetli bir bordur ile sınırlanmıştır. Ayna kemeri dilimlidir. İki yanındaki üçgen alınlıklarda çiçekli iri birer rozet yer alır. Bu rozetleri taşıyan bölümler aşağıda lale motifi oluşturan kabartma yüzeyler halindedir. Mermer yalak sadedir. Cephedeki mermer bölümü sade bir silme çevreler.

Üçer mısralık altı sıra halindeki kitabe ünlü şair Nedim tarafından yazılmıştır. Tarih beyti şöyledir: Söyledi tarih-i itmamın ânın kilk-i Nedim / Başkadm bu çeşme-i vâlâyı icra eyledi. Tarih mısraı 1142'yi vermektedir. İ. H. Konyalı hattatın kitabeye inşaatın başladığı tarihi kazıdığını söyleyerek bu konuya • açıklık getirmeye çalışmıştır. Mir'at-ı İstanbul' da da Mehmed Raif Bey tarih hatası yapmış ve yapıyı "Sultan Ahmed"in yaptırdığını iddia etmiştir. Raif Bey kitabede okudunuğu ileri sürdüğü 1224'te ise başkadının camiyi tamir ettirdiğini işaret etmişse de bu tümüyle hatalıdır.

Yapının arka cephesindeki şadırvan eyvanının duvarları sıvanmış, özgün görüntüsünü kaybetmiştir. On cephede maşrapalık ve saka gediği vardır. Yapının suyu aslen Başlısu denilen ve bu bölgeyi besleyen tesisten alınmaktaydı. Bugün şehir şebeke suyu akmaktadır.

Bibi. Tanışık, istanbul Çeşmeleri, II, 312; G. Ertürk, "İstanbul Meydan Çeşmeleri", İÜ Edebiyat Fakültesi yayımlanmamış lisans tezi, (1982), s. 17; Konyalı, Üsküdar Tarihi, II, 18-19; Raif, Mir'at, 102-103; Çeçen, Üsküdar,

QO Q/i

ZİYA NUR SEZEN

Başkadın

Meydan

Çeşmesi'nin

ön cephesi.

Ziya Nur Sezen, 1993

BATANAY, KEMAL

(7 Şubat 1893, İstanbul - 22 Haziran-1981, İstanbul) Besteci ve ta'lik hattatı. Hafız Mehmed Ziyaeddin Efendi'nin oğludur. Vefa İdadisi'ni bitirdikten sonra, bir müddet cami derslerine devam ederek hafız oldu. Daha sonra Darülfu-nun'un İlahiyat Fakültesi demek olan Ulum-ı Şer'iye Şubesi'ne girdi ise de I. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine askere alınınca öğrenimi yarıda kaldı. 1918' de İstanbul'a döndükten sonra bir süre Şirket-i Hayriye'de görev aldı. 1926' da İstanbul Ticaret Odası'na memur oldu ve emekli oluncaya kadar orada çalıştı. 1975'te İstanbul'da kurulan Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı'nın ilköğretim kadrosunda görev aldı.

Rauf Yekta, Ahmed Irsoy ve Subhi Ezgi'den musiki nazariyatı; Kadı Fuad Efendi ile Refik Fersan'dan da tambur dersleri alan Batanay, mevlevîhane ve tekkelere devam ile dini musikiyle yakından ilgilendi. Hamparsum notası yanında Batı notasını da öğrendi. İlk bestesini 1926'da yaptı. "Nikriz Mevlevî Ayini"nden başka kırktan fazla bestesi vardır.'İyi bir tamburi ve hanende olan Batanay'ın oğlu Ercüment Batanay da tambur sanatçısıdır.

Hat sanatında da usta olan Batanay Sofu Mehmed Efendi'den sülüs, nesih ve rık'a, Hacı Ömer ve Hacı Kemal efendilerden celi sülüs öğrendi. Kendisinin asıl ustalığı Hulusi Yazgan'dan öğrendiği ta'lik yazıdadır. 1918'de bu yazıdan icazetname almıştır. Eserleri müze ve özel koleksiyonlardadır.